СЯСТРА IААННА. Дай руку.
IЗАБЭЛА. Што?
СЯСТРА IААННА. Дай мне сваю руку
IЗАБЭЛА. Навошта?
СЯСТРА IААННА. (Бярэ руку i прыкладае яе да свёй шчакi). У цябе такая мяккая скура. Цудоўная скура. Мяккая i гладкая.
IЗАБЭЛА. Паслухай, у мяне ёсць да цябе адна просьба.
СЯСТРА IААННА. ...мяккая, яе хочацца цалаваць (Цалуе). Гэтая скура сама як пацалуй анёла. Цябе нiколi не цалавалi анёлы? Я люблю, калi яны цалуюць мяне. Я сплю, а яны цалуюць мяне...
IЗАБЭЛА. Паслухай... Калi ты маеш хоць кроплю спачування i любвi да мяне, малю цябе, памажы яму..
СЯСТРА IААННА. Каму?
IЗАБЭЛА. Жафрэй хварэе. Яму трэба паехаць адсюль. Я ведаю, ты можаш вылечыць яго. Ты неяк казала, што вылечыцш. Калi ласка.
СЯСТРА IААННА. А яшчэ твая скура падобная на пялёсткi маку i паўднёвы вецер...
IЗАБЭЛА. Памажы яму! Вылечы яго! Чуеш мяне? (Вырывае руку) Чуеш?
СЯСТРА IААННА. Не!
IЗАБЭЛА. Але чаму?
СЯСТРА IААННА. Таму што не хачу! Не хачу!
IЗАБЭЛА. Калi ласка, прашу цябе...
СЯСТРА IААННА. Што мне ад тваiх просьбаў?
IЗАБЭЛА. Чаго ты хочаш? Я зраблю ўсё. Усё!
СЯСТРА IААННА. А ножку яшчэ раз пацалуеш?
IЗАБЭЛА. Пацалую, памажы яму... (Схiляецца, каб пацалаваць) Рабой тваёй буду...
СЯСТРА IААННА. Не трэба. Ды i навошта яго лячыць? Я зрабiла так, што яго ўсё роўна пакараюць смерцю.
IЗАБЭЛА. (з жахам) Што?!
СЯСТРА IААННА. (задумлiва) Заўтра зменiцца надвор'е... Вецер перастае пахнуць. Будзе навальнiца.
IЗАБЭЛА. Што ты зрабiла? (Трасе яе) Адказвай! Што? Што?
СЯСТРА IААННА. (вырываецца) Ты злая! Я думала, ты змянiлая, Я памылялася! Крывадушнiца! Я прыйшла дапамагчы табе. Я ведаю, як збегчы адсюль.
IЗАБЭЛА. Я не хачу збягаць! Скажы, што ты зрабiла!
СЯСТРА IААННА. Гэта я сказала сястры Ганорыi, што Жафрэй спакусiў цябе. Я! Я! Я! Я! Яго пакараюць! А ты дурнiца! Дурнiца! Дурнiца! Дурнiца! Я магла зрабiць цябе шчаслiвай... Ўсё з-за яго!
IЗАБЭЛА. Iаана.
СЯСТРА IААННА. Як толькi ён з'явiўся ты была толькi з iм, гаварыла толькi пра яго. Думала таксама толькi пра яго. Ты звар'яцела! Звар'яцела! А я выратавала цябе. Няўдзячная! Iзабэла, я яшчэ магу цябе выратаваць. Дазволь, дазволь мне толькi, малю цябе... Я вызвалю цябе. Мы збяжым. Я ведаю, дзе можна сзавацца. Я ўсё падрыхтавала. Там нас нiхто не знойдзе. Нiхто! Я буду клапацiцца пра цябе. Я буду цалаваць твае ногi.. Дазволь, толькi дазволь...
IЗАБЭЛА. Ты нават не ўяўляеш, што ты нарабiла.
СЯСТРА IААННА. Гэта твая аса мяне ўкусiла. Твая! (Выбягае).
IЗАБЭЛА. Ты проста не ўяўляеш, што ты нарабiла...
Зацямненне.
АКТ 3
Сцэна 26
(Заходзiць Мацi-Iгумення).
IЗАБЭЛА. Хто гэта?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Я.
IЗАБЭЛА. Колькi я ўжо тут?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Чацвёрты тыдзень пайшоў.
IЗАБЭЛА. Так мала? Я думала амаль год. Час так павольна iдзе тут, без святла. Дзень i ноч - адное i тое ж. I пацукi. Часам мне здаецца, што iх так шмат, што яны поўзаюць па сценах i нават па столi. Калi сплю, я адчуваю iх халодныя, мокрыя лапкi ў сябе на шыi. Ведаеш, усё ж такi гэта лепей, чым калi зусiм нiкога няма. Бог жа да мяне не прыхадзiць...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ён заўсёды побач з намi.
IЗАБЭЛА. Не... Побач са мною яму няма чаго рабiць. З мяне даволi i пацукоў Дык навошта вы прыйшлi?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Сёння прыйшлi весткi з П'емонта. Твой бацька забiты.
IЗАБЭЛА. Забiты?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Яго знайшлi ў сваiх пакоях з кiнжалам у грудзях. Забойца закалоў яго ў сне.
IЗАБЭЛА. Божа... Ён так хацеў памерцi ў бiтве... Я ж ведала, што так будзе. Даўно ведала. Чаму цяпер гэтая вестка так палохае мяне?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Гэтая смерць багата што выклiча. Наблiжаюцца смутныя часы.
IЗАБЭЛА. Вось чаму вы мяне не спалiлi адразу?
МАЦI-IГУМЕННЯ. П'емонцкi клан застаўся без важака. Герцаг святкуе перамогу. Але гэтае святкаванне часовае. Ён сам гэта адчувае. Ёе слабы. у адкрытай вайне яму не выстаяць. Калi новага важака падтрымаюць англiйскiя бароны, ён прайграў. А смерць твайго бацькi толькi адкладвае развязку.
IЗАБЭЛА. Вось чаму вы не аддаеце мяне на суд?
МАЦI-IГУМЕННЯ. I таму таксама.
IЗАБЭЛА. Хочаце пагандляваць мною?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Проста я яшчэ не ведаю, не ведаю. як правiльна зрабiць.
IЗАБЭЛА. Я хачу запытацца ў вас аб нечым. Я ведаю, гэта неправiльна. Гэта грэх. Гэта толькi пагоршыць маё становiчша, але...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Жафрэй памёр.
IЗАБЭЛА. Што?!
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ён памёр. Ты аб гэтым хацела мяне запытаць?
IЗАБЭЛА. (уражаная) Як...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ён памёр ад ран два тыднi таму. Сястра Iаана спрабавала выратаваць яго, але яе травы не дапамаглi. Ён памёр.
IЗАБЭЛА. Жафрэй...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Бог пакараў яго за грэх.
IЗАБЭЛА. Бог? (у раз'юшанасцi) Бог?! Ты нiчога не разумееш! Iаана... Як яна магла? Ён жа быў зусiм безабаронны... Зусiм... (Мацi-Iгумення рэзка разварочваецца i выходзiць). Божа... За што?..
Сцэна 27
(З цемры з'яўляецца Урбена. Здаецца, яна ўвесь час была тут).
УРБЕНА. Ты плачаш...
IЗАБЭЛА. Ён быў зусiм безабаронны...
УРБЕНА. Я цябе папярэджвала. Памятаеш гiсторыю пра рыцара i д'ябла?
IЗАБЭЛА. Не хапае толькi канца, так?
УРБЕНА. Ты хочаш памерцi?
IЗАБЭЛА. (у лютасцi) Так, я хачу памерцi! Так, яхачу памерцi! Хачу памерцi! Зразумела? Нашто мне такое жыццё? Пляваць я хацела на такое жыццё! Я хачу памерцi!
УРБЕНА. Ты ж думала пра тое, каб пазбавiць сябе жыцця?
IЗАБЭЛА. Так.
УРБЕНА. Ты ўжо нават вырашыла.
IЗАБЭЛА. Я сама ведаю, што вырашыла.
УРБЕНА. Ты ж не спынiшся на гэтым, праўда?
IЗАБЭЛА. Мне няма сэнсу спыняцца.
УРБЕНА. Я прыйшла дапамагчы табе. (Бярэ кубак i нешта туды налiвае). Гэтую атруту зрабiла Iаана. Ён з таго кораня, што i адвар, якi забiў твайго рыцара. Але ты памрэш хутка i не будзеш моцна пакутаваць. На, пi... (Падае ёй кубак).
IЗАБЭЛА. Так. Гэта добра... (Прымае i ўжо амаль п'е, але Урбена спыняе яе).
УРБЕНА. Толькi спачатку запытай сябе: ЦI ВЕРЫШ ТЫ, ШТО ТЫ МОЖАШ ПАМЕРЦI?
IЗАБЭЛА. (апуска кубак) Не магу. (Цiха) Я... Я хачу жыць.
УРБЕНА. Тут ты была зламана i знайшла пакорлiвасць. Праз пакорлiвасць та прыйшла да Бога. Затым каханне прайшло да цябе i ты страцiла i пакорлiвасць, i Бога. Цяпер ты страцiла i каханне. Твой рыцар забiты. Твой бацька забiты. Ты сама стала забойцай манашкi. Усе надзеi разбiтыя... У цябе нiчога не засталося. Ты знiшчана. Ты скрозь гнайнiк. Ты мой твар. Дык цi не лепей для цябе памерцi?