Таварышы, сюды, сюды! У цень! Я вам раскажу па парадку пра ўсе гэтыя сумныя і дзіўныя здарэнні. Па-першае... Перадайце мне мандарыны. Гэта правільна робіць гарадское самакіраўніцтва, што сягоння дрэвы мандарыняцца, а то ўчора былі адны грушы — і ні соку, і ні смаку, і ні пажыўнасці...
Дзяўчына знімае з дрэва талерку з мандарынамі, прысутныя абіраюць мандарыны, ядуць, з цікаўнасцю нахіляюцца да рэпарцёра.
1-шы мужчына
Ну, хутчэй, таварыш, расказвайце ўсё падрабязна і па парадку.
Рэпарцёр
Дык вось... Якія сакаўныя лустачкі! Не жадаеце?.. Ну, добра, добра, расказваю. Падумаеш, нецярплівась! Безумоўна, мне, як прэзідэнту рэпартажа, вядома ўсё... Дык вось, бачыце, бачыце?..
Хуткай хадою праходзіць чалавек, у якога доктарская скрынка з тэрмометрамі.
Рэпарцёр
Гэта — ветэрынар. Эпідэмія распаўсюджваецца. Будучы пакінутае адно, гэтае ажыўленае млекакормячае ўступіла ў зносіны з усімі хатнімі жывёламі небаскроба, і цяпер усе сабакі пашалелі. Яно прывучыла іх стаяць на задніх лапах. Сабакі не брэшуць і не гуляюць, адно — віляюць хвастом. Жывёлы прыстаюць да ўсіх, хто абедае, падлашчваюцца і падлізваюцца. Урачы кажуць, што людзі, пакусаныя такімі жывёламі, набудуць усе першасныя адзнакі эпідэмічнага падхалімства.
Прысутныя
О-о-о!!!
Рэпарцёр
Глядзіце, глядзіце!
Хісткай хадою праходзіць чалавек, нагружаны кошыкамі з бутэлькамі піва.
Прахожы (напявае)
Рэпарцёр
Глядзіце, скончаны, хворы чалавек! Гэта адзін са ста сямідзесяці пяці рабочых другой медыцынскай лабараторыі. У мэтах аблягчэння пераходнага існавання ўрачамі было прызначана паіць уваскрэсенае млекакормячае сумессю, атрутнай у вялікіх дозах і агіднай у малых, так званым півам. У іх ад ядавітых выпарэнняў закружылася галава, і яны па памылцы глынулі гэтай прахаладжальнай сумесі. I з таго часу мяняюць ужо трэцюю партыю рабочых. Пяцьсот дваццаць рабочых ляжаць у бальніцах, але страшная эпідэмія трохгорнай чумы [46] пеніцца, бурліць і падкошвае ногі.
Прысутныя
А-а-а-а!!!
Мужчына (летуценна і пакутліва)
Я б аддаў сябе ў ахвяру навуцы,— хай прышчэпяць і мне гэтую загадкавую хваробу!
Рэпарцёр
Гатоў! I гэты гатоў! Ціха... Не спалохайце гэтую лунатычку...
Праходзіць дзяўчына, ногі заплятаюцца ў па факстрота і чарльстона [47], мармыча вершы па кніжцы ў двух пальцах выцягнутай рукі. У двух пальцах другой рукі ўяўляемая ружа, падносіць да носа і ўдыхае.
Няшчасная, яна жыве побач з ім, з гэтым шалёным млекакормячым, і вось ноччу, калі горад спіць, праз сценку сталі даносіцца да яе гітарныя ракатанні, потым працяжныя душараздзіральныя прыдыханні і ўсхліпы нараспеў, як гэта ў іх называецца? «Рамансы», ці што? Далей-болей, і небарака-дзяўчына стала вар’яцець. Прыгнечаныя горам бацькі збіраюць кансіліум. Прафесары кажуць, што гэта прыступы вострай «закаханасці»,— так называлася старажытная хвароба, калі чалавечая палавая энергія, якая разумна размяркоўваецца на ўсё жыццё, раптам скарацечна кандэнсуецца ў тыдзень у адным запаленчым працэсе, ведучы да бязглуздых і неверагодных учынкаў.
Дзяўчына (закрывае вочы рукамі)
Я лепш не буду глядзець, я адчуваю, як па паветры расплываюцца гэтыя жахлівыя мікробы кахання.
Рэпарцёр
Гатова, і гэтая гатова... Эпідэмія акіяніцца.
30 герлс [48] праходзяць у танцы.
Глядзіце на гэтую трыццацігаловую шасцідзесяціножку! Падумаць толькі — і гэтае ўзбрыкванне нагамі (да аўдыторыі) абзывалі мастацтвам!
Пара ў факстроце.
Эпідэмія дайшла... дайшла... да чаго дайшла? (Глядзіць у слоўнік.) Да а-па-гея, ну... гэта ўжо двуполая жывёла.
Убягае дырэктар заалагічнага сада з невялікім шкляным куфэрачкам у руках. За дырэктарам натоўп, узброены падзорнымі трубамі, фотаапаратамі і пажарнымі лесвіцамі.
Дырэктар (да ўсіх)
Бачылі? Бачылі? Дзе ён? Ах, вы нічога не бачылі!!! Атрад паляўнічых данёс, што яго бачылі тут чвэрць гадзіны таму назад: ён перабіраўся на чацвёрты паверх. Калі ўлічыць сярэднюю яго хуткасць паўтара метра ў гадзіну, дык ён не мог уцячы далёка. Таварышы, зараз жа агледзьце сцены!
46
Трохгорная чума — жартоўнае вызначэнне ап’янення півам; утворана ад назвы — Трохгорны піваварны завод (у Маскве).
48
Герлс (англ. girls) — дзяўчаты; у дадзеным выпадку эстрадныя танцоўшчыцы, рухі якіх абсалютна аднолькавыя і нібы механізаваныя.