oni ja ankaŭ ne povas diferencigi inter grandaj kaj malgrandaj
komencliteroj. Laŭ ĉi tiu principo mi korektis ĉiujn tekstojn.
Cetere mi sekvis la evidentan kutimon de Zamenhof, skribi
per grandaj komencliteroj la nomojn de ĉiuj ojicialaj institucioj
de nia movado. Ankaŭ kiam Zamenhof parolas pri iu ajn
„Komitato“, „Kongreso“ ktp. ĝenerale (sen speciala signifo per
adjektivo) li agas laŭ ĉi tiu principo. Estos rekomendinde,
reteni ĉi tiun kutimon (pro ,,teknika kaŭzo“), ĉar tiam la tekstoj por tiuj, kiuj volas rapide superrigardi ilin, serĉante iun
ajn detalaĵon, fakte fariĝas pli superrigardeblaj . En tiaj okazoj
mi kompreneble devis skribi la derivaĵojn de la vorto Esperanto
kun granda komenclitero, ekz.: „Kongreso Esperantista“ ktp.
Pro la supre aludita principo mi presigis ankaŭ ĉiujn titolojn
(s-ro, d-ro ktp.) kun malgranda komenclitero .
Komence en nia movado regis la kutimo — pro ĝentileco —
skribi en leteroj la alparolan „vi“, „via“ ktp. kun granda „V“.
D-ro Zamenhof preskaŭ ĉiam agis laŭ ĝi — tamen ankaŭ ne
sen esceptoj. Intertempe (minimume mi povas konstati tion el
mia tre ampleksa korespondado kun ĉiulandaj esperantistoj)
oni povas konstati novan kutimon, t. e. ĉiam, ankaŭ en leteroj,
skribi la vortojn ne laŭ la malnova — tiel nomata „ĝentila“
— maniero. La ĝentileco ja ne dependas de unu granda „V“
aŭ malgranda „v“. Do, mi principe ankaŭ ĉi tie forigis la
negravajn grandajn literojn. Mi kredas, ke Zamenhof mem, se li
14
Antaŭparolo
ankoraŭ vivus, konstatus tian novan kutimon kaj konsentus
ĝin, ĉar ĝi estas principo de progresemo 1 .
2. Arkaikaj formoj. Pri la arkaikaj formoj mi tute sam-opinias kun E. Wŭster, kiu diras en sia „Radikaro“ (citita jam
en la antaŭparolo) paĝ. 7: „Tiaj arkaikaj formoj kompreneble
havas intereson nur historian, por hodiaŭa uzo Zamenhof ne
rekomendus ilin.“ Arkaikaj formoj fakte havas nur intereson
historian. Uzitaj hodiaŭ, ili eble nur konfuzigus la leganton,
kiu ne estas sufiĉe interesita por ĉi tiu afero, kaj li supozus
vreserarojn.
Pro tio mi presigis ankaŭ la artikolojn kun arkaikaj formoj laŭ
moderna skribmaniero kaj notos kelkajn el ili nur sub la teksto.
II. ĜENERALA ARANĜO DE LA LIBRO
1. Uzado de „Petit“-literoj. La hodiaŭa esperantistaro
estas ĝenerale malriĉa^ kaj nek povas nek volas fari grandajn
elspezojn por libroj. Ĝi postulas malmultekostajn librojn. Nu,
se oni, eldonante iun libron, ne povas ŝpari je la tekstoj, oni
devas ŝpari je la grandeco de la prestipoj, por eviti eldonon
en kelkaj volumoj. Mia libro devis enhavi siajn nunajn tekstojn, sed ankaŭ ne pli ol certan nombron da presfolioj. Vole
nevole mi devis elekti la vojon, ebligi tion per diversaj liter-tipoj. Pro tio la eldonejo ne povis uzi por ĉiuj partoj de la
libro la normalajn prestipojn. Laŭ mia propono ĝi prenis por
la plej ĉefaj artikoloj la normalan tiparon, por la aliaj la tiel
nomatan „Petit“-skribon, t. e. kun pli malgrandaj tipoj. Bedaŭrinde, sed ne ŝanĝeble! Cetere la „Petit“-tiparo en ĉi tiu libro
estas pli klara kaj pli bone legebla, ol la normala tiparo en
multaj aliaj libroj kaj gazetoj.
2. Kursiva skribo. Ĉio, kion mi aldonas persone al la
kolektita materialo, ĉu en enkondukaj vortoj, klarigaj notoj,
surskriboj, fontindikoj ktp., estas presita kursive, por ebligi al
la legantaro tujan diferencigon. (Pri kelkaj detalajoj vidu la
enkondukajn vortojn al la parto „Leteroj“.)
3. Vortoj presitaj kun interlitera spaco. Tio, kio
estas presita en „La Esperantisto“ aŭ en aliaj gazetoj kun
1 En unu el la multnombraj artikoloj pri reformoj („La Esperantisto (C
1890, paĝ. 39 „Al la demando pri reformoj (i ) Zamenhof pritraktas la
vroponon (de Kŭrschner en Zŭrich) „ke ni tute ne uzadu en nia lingvo
grandajn literojn (( kaj li diras pri ĝi : „Tiu ĉi propono estas laŭ mia
opinio tre pruaenta, kaj mi ĝin aprobas el la tuta koro, ĉar efektive
la uzado de du specoj de literoj estas tute superflua kaj sensenca. Sed
ĉar tio estas demando ne sole de nia lingvo, sed entute de ĉiuj lingvoj
. .. tial mi pensas, ke ni devas lasi tiun ĉi demandon portempo estonta.“
15
Antaŭparolo
interlitera spaco , estas same presita en ĉi tiu libro. Laŭ sama
maniero estas presitaj la partoj de la Zamenhofaj leteroj, kiuj
estas substrekitaj de li. Kie Zamenhof ankoraŭ pli akcentis
la gravecon de siaj vortoj, ekz. en la presaĵoj per dikaj literoj
aŭ en la leteroj per duobla substreko, tie estas uzataj en mia
kolekto ankaŭ substrekoj. (Tio ne valoras rilate la artikolojn
el „La Esperantisto“, vidu II. A.)
4. Nombrado de la unuopaj tekstoj. La celo de ĉi tiu
libro estas — krom la en la antaŭparolo aludita — ankaŭ tiu,
ebligi facilan superrigardon super ĉiuj originalaĵoj de Zamenhof.
Mi esperas, ke esperantistoj, kiuj bezonos la Zamenhofan mate -
rialon por scienca laboro, uzos mian kolekton. Al ili mi i. a.
volas ŝpari la tro longan kaj detalan citadon.
Pro tio mi nombradis en ĉiu de la partoj I — VI, kiuj havas
latinajn ciferojn, la tekstojn interne de ĉiu parto per arabaj
ciferoj. Do, oni estontatempe povos citi tre facile laŭ mia
kolekto; ekz. jenmaniere:
L 15 = Antaŭparolo al la Plena Vortaro Rusa—Internacia
1910.
II. 88 = Artikolo „Fina rezultato de la voĉdonado“ en „La
Esperantisto“ 1894, paĝ. 161 — 162.
III. 12 = „Gentoj kaj Lingvo Internacia“ Memuaro verkita
por la Kongreso de Rasoj 1911.
IV. 13 = Parolado ĉe la Solena Malfermo de la Prepara
Konferenco de Ruslandaj Esperantistoj en Peter -
burg 1910.
V. 64 = Letero alVladimirMajnov de la 29.III.(10.IV.)1889.
VI. 6a = Lasta, ĝis nun nur malmulte konata, strofo de la
„Preĝo sub la verda standardo“.
Laŭ tia maniero oni povos enordigi en „Suplementon“ ankaŭ
la eble ankoraŭ trovotajn artikolojn kaj leterojn en unu el la
partoj I — VI, komencante nombradi per la numero, kiu sekvas
la lastan numeron de mia kolekto.
Ĉar mi donos la latinajn kaj arabajn citciferojn, krom je
la koncerna loko en la surskribo, ankaŭ super la paĝoj de la
libro, oni , serĉante ion, ne bezonos traserĉi registron, sed tuj
trovos la serĉitan tekston.
N. B. Pri aliaj eksteraĵoj bonvolu kompari la enkondukajn
vortojn al la unuopaj partoj de la libro.
16
I. ANTAUPAROLOJ
La Antaŭparoloĵ de Zamenhof jam pro tio prezentas spe -
cialan parton y ĉar ili ne estas ĉerpitaj el gazetoj, sed el bro -
ŝuroj kaj libroj. Cetere ili esence diferenciĝas de la gazet -
artikoloj. Ili montras la principojn, la ĝeneralajn ideojn de
Zamenhof pri la lingvo Esperanto, pri vortaroj kaj pri tradukoj.
Ankaŭ la „Aldono al la dua libro <c devas trovi sian lokon
ĉi tie, ĉar ĝi estas aldono ne al la tuta „Dua Libro“, kiu
neniam aperis kompleta (mankas 6 kajeroj), sed nur al la
antaŭparola parto kaj informas la legantojn definitive pri la
ĉefaj celoj de Esperanto.
N-ro 1 . 1887
Antaŭparolo al la „Unua Libro wl
Wŭster: Un E
La „Unua Libro“ aperis en la lingvoj rusa, pola, franca, germana
en la eldonejo de Kelter, Varsovio. Zamenhof mem tradukis ĝin esperanten laŭ la rusa eldono 1887 kaj aperigis ĝin kun la traduko de la