На выхадзе (у мяне ўжо рук не хапае на пакупкі), на самым ніжнім паверсе, спыняюся перад касынкамі. Як жа я буду насіць без касынкі новае паліто?.. Шах — голаму разбой не страшны! — пяшчотныя ружовыя макі па светла-шэрым полі… (Дзяўчаты ў інтэрнаце паўміраюць.)
Дадому вяртацца лёгка: рукі поўныя — кішэня пустая.
На трэці дзень мы са Сцёпам едзем рачным трамваем на Кіраўскія астравы («Прадоўжым тваё выхаванне», — кажа Сцёпа). Катаемся на «амерыканскіх горках». Яны мне запомняцца на ўсё жыццё: як я толькі вытрывала…
У Пецяргоф вязе мяне мой і Сцёпаў траюрадны брат Міша Корзун. Ён ваенны ветэрынарны ўрач — дзве шпалы. Ого!
— Сёння глядзі ўстрымайся! — строга наказвае Мішу Сцёпа.
— Ёсць… — не даносіць да казырка рукі Міша.
— За адзін раз не памрэш…
— Не памру, — разумее брата брат.
I я разумею, пра што ідзе гутарка: я ні разу яшчэ не бачыла гэтага свайго брата цвярозага.
Спачатку мы з Мішам ідзём у Екацярынінскі палац. Як ні дзіўна, але самае моцнае ўражанне на мяне робяць боты Пятра Вялікага: у кожным з іх можа схавацца па чалавеку…
Потым мы гуляем з Мішам у парку. З Мішам нецікава: ён не ведае ні гісторыі пецяргофскіх фантанаў, ні палацаў. Вось каб быў тут Сцёпа… Затое Міша добра ведае, дзе прадаецца смачнае піва. Мы ідзём піць піва, а заадно і падсілкавацца. Я, сказаць па праўдзе, добра згаладалася.
У Пецяргоф мы прыязджаем у Дзень Ваенна-Марскога Флоту. У парку грыміць «яблычка», стаіць заліхвацкі матроскі гік і свіст — маракі гуляюць сваё свята. З рогатам, на ўвесь парк, выспеўваюць непрыстойныя прыпеўкі… Божа, каб усталі цары…
Дадому вяртаемся ўжо вечарам. На трамвайным супынку нас страчае Сцёпа.
— А я ўжо хвалююся, — кажа ён.
— Дазвольце далажыць, — казырае Міша, — усё ў поўным парадку.
Сцёпа акідвае нас абаіх дапытлівым позіркам. Міша разумее яго позірк.
— Як шкельца, — гэта ён пра сябе.
— Вельмі добра. Хадзем піць чай, — кажа Сцёпа.
…А назаўтра раніцай я не магу наступіць на нагу: невядома чаго распухла калена. З гэтаю няшчаснаю сваёю нагою я сяджу на чацвёртым паверсе ўвесь астатні тыдзень. Якія багацці я страчваю…
За два дні да заняткаў мяне вязуць на вакзал, і я еду ў свой інстытут.
«Канчай інстытут»
Божа, як я скучыла па інстытуце, як я рада, што вяртаюся зноў у свой мілы Рагачоў!
З цягніка я выходжу з чамаданам, у новым паліто і з вялізным букетам кветак. Кветкі мне падарыў мой сусед па купэ — нейкі вельмі вясёлы шафёр, які вяртаўся з заробкаў з Поўначы і сыпаў па дарозе грашыма, як пяском. Мяне і маю суседку-бабульку ён абкарміў цукеркамі. I яшчэ кляўся, што так за дарогу закахаўся ў мяне, што гатовы злезці на любой станцыі і хоць сёння ажаніцца са мной… Бабулька пасміхалася, — відно, некалі ў маладосці і сама не раз чула такія прызнанні, — ківала сівою галавою і вельмі ахвотна смактала цукеркі. Сама я, хоць і пабойвалася гэтага напорыстага шафёра, ад прызнанняў у каханні і ад цукерак не вельмі адмаўлялася. За букет кветак на развітанне мой дарожны паклоннік усё ж атрымаў мой адрас…
I вось я з гэтым букетам-венікам, у новым паліто — на пероне.
— Ганька, ты адкуль? — чую ў сябе за спіною здзіўлены голас. Гэта Коля Маўчан з нашага курса.
— Я з Ленінграда.
— Ф-ю-у-у! Аж з Ленінграда!
— З Ленінграда!
— Тады давай свае манаткі, памагу данесці.
— Ой, Колечка, калі ласка!
— I кветкі яшчэ вязе… Адкуль гэта яны ў цябе?
— Ды так… Па дарозе…
— А я думаў, што мо які знайшоўся… Падарыў кветкі… — самому Колю, безумоўна, такое глупства ў галаву не прыйшло б. Яшчэ чаго не хапала: кветкі…
— Ну, што ты, Колечка!.. — яшчэ гэта дурное возьме ды кіне мяне тут з маім чамаданам, з маімі пакункамі.
Я нясу кветкі, нясу Колеў чорны чыгуначны шынель (у Маўчана бацька чыгуначнік) і ледзь паспяваю ззаду. Коля з чамаданамі, з пакункамі ў абедзвюх руках крочыць паперадзе. Як добра!
— Ты нічога не чула там, у Ленінградзе? — пытаецца Коля.
— Не, нічога. А што?
— Ды нічога. Ёсць чуткі, што хутка ў інстытутах увядуць плату за навучанне.
— Што ты! Дзе ты гэта чуў?
— Чуў… I стыпендыю, кажуць, у студэнтаў здымуць…
Вярзе нейкае глупства — няйначай пачуў, як бабы там, у яго Крупках, плявузгалі.
— Пабачыш, — гаворыць Коля.
— Гэтага не можа быць!
— Усё можа быць.
Маўчан на год маладзейшы за мяне, а трымаецца так, нібыта ён усё на свеце ведае. Падумаеш!..
— Пабачым, — мне зусім не хочацца азмрочваць свой сённяшні настрой нейкімі дурнымі чуткамі… Мы з Лазоўскім дамовіліся, і ў інтэрнаце мяне павінна ўжо чакаць яго пісьмо…