СЯСТРА БЕРНАРДА. Божа, уратуй...
СЯСТРА IААННА. Не ўратуе! Наблiжаецца Армагедон. Бо зло авалодала зямлёй. Праўда - здохла. Труп яе вы штурхаеце нагамi. Няма людзей на зямлi. Зверы, звяругi пазапаўзалi ў чалавечую скуру, гавораць чалавечыю моваю, суюць члены свае ў жанчын, каб тыя нараджалi iм ў слiзi i крывi новых пачвар. I маўчыць Гасподзь! Слёзы ягоныя горкiя як палын. Але вы не адчуваеце смаку. У вас у роце кроў i жабы. Жарыце iх! Жарыце! Душыце iх зубамi, каб адчуць кiшкi iх на языку! Але радуецца Сатана! Служыце яму! Малiцеся яму! Пасцiцеся! Прымайце прычасце! Абдзiрайце каменныя сэрцы вашыя. (Пераможна смяецца). Таму што хутка канец!
IЗАБЭЛА. Iаана, Iаана...
СЯСТРА IААННА. Хто клiча мяне анёльскiм голасам?
IЗАБЭЛА. Гэта я, Iзабэла. Iзабэла. Ты пазнаеш мяне?
СЯСТРА IААННА. Iзабэла.
IЗАБЭЛА. Хадзi сюды. (Бярэ яе рукi з свае). Супакойся. Супакойся.
СЯСТРА IААННА. Вакол мяне скрозь чэрцi. Яны хочуць спалiць мяне.
IЗАБЭЛА. Забудзь пра iх. Ты хворая...
СЯСТРА IААННА. Мне страшна... Я не чую песень кветак. Iх хтосьцi вытаптаў. Паглядзi. (Кленчыць i цалуе каменную падлогу). Паглядзi, зусiм няма травы... пустэча. Халодны камень... Усё памерла.
IЗАБЭЛА. Гэта тут. Але ты ж мне распавядала пра краiну, дзе заўсёды растуць цудоўныя кветкi...
СЯСТРА IААННА. Пра краiну Рэз?
IЗАБЭЛА. Так, пра краiну Рэз... Там луга i далiны Госпада, там кветкi i святло круглы год...
СЯСТРА IААННА. Там туберозы...
IЗАБЭЛА. Так, там туберозы...
СЯСТРА IААННА. I ходзiць Гаподзь?
IЗАБЭЛА. I ходзiць Гасподзь.
СЯСТРА IААННА. Я вельмi люблю краiну Рэз. Скажы, толькi не хлусi мне, я буду там?
IЗАБЭЛА. Так.
СЯСТРА IААННА. А ты?
IЗАБЭЛА. I я... Я таксама буду там.
СЯСТРА IААННА. Будзеш?
IЗАБЭЛА. Абавязкова буду. Ты мяне чакай.
СЯСТРА IААННА. Я буду цябе чакаць. Я спляту табе вянок.
IЗАБЭЛА. Добра...
СЯСТРА IААННА. Мы будзем гуляць з табою. I Гасподзь будзе гуляць з намi...
МАЦI-IГУМЕННЯ. (Бiскупу) Вашае рашэнне?
БIСКУП АЛЬБЕРТ. Яна апантаная. На агонь! (Iаану хапаюць i цягнуць прэч).
СЯСТРА IААННА. (крычыць) Ты абяцаеш, што будзеш там?
IЗАБЭЛА. Абяцаю! Чакай мяне!
(Усе выходзяць акрамя Мацi-Iгуменнi i Iзабэлы).
Сцэна 33
IЗАБЭЛА. Навошта гэта ўсё было?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Так хацеў бiскуп.
IЗАБЭЛА. Даўно яна такая?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Усё жыццё.
IЗАБЭЛА. Яе спаляць?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Так.
IЗАБЭЛА. Вы нiчога не зробiце, каб уратаваць яе?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Не.
IЗАБЭЛА. Яна зусiм, зусiм безабаронная. Яна ад любвi яго забiла, ад любвi да мяне.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Цяпер гэта неважна. Яе сёння спаляць
IЗАБЭЛА. А мяне?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Цябе?
IЗАБЭЛА. Калi мяне спаляць?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Пад сцянамi манастыра стаiць войска герцага Нармандскага. Ён патрабуе, каб я выдала цябе.
IЗАБЭЛА. Дык вось чаму я яшчэ жывая. Гэта гандаль. Ну як, пашчасцiла пагандляваць?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Пашчасцiла.
IЗАБЭЛА. I колькi я каштую?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Дорага.
IЗАБЭЛА. Выдатна! Ты прадбачлiва паступiла, калi прыняла мяне ў манастыр. Пад тваёю ўладаю зусiм задарам апынулася Iзабэла з П'емонта. Грэх гэта не скарыстаць. А заадно i пазабаўляцца. Усе гэтыя жарты з пакорлiвкасцю, мыццём падлогi. Параненага мне падсунула. Ты дрэсiравала мяне як сабаку. Толькi сталася так, што воўка выдрэсiраваць нельга. I вось цяпер, ты цягнула да апошняга, каб пазбавiцца ад мяне як мага выгадней. Выдатна! Невельскi манастыр будзе толькi квiтнець пад такiм кiраваннем. Дык калi ты мяне выдаш?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Я магу цябе выдаць.
IЗАБЭЛА. Дык вось i выпадак. Што ты марудзiш? Клянуся, герцаг не забудзе такога падарунка. Ты аддала Iаану бiскупу, мяне - герцагу. Ад абодвех злачанак пазбавiлася, а сама быццам чыстая перад Богам засталася. Добрая здзелка з сумленнем.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты скончыла?
IЗАБЭЛА. Так.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Я адмовiла герцагу.
IЗАБЭЛА. Адмовiла?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты паедзеш з манастыра сёння ж. Васалы твайго бацькi чакаюць цябе. Яны даставяць цябе ў П'емонт.
IЗАБЭЛА. Ты адпускаеш мяне?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Так.
IЗАБЭЛА. Чаму?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты не манашка. I нiколi не была ёю. Ты не змагла пакiнуць свет, свет прыйшоў з табою. Я не магу судзiць цябе. Я не магу судзiць свет, бо такiм яго стварыў Гасподзь. Нiхто не вiнаваты. Але ты паедзеш...
IЗАБЭЛА. А герцаг...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Герцаг. Герцаг проста не ўяўляе сабе, што яго чакае. Ты ўзначалiш П'емонцкi клан, аб'яднаеш баронаў. Ты заб'еш яго.
IЗАБЭЛА. Альбо ён заб'е мяне...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Не, Iзабэла. Я бачу агонь у тваiх вачах. Ты заб'еш яго. Ты будзеш магутнай, Iзабэла. Ты зноў закладзеш Невельскi манастыр.
IЗАБЭЛА. Што?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Заўтра герцаг пачне штурм.
IЗАБЭЛА. Але...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ён прыехеў па цябе. Ты ягонае выратаванне або пагiбель. Ён не паедзе без цябе. Заўтра ён пачне штурм.
IЗАБЭЛА. Навошта ты iдзеш на гэта?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Не дзеля цябе.
IЗАБЭЛА. Навошта? Ён жа заб'е ўсiх, усiх. Каб не засталося нiводнага сведкi ягонага злачынства.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты думаеш, я баюся смерцi?
IЗАБЭЛА. Ты - не. А астатнiя? Пра iх ты падумала? Iх жа ўсiх пусцяць пад нож.
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты не зразумела. Манастыр пракляты, апаганены.
IЗАБЭЛА. Але я...
МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты толькi сродак. Я памылiлася, калi прыняла цябе. Хоць, пэўна,ўсё роўна б не адмовiла, нават, калi б ведала, да чаго гэта прывядзе. Праз цябе мы страцiлi святасць, мы страцiлi дух, якi гэтыя сцены захоўвалi чатырыста гадоў. У манастыры пасялiўся грэх. Значыць манастыру канец. Мы абавязаны загладзiць вiну сваёй крывёю. Усе... Пакорлiвасць i лагоднасць. Не рабi зла, але прымай. Прымай як пакаранне Бажае за грахi. Пакорлiвасць перад злом, гордасцю, жорсткасцю... Лагоднасць... Ягняты, якiх вядуць на пагiбель.. Хiба не пра гэта казаў Хрыстос? Хiба не праз гэта мы здабываем збавенне i веру. Я не магла выдаць цябе. Але ўсе мы, калi захоча Гасподзь, усе мы, хто верай i праўдай служылi яму, прымем смерць пакорлiва, з радасцю i надзеяй...
IЗАБЭЛА. А Iаана? Чаму ты аддала Iаану?
МАЦI-IГУМЕННЯ. Я не аддала Iаану. Яна проста iдзе раней за нас.