Выбрать главу

За сухары — пшанічныя каржы на кіслым малацэ — лепшага ласунку не прыдумаеш… Дзяўчаты сядаюць да стала. Сядае і Валодзя. Ён дастае загорнутыя ў газету рэшткі свае дарожнае яды (не выкідаць жа вон). Апетыт у нас усіх дзякаваць богу, мо таму і самі не выглядаем уломкамі.

— Харошыя ў цябе дзяўкі, — зноў хваліць мне маіх таварышак Валодзя.

— Жаніхоў толькі няма! — Вольга ў нас маладзец. Яна ніколі нікога не саромеецца, яна заўсёды гатова жартаваць.

— Будуць! — упэўнена кажа Валодзя. — Каб у такіх дзявок ды не было жаніхоў!

— У вашае Ганькі ёсць…

— Вольга! — ну, хоць ты забі яе!

— У Ганькі ёсць? — пасміхаецца Валодзя. — А дадому ж яна нешта не хваліцца.

— От, слухайце вы яе… А дома ў нас што чутно, якія навіны? — Мне б толькі адвесці Валодзеву ўвагу ад гэтых жаніхоў.

— Навін столькі, што і не перакажаш усе… Сад у нас вымерз… Па ўсім засценку сады павымярзалі. Ды і па суседніх вёсках, чутно, таксама… Такіх маразоў як у гэту фінскую вайну, мо зроду не было. Старыя не памятаюць…

— Увесь чысценька вымерз сад?

— Не, спасаўка, што каля Адамавага боку, засталася, ды папяроўка, што за хатаю, у зацішку…

— Ай-яй-яй…

— Ці ты ж бо ведаеш, што Аляксандравага Мішу, майго пляменніка, забілі?

— Ведаю. Саша пісала.

— Спраўны быў хлопец… Яшчэ тады, як мяне забралі, касіў ужо з бацькам.

— Харошы быў хлопец.

— У Жука Івана, з Паўстыні, таксама забілі хлопца… I ў Заграддзі двох не вярнулася, — расказвае мне Валодзя. — Адно слова, набілі кругом, як снапоў на таку…

Я нічога не адказваю: мо гэта яшчэ і не ўсё, што ведае Валодзя. Мо і яшчэ чые сыны не вярнуліся з фінскае вайны…

— Але, я ж забыў, — успамінае Валодзя. — Там, на дне, пад газетамі, Саша прыслала табе плацце. Анюта пашыла.

Плацце? Якое?! Плацце мне, вядома, у сто разоў цікавей за ўвесь гэты чамадан з ядою.

— Не ведаю. На Урэччы, казала, набрала.

Ад плацця — белы паркаль у ружовы «гарошак» — я ў захапленні. Доўга не здаюся на просьбы, я хаваюся за шафаю і прымерваю плацце. Дзяўчатам таксама маё плацце падабаецца. «Як хораша пашыта!»

— Гэта наша Анюта, — хвалюся я.

— Гэта яна гэтак умее, — хваліць Анюту і Валодзя. Плацце я, вядома, тут жа скідаю і вешаю ў шафу.

Вечарам я вяду Валодзю ў кіно. Паказваюць фільм «Тры танкісты». А назаўтра раніцой (мы яшчэ ўсе спім) Валодзя ціхенька ўстае і ідзе на вакзал. Я яго не праводжу: праспала…

Свята ў Змяёўцы

Фрося Брыкет запрашае мяне на Майскія святы да сябе дадому ў госці.

Першага мая мы ідзём на дэманстрацыю. Наш інстытут стаіць на Пясчанай плошчы ў першай калоне дэманстрантаў. Перад намі пад гром маршу страявым крокам праходзіць святочная пяхота: «Левай! Левай! Левай!» Некаторыя нашы студэнткі ў гэтых жалезных шарэнгах пазнаюць сваіх добрых знаёмых…

Палошчуцца ў паветры хвалі чырвоных сцягоў. Над галовамі дэманстрантаў калышуцца партрэты Леніна, Сталіна, Маркса, Энгельса… Партрэты ўсіх членаў Палітбюро… Лозунгі і транспаранты. «Няхай жыве Першае мая — свята працоўных усяго свету!», «Пяцігодку ў чатыры гады!»

Пясчаная плошча патанае ў разліве бадзёрых песень:

Если завтра война, если завтра в поход, Если черная сила нагрянет, Как один человек, весь советский народ За свободную Родину встанет!..

Устане! У гэтым няма ні ў воднага чалавека сумнення! Гэта, як па кнізе, можна чытаць па захопленых тварах дэманстрантаў.

Дэманстрацыя канчаецца недзе толькі пад вечар. У інтэрнат мы ўсе вяртаемся спечаныя майскім сонцам і без ног.

А назаўтра ранічкай — святочны горад яшчэ не прачынаўся — мы з Фросяю ідзём у яе Змяёўку.

Дарога не сказаць каб вельмі далёкая (дваццаць пяць усяго кіламетраў), і мы адольваем яе, дзе лесам, а большасць адкрытым месцам, недзе ўжо к поўдню. Праўда, апошнія кіламетры здаюцца нам вельмі доўгімі.

Змяёўка паказваецца нам з пагорка, як толькі мы выходзім з Краснага Берага. Вёска ўся ў садах і прысадах. Сады толькі пачынаюць зацвітаць, і здалёку хаты і ўсе забудовы здаюцца палітымі малаком. Хораша!

— А вунь наша хата! — здалёку радуецца сваёй хаце Фрося.

Іх хата ў вёсцы самая крайняя. Пад вокнамі з вуліцы стаіць старая бяроза. На вуліцу прыступкамі сходзіць высокі ганак. Фрося ўглядаецца, ці не відно каго на двары… Адчыняюцца дзверы — і на ганку паказваецца дзяўчо ў светлай сукенцы.

I дзяўчо глядзіць у наш бок. I дзяўчо таксама раптам пазнае…

— Малая… — ружавее ад радасці Фрося.

— Фрося! — зрываецца з ганка дзяўчо. — Мама, Фроська! — азіраецца яно назад і імчыць насустрач нам.