por la leganto nenio jam estos ne klara: la societo tiam konos
la tutan animon de P lingvo, ĝi tiam havos plenan vortaron kaj
povos tute libere uzi la lingvon por ĉiaj celoj, kiel ĝi povas
nun uzi ĝian riĉan kaj prilaboritan vivantan lingvon. La dependo de la lingvo de V volo aŭ de P talento de mia propra persono
aŭ de ia alia aparta persono aŭ personaro — tute foriĝos. La
lingvo tiam estos tuta 1 preta en ĉiuj plej malgrandaj siaj 2 partoj.
La persono^ de V aŭtoro tiam tute foriros de la sceno kaj estos
forgesita. Ĉu mi post tio ankoraŭ vivos, ĉu mi mortos, ĉu mi
konservos la forton de mia korpo kaj animo, ĉu mi ĝin perdos,
— V afero tute ne dependas de tio, kiel la sorto de ia vivanta
lingvo tute ne dependas de 1’ sorto de tiu ĉi aŭ tiu persono.
Multaj kredeble balancas senkrede la kapon, legante miajn
vortojn. Kiel tio estas ebla, ili diras, ke en la tempo de unu
jaro la lingvo estus tute kaj plene preta, tiel ke ĝi ne bezonus
pli la laboron de 1’ aŭtoro? Ke tiel grandega afero kiel la kreo
kaj la enkonduko d^ lingvo tutmonda en la tempo de unu jaro
tiel maturiĝus kaj ricevus tian klaran, ne ŝanceleblan ordon,
ke ĝi ne bezonus pli kondukanton! Sed mi esperas, ke jam
post la dua aŭ la tria kajero la leganto vidos, ke mi ne fantazias.
La leganto ne pensu, ke en la libro, kiun mi intencas eldoni,
li vidos iajn mirindaĵojn. Tiu, kiu kutimis estimi la aferojn
ne laŭ ilia praktika signifo kaj efektiva indo, sed laŭ la mir-indeco kaj nenatureco de ilia nasko, estos kredeble trompita
en siaj esperoj, kiam, legante mian libron, li renkontos en ĝi
sole aferojn simplajn kaj naturajn. Sed la rezultatoj de tiuj
ĉi simplaĵoj estos, kiel laŭ mia espero la leganto poste vidos
kaj konfesos, ke post la fino de P jaro
a) la lingvo estos finita kaj preta tute kaj plene, tiom, ke ĝi
tute ne bezonos pli la laboron de P aŭtoro, kaj, kiel ĉiu el la vivantaj lingvoj, ĝi fariĝos tute sendependa de ia aparta persono;
b) la lingvo estos pli aŭ malpli senerara, ĉar ĝis tiu
tempo ĝi jam estos trairinta la juĝon de P tuta mondo, kaj ĉiuj
malbonaĵoj, kiuj povus esti trovitaj en tiu ĉi laboro, de unu
persono, estos forigitaj per la konsiloj de P tuta mondo kune.
Legante la unuajn kajerojn de mia libro, multaj kredeble
restos ne kontentaj, ĉar ili eble tie ne trovos respondojn je
P demandoj, kiujn ili sendis; kaj ĉar lia propra demando en
la okuloj de ĉiu estas la plej grava, multaj kredeble ekkrios:
„Kion 3 li parolas sole pri aferoj tute sensignifaj, kaj pri P
aferoj efektive gravaj li ne parolas eĉ unu vorton!* La leganto
oferu al mi iom da atendemo, ĉar ĝis la fino de P jaro ĉiuj
1 eble(?) preseraro por „tute preta “, 2 teksto: ĝiaj. 3 teksto: kio.
23
I. Antaŭparoloj
estos kontentigitaj. Se en unu de P unuaj kajeroj tiu aŭ alia
demando estos jam ŝajne finita kaj liberigos la lokon por alia
demando,^ tio tute ne devas pensigi, ke mi jam pli ne parolos
pri ĝi. Ĉar pri multaj demandoj mi donos en la unuaj kajeroj
sole mian personan juĝon, sed poste mi revenos al ili kaj
donos la decidon finan, ricevitan per la juĝo de 1’ publiko.
Pro la celoj de V afero la libro ne estos unu sistema verko, ĝi
estos simple mia interparolo kun P amikoj de P lingvo internacia.
La kosto de ĉiu kajero estos 25 kopekoj. Kiu volas, ke
mi sendu al li ĉiun venontan kajeron tŭj, kiam ĝi estos preta
kaj eliros el la presejo, tiu sendu al mi la koston de P venonta
kajero tuj post la ricevo de P antaŭiranta.
Antaŭe ol fini la antaŭparolon, mi permesas al mi ripeti
ankoraŭ la peton, kiun mi jam esprimis en mia unua verko:
ĉiu pene juĝu la aferon, proponitan de mi, kaj ĉiu montru al
mi la erarojn, kiujn li trovis en ĝi, aŭ la plibonigojn, kiujn li
povas proponi. Se la leganto ne povas ankoraŭ tute bone
ekkoni mian aferon el mia unua libreto, tiu ĉi mia dua libro
povigos lin post kelka tempo ekkoni ĝin tute kaj ĉiuflanke.
Ke mia afero venu al dezirinda celo, estas necese ne sole,
ke la mondo diru sian juĝon pri tiu ĉi afero, sed ke mi sciu
la juĝon de P mondo kaj povu ĝin uzi por mia laboro.
Dissendante mian unuan verkon al la redakcioj de P gazetoj,
mi petis ilin alsendi al mi tiun numeron de 1’ gazeto, en kiu
estos kritiko de mia afero; sed bedaŭrinde tre malmultaj plenumis mian peton, kaj sciiĝi mem, kie, kiam kaj kio estis parolata
pri mia afero, estas por mi tute ne eble 1 . Tial mi petas la
legantojn de 1’ gazetoj sendi al mi la numerojn, en kiuj ili
legis ion pri 1’ afero, proponita de mi, kaj jam antaŭe mi
esprimas al ili mian koran dankon. Mi petas ĝin ne por mi,
sed pro P afero.
Fine, antaŭ la komenco de mia interparolo kun la amikoj
de P lingvo internacia, mi esprimas ankoraŭ unu fojon mian
varmegan dankon al la publiko por la helpemo, kiun ĝi montris
al mi; mi esperas, ke la kunsento de P publiko ne malvarmiĝos,
sed konstante kaj senĉese kreskos, kaj post tre mallonga tempo
venos al celo la afero, je kiu laboras ĉiuj sferoj de P homa
societo.
I.
Antaŭ ĉio r itii parolos kelkajn vortojn pri tiuj kritikoj, kiujn
mi ĝis hodiaŭ aŭ legis en gazetoj aŭ en leteroj al mi, kvankam
1 teksto: ebla.
24
Dua Libro 1888. — N-ro 2
mi devas antaŭsciigi la leganton, ke tiu ĉi punkto estas en
miaj okuloj tre grava kaj poste mi ankoraŭ parolos pri ĝi pli
vaste. Mi ne volus fari ian premon sur la juĝo de V publiko,
kaj mi volus, ke la mondo kreu mem sian decidon en la afero,
kiun mi proponis. Sed kelkaj kritikoj estis tiel skribitaj, ke
mi ne povas tute silenti pri ili.
a) Unuj parolis pri V aŭtoro, anstataŭ paroli pri V afero.
Ili aŭ ŝutis komplimentojn al la aŭtoro, rigardigis, kiom da
malfacila laboro kredeble la afero min kostis, kaj, laŭdante la
aŭtoron, ili preskaŭ tute forgesis paroli pri V utileco kaj la
signifo de V afero kaj decidigi la publikon labori por ĝi; aliaj,
ne trovante en mia verko la instruitan miksaĵon kaj la instruita-teorian filozofadon, kiujn ili kutimis renkonti en ĉia grava verko,
timis, ke la pseŭdonima aŭtoro eble estas ne sufiĉe instruita
aŭ ne sufiĉe merita, kaj ili timis esprimi decidan juĝon, pli
multe penante malkovri, kiu estas la pseŭdonima aŭtoro. Por
igi la kritikistojn tute apartigi la aferon de la aŭtoro, mi
publike diras mem, ke mi ne estas multege instruita lingvisto,
ke mi estas tute senmerita kaj ne konata en la mondo. Mi
scias, ke mia konfeso malvarmigos multajn por la afero, sed
mi volas, ke oni juĝu ne V aŭtoron, sed la verkon. Se la
verko estas bona, prenu ĝin; se ĝi estas malbona — ĵetu ĝin.
Per kia vojo mi venis al la kreo de mia lingvo kaj laŭ kiaj
metodoj mi laboris, — mi ankoraŭ parolos, sed en unu de la
venontaj kajeroj; ĉar laŭ mi tiu ĉi demando estas por la
publiko sen signifo: por la mondo estas gravaj sole la rezultatoj.
b) Aliaj ekbrilis per senfinaj filozofadoj kaj skribis instruitajn
artikolojn 1 , tute ne pensinte kaj ne demandinte sin, ĉu ili parolas
logike kaj afertuŝante. Anstataŭ provi praktike (kion fari estas
tre facile), ĉu la lingvo, proponita de mi, taŭgas por internacia
kompreniĝo, ĉu ĝi efektive al ĉiu donas la eblon esti komprenata
de personoj alinaciaj, — ili parolis pri la fiziologio kaj historio
de T lingvoj vivaj; anstataŭ provi per ilia propra orelo, ĉu mia
lingvo estas bonsona aŭ ne, — ili teorie parolis pri leĝoj de