З гэтага самага перона майскім ранкам сорак першага года цягнік павёз насустрач вайне маё каханне. I не вярнуў.
Бывай, Рагачоў.
Бывай, маё юнацтва.
Чаго ж ты, сэрца, плачаш?..
Еду на край свету
Еду на экзамены ў Рагачоў. Дакументы дайшлі. Выклік атрыманы — і вось еду… Сястра Саша на возе вязе мяне на Урэчча, на станцыю, пасадзіць на цягнік. Як і заўсёды, мой дурны характар ужо даў поўны ход назад: мо лепей мне вярнуцца на гэтым самым возе дадому і нікуды не ехаць?.. Дзе той Рагачоў, дзе і як рабіць тыя перасадкі… Перасядкі дзве: у Асіповічах і ў Жлобіне. I мне вядома ўжо — ад дасведчаных людзей, — што выбірацца з іх усё роўна што з ямы. Людзі сядзяць у гэтых Асіповічах па тыдню. Я з тае ямы зроду не выберуся. Гэта пэўна. I на экзамены не паспею. I наогул, што чакае мяне ў гэтых Асіповічах і тым Жлобіне, я нават уявіць сабе не магу.
— Ты, Ганька, у людзей пытайся. Ты не саромейся. Свет не без добрых людзей.
Хто-хто, а яна, Саша, у гэтым добра ўпэўнілася. Яе гэтыя перасядкі добра навучылі. Як ехала да Валодзі, купіла білет да горада Дзімітрава пад Масквою, а перасела і заехала аж на Украіну. Не так білет закампасціравала… Я сама добра памятаю тую Сашыну дарогу. Як яна тады выбралася з тае Украіны, як знайшла таго свайго Валодзю. Але ж знайшла. I не толькі Валодзю, а і хлопца сабе знайшла… Так па тым горадзе Дзімітраве і сына назвалі: Дзіма.
— Ты перш за ўсё як прыедзеш у Асіповічы, закампасціруй білет, — вучыць мяне Саша. — Тады ў цябе рукі будуць развязаныя.
Развязаныя рукі… Я сама ўся як звязаная вяроўкамі. Як яго кампасціраваць, той білет?
На станцыі, на Урэччы, білет да Рагачова бяром мы вельмі хутка. Ахвотнікаў сядзець па тыдні ў нейкіх Асіповічах і Жлобіне няма. Едзе ўсяго толькі нейкі малады хлопец з маладою жанчынаю і яшчэ сядзіць на лаўцы, каля станцыі, мужчына з чорным скураным партфелем. Не малады і не вельмі стары яшчэ. У прыстойным гарнітуры і ў акулярах.
Сама я зроду не адважылася б, а Саша падыходзіць да гэтага мужчыны і пытаецца:
— Можа, і вы едзеце? — паказвае яна ў бок чыгуначных рэльсаў.
— Еду, — пасоўваецца на лаўцы мужчына, каб даць месца і нам сесці, і рэчы пакласці.
Саша кладзе на лаўку мой фанерны баульчык. Мне хочацца, каб Саша распытала ў гэтага мужчыны, куды ён едзе. Вось каб у Рагачоў…
— А ў вас хто едзе? — усміхаецца мужчына. Па яго ўсмешцы відно, што, хто едзе ў нас, ён сам бачыць.
— Ды вось дзеўчына едзе. Паступаць, — ахвотна адказвае Саша.
— А куды?
— У Рагачоў. У інстытут надумалася.
— У Рагачове добры інстытут. Добры… — паўтарае мужчына.
— То вы мо і самі з Рагачова будзеце? — з надзеяй пытаецца Саша.
— Не, я не з Рагачова. Але нам будзе па дарозе.
Мужчына гаворыць спакойна. У голасе яго гучыць добразычлівасць. Я ўлоўліваю яе адразу. I адразу ж у мяне нібыта камень звальваецца з душы: з гэтым чалавекам мо не прападу і я.
— Дык я ўжо вас папрашу… Вы ўжо яе не кідайце, — і сапраўды шчыра просіць мужчыну Саша. — Ніколі ж яшчэ не ездзіла гэтак далёка адна. А завезці няма каму. Ды і не выпадае…
Мне няёмка: ну навошта ўсё гэта расказваць, быццам я такая маленькая.
— Нічога, — супакойвае нас абедзвюх мужчына. — Даедзе сама. Калі ўжо едзе паступаць у інстытут, то даедзе!
Мне робіцца амаль весела. Сапраўды ж — еду ў інстытут! Толькі б вось заехаць…
Мужчына глядзіць на свой гадзіннік, глядзіць на наш воз і на нашу Каштанку. Каштанка сумленна хрумстае сена з посцілкі.
— Вам жа, мусіць, няблізка ехаць? — пытаецца ён у Сашы.
— Ды і няблізка, — адказвае Саша.
— То вы едзьце дадому. Бо цягніка яшчэ больш за гадзіну чакаць… А мы ўжо самі сядзем і паедзем.
Саша рада. А мне адразу страшнавата: каб яна мяне пасадзіла… Але ж я ведаю: ёй сапраўды ехаць няблізкі свет, ды і дзіця малое дома будзе някормленае.
— Ну, то я ўжо буду на вас спадзявацца, — яшчэ раз просіць мужчыну Саша, — каб яна не праспала дзе перасадкі…
— Не хвалюйцеся, усё будзе ў парадку.
Я пакідаю на лаўцы свой баульчык, іду з Сашаю да воза. Нельга ўсё ж сказаць, каб мне было вельмі спакойна.
— От і дзякуй богу, што добры чалавек трапіўся, — радуецца Саша.
Я маўчу. Чалавек добры — гэта я і сама адчуваю. Але ўсё роўна… Мы с Сашаю цалуемся. Саша садзіцца на воз. Каштанка вязе яе дадому. А я… Я саромеюся першая пачынаць гаворку са сваім спадарожнікам. Мне няёмка, і я не ведаю, куды сябе дзець.
— Што ж, нам трэба пазнаёміцца, — кажа мой спадарожнік. Відаць, ён разумее мой стан і хоча памагчы мне. — Маё прозвішча Мялешка, Іван Сцяпанавіч… Я працую дырэктарам леспрамгаса.