kiun ili eldonos, ili presu ĉiam la plej novan el la diritaj
nomaroj. Mi esperas, ke neniu el la eldonantoj malkonsentos
plenumi mian peton, kiu estas egale grava por la eldonantoj
kiel por la afero mem.
ĉ) Tre grava por la progresado de P lingvo internacia estas
diligenta uzado ĝin 2 en korespondado kun amikoj kaj konatoj
aŭ eĉ kun nekonatoj. Kiom ajn vi ripetados al la amaso pri
la utileco kaj la oportuneco de P lingvo, la plej granda parto
de P amaso restos surda por viaj vortoj. Ĉar ĝi timos, ke vi
1 ĉu preseraro por „nove“ ? 2 stranga esprimmaniero!
39
I. Antaŭparoloj
postulas de ĝi ian oferon. Sed se ĉiuj amikoj de P lingvo
internacia anstataŭ paroladi farados, tiam vi baldaŭ vidos, ke
la tuta indiferenta amaso aliĝis jam al la afero, sen bruo kaj
eĉ mem tion ne vidinte. Ricevinte de vi leteron internacian
kaj kompreninte ĝin, kvankam li la lingvon ne lernis, via
adresito vidos praktike la oportunecon de P lingvo, kaj li komencos mem ĝin uzadi; se li restos indiferenta, tiam ricevinte
kelkajn fojojn tiajn leterojn, li jam scios sufiĉe bone la lingvon,
tute ĝin ne lerninte.
d) Estas kompreneble ankoraŭ multaj vojoj kaj vojetoj por
progresigi P aferon de P lingvo internacia, sed mi devas ilin
lasi al la bontrovo kaj plaĉo de ĉiu aparta persono. Estus
bone, se en ĉiuj urboj kaj urbetoj estus kreitaj rondetoj por
kune labori por la afero de P lingvo (en kelkaj urboj tiaj
rondetoj jam estas kreitaj). Per pripensado kaj laborado kunligita oni ĉiam povas pli multe fari, ol laborante aparte. Sed
unu aferon oni ne devas forgesi: ni devas esti atentemaj
kaj konstantaj; ni ne devas atendi, ke aliaj nin kuraĝigŭ per
sia ekzemplo, kaj ni ne devas perdi la kuraĝon kaj malvarmiĝi,
se ni tiun ekzemplon ne vidas, — ni devas per nia propra
laboro doni ekzemplon al aliaj; kaj se en la unua tempo neniu
al ni aliĝos, aŭ se oni eĉ ridos je ni, ni devas kredi, ke pli
aŭ malpli frue la ridantoj venos al ni. Ni iru kuraĝe antaŭen,
ĉar nia afero estas honesta kaj utila!
Tiu ĉi libreto estas la lasta vorto, kiun mi elparolas en
rolo de aŭtoro. De tiu ĉi tago la estonteco de P lingvo internacia ne estas jam pli multe en miaj manoj, ol en la manoj
de ĉia alia amiko de la sankta ideo. Ni devas nun ĉiuj egale
labori, ĉiu laŭ siaj fortoj, ĉiu el vi povas nun fari por nia
afero tiom same kiom mi, kaj multaj el vi povas fari multe
pli multe ol mi, ĉar mi estas sen kapitaloj, kaj el mia tempo,
okupita de laboro por ĉiutaga pano, mi povas oferi al la amata
afero nur tre malgrandan parton. £Mi faris por la afero ĉion,
kion mi povis, kaj se ĉiu efektiva amiko de P lingvo internacia alportos al ĝi eĉ la centan parton de P moralaj kaj
materialaj oferoj, kiujn mi al ĝi alportis tra dekdu jaroj ĝis
hodiaŭ, tiam la afero iros bonege kaj venos al la celo post
la plej mallonga tempo. Ni laboru kaj esperu!
40
Aldono al la Dua Libro 1888. Vortaroj 1889. — N-roj 3—5
N-ro 4. 1889
Antaŭparolo al la vortaro de la lingvo „Esperanto“
Gi aperis kiel aparta presaĵo sub la sama titolo en Varsovio 1889
en la eldoneĵo de Zamenhof mem (Presejo de Ĥ. Kelter) kun , f Nomaro
de V verkoj pri la lingvo internacia Esperanto, kiuj eliris ĝis Oktobro
1889“ kaj kun kelkaj notoj de V eldonanto. La eldonejo Ferdinand Hirt
& Sohn faksimiligis ĉi tiun tre maloftan presaĵon, (propraĵo de la
Germana Esperanto-Instituto). La leganto trovos ĝin je la fino de
ĉi tiu libro kaj tie bonvolu legi la antaŭparolon.
La faksimilaĵo enhavas la paĝojn 3—8 de la kajereto, kiu estas
enmetita en folion sen paĝo-numeroj. Sur ties unua paĝo oni legas la
vorton , f Esperanto“ (oblikve presitan); paĝ. 1 enhavas la titolon , paĝ. 2
la noton pri la presejo.
N-ro 5. 1889
Antaŭparolo al la Meza Vortaro internacia—germana
Wŭster: EGM
ff Worterbuch der internationalen Esperanto-Sprache.“ International-deutscher Teil. ff Meza Vortaro internacia-germana.“ Warschau f L. Samenhof, Str. Przejazd n-ro 9, paĝ. 5 — 6.
Tiun ĉi vortaron mi nomas meza vortaro, kvankam ĝi
kuraĝe povus esti nomata vortaro plena; ĉar malgraŭ ke ĝi
estas kvaroble pli malgranda ol la plena vortaro rusa—internacia,
ĝi enhavas en si tamen ĉiujn vortojn, kiuj sin trovas en la
plena rusa vortaro. La diferenco de la grandeco venas de
tio, ke (danke la konstruon de la lingvo internacia) mi en la
vortaro internacia-nacia povis fari grandan ekonomion: doninte
vorton radikan, mi jam ne devis doni la vortojn, kiuj laŭ la
reguloj de la lingvo internacia estas kreataj de tiu ĉi vorto
radika; tiel ankaŭ mi ne donis multajn vortojn, kiuj estas egale
uzataj en ĉiuj lingvoj kaj jam per si mem konataj de ĉiuj.
En tiu ĉi loko mi ripetas tion, kio estis jam dirita en la
„Aldono al la Dua Libro“: la pli plena vortaro, kiun mi eldonas, devas esti nur helpo por tiuj, kiuj mem ne povas aŭ
ne volas krei novajn vortojn; sed ĝi tute ne devas esti absoluta aŭtoritato por la amikoj de la lingvo. Sen ŝanĝo
devas resti nur la vortoj, kiuj sin trovas en la malgranda
vortareto (aldonita al la lernolibro); ĉiujn ceterajn vortojn mi
donis en la plena vortaro en tiu formo, en kiu mi persone
ilin ordinare uzas, kaj se la leganto trovos, ke tiu aŭ alia
vorto estas kreita de mi ne bone, li povas uzi alian formon
anstataŭ la formo kiun mi donis. La aŭtoro.
41
I. Antaŭparoloj — Fundamenta Krestomatio 1903.
1891
Ĉi tie mi tre volonte donus ion, pri kio mi persone estas certa, ke
ĝi estas verkita de Zamenhof. La „Enkonduko u al la „Vollstandiges
Lehrbuch nebst zwei IVdrterbŭchern, nach der russischen Ausgabe von
Dr. L. Samenhof (( , herausgegeben von W. H. Trompeter (Commissions-Verlag von Rudolf Uhlig, Leipzig, Nŭrnberg 1891, W. TŭmmeVs Buch -
u. Kunstdruckerei ), paĝ. 3 — 7 , evidente montras puran Zamenhofan
stilon, kaj ŝajnas al mi ne eble, ke Trompeter verkis ĉi tiun enkondukon.
Do, mi supozas, ke la antaŭparolaj vortoj por la libro de Trompeter
estas verkitaj de Zamenhof. — Ĉar la tuta materialo de korespondado
inter ambaŭ malaperis, mi ne povas pruvi mian supozon, sed mi minimume volas aludi ĝin.
N-ro 6. 1903 (Aprilo)
Antaŭparolo al la unua eldono de la
Fundamenta Krestomatio
Wŭster: KrAnt
„Fundamenta Krestomatio de la Lingvo Esperanto. (c Kvina eldono,
Hachette et Cie., Paris, paĝ. V — VI.
(Cetere en ĉiuj sekvantaj eldonoj de la Fundamenta Krestomatio.)
Prezentante pure kondiĉan rimedon de reciproka komunikiĝado, la lingvo internacia, simile al ĉiu lingvo nacia, povos
bone atingi sian celon nur en tiu okazo, se ĉiuj uzos ĝin
plene egale; kaj por ke ĉiuj povu uzi la lingvon egale, estas
necese, ke ekzistu iaj modeloj, gvidaj por ĉiuj. Tio ĉi estas
la kaŭzo, pro kiu, cedante al la peto de multaj esperantistoj,
mi eldonis la Fundamentan Krestomation, kiu povos servi
al ĉiuj kiel modelo de esperanta stilo kaj gardi la lingvon de
pereiga disfalo je diversaj dialektoj.
Lerni la lingvon ĉiu povas laŭ ĉiuj libroj, kiujn li deziros;
sed ĉar multaj esperantaj libroj estas verkitaj de personoj,
kiuj ankoraŭ ne posedas bone la lingvon Esperanto, kaj komencanta esperantisto ne povus rilati al ili sufiĉe kritike, tial
estas dezirinde, ke ĉiu, antaŭ ol komenci la legadon de la
esperanta literaturo, tralegu atente la Fundamentan Krestomation. Ne deprenante de la lernanto la eblon kritike proprigi