Чудакоў
Скачыце! Рагачыце! Глядзіце на гэта. Гэта — пісьмо. Гэта напісана пяцьдзесят год таму наперад. Разумееце — таму наперад!!! Якое незвычайнейшае слова! Чытайце!
Веласіпедкін
А што ж тут чытаць?.. «Бе дэ 5-24-20». Гэта што, тэлефон, ці што, нейкага таварыша Бэдэ?
Чудакоў
Не «бе дэ», а «буду». Яны пішуць аднымі зычнымі, а 5 — гэта азначэнне парадкавай галоснай. А-е-і-о-у. «Буду». Эканомія дваццаць пяць працэнтаў на алфавіце. Зразумеў? 24 — гэта заўтрашні дзень. 20 — гадзіны. Ён, яна, яно — будзе тут заўтра — у восем вечара. Катастрофа? Што?.. Ты бачыш, бачыш гэты абпалены, абсечаны край? Гэта азначае — на шляху часу сустрэлася перашкода, цела, што ў адзін з пяцідзесяці гадоў займала гэтую цяпер пустую прастору. Таму і выбух. Неадкладна, каб не забіць пасланае адтуль, патрэбны людзі і грошы... Многа! Трэба зараз жа вынесці дослед як мага вышэй, на самую пустую прастору. Калі мне памогуць, я на ўласнай спіне выцісну гэтую махіну. Але заўтра ўсё будзе вырашана. Таварышы, вы са мной!
Кідаюцца да дзвярэй.
Веласіпедкін
Хадзем, таварышы, возьмем іх за каўнер, прымусім! Я буду жэрці чыноўнікаў і выплёўваць гузікі.
Дзверы расчыняюцца насустрач.
Старшыня дамкома
Я колькі разоў вам казаў: вымятайцеся вы адсюль з вашай прыватнай крамкай. Вы смуродзіце ўгору адказнаму кватэранаймальніку, таварышу Пабеданосікаву. (Заўважае Полю.) I... і... вы-ы... тут? Я кажу, памагай бог вашай грамадскай дзейнасці. У мяне для вас прыхаваны дзівосны вентылятарчык. Да пабачэння.
II ДЗЕЯ
Канцылярская сцяна прыёмнай. Справа дзверы са светлавой шыльдай «Без дакладу не ўваходзіць». Каля дзвярэй за сталом Аптымістэнка прымае даўжэзную, на ўсю сцяну, чаргу просьбітаў. Просьбіты капіруюць рухі адзін аднаго, як падаючыя карты. Калі сцяна асвятляецца знутры, бачны толькі чорныя сілуэты просьбітаў і кабінет Пабеданосікава.
Аптымістэнка
У чым справа, грамадзянін?
Просьбіт
Я вас прашу, таварыш сакратар, увяжыце, калі ласка, увяжыце.
Аптымістэнка
Гэта можна. Увязаць і ўзгадніць — гэта можна. Кожнае пытанне можна і ўвязаць і ўзгадніць. У вас ёсць адносіна?
Просьбіт
Ёсць адносіна... такая адносіна, што проста праходу не дае. Мацюгаецца і б’ецца, б’ецца і мацюгаецца.
Аптымістэнка
Гэта хто ж, пытанне вам праходу не дае?
Просьбіт
Ды не пытанне, а Пашка Тыгралапаў.
Аптымістэнка
Даруйце, грамадзянін, як жа гэта можна Пашку ўвязаць?
Просьбіт
Гэта праўда, аднаму яго аніяк нельга ўвязаць. Але ўдвох-утрох, калі вы загадаеце, дык яго і звяжуць і ўвяжуць. Я вас прашу, таварыш, увяжыце вы гэтага хулігана. Уся кватэра ад яго стогне...
Аптымістэнка
Цьфу! Чаго ж вы з такімі драбніцамі ў буйную дзяржаўную ўстанову лезеце? Звярніцеся ў міліцыю... Вам чаго, грамадзяначка?
Просьбітка
Узгадніць, бацюхна, узгадніць.
Аптымістэнка
Гэта можна — і ўзгадніць можна, і ўвязаць. Кожнае пытанне можна і ўвязаць і ўзгадніць. У вас ёсць заключэнне?
Просьбітка
Ды не, бацюхна, нельга яму заключэнне даваць. У міліцыі сказалі — можна, кажуць, яго на тыдзень заключыць, а я што ж, бацюхна, есці тады буду? Ён жа з заключэння выйдзе, ён жа зноў мяне паб’е.
Аптымістэнка
Даруйце, грамадзяначка, вы ж заяўлялі, што вам узгадніць трэба. А чаго ж вы мне мужам галаву марочыце?
Просьбітка
Ды мяне ж з мужам, бацюхна, і трэба ўзгадніць, нязгодна мы жывём, не, п’е ён надта ўдумліва. А крануць яго баімося, як ён парцейны.
Аптымістэнка
Цьфу! Ды я ж вам кажу, не совайцеся вы з дробязямі ў буйную дзяржаўную ўстанову. Мы дробязямі займацца не можам. Дзяржава буйнымі рэчамі цікавіцца — фардзізмы [84] розныя, тое, сёе...
Убягаюць Чудакаў і Веласіпедкін.
О! А вы ж куды ж?
Веласіпедкін (імкнецца адхінуць Аптымістэнку)
Да таварыша Пабеданосікава тэрмінова, неадкладна, зараз жа!
Чудакоў (паўтарае)
Тэрмінова... неадкладна...
Аптымістэнка
Ага-га! Я вас пазнаю. Гэта вы самі ці ваш брат? Тут хадзіў малады чалавек.
Чудакоў
Гэта я сам і ёсць.
Аптымістэнка
Ды не... Ён жэ ж без барады.
Чудакоў
84
Фардзізм — сістэма арганізацыі вытворчасці, якая прымянялася на прадпрыемствах амерыканскага капіталіста Генры Форда.