Чаму Лябро заўсёды здавалася, што незнаёмы - чалавек высокага росту?..
Цяпер ён буйнеў на вачах, з кожнай хвiлiнаю. Застаючыся ўвесь час нерухомым, ён стаяў каля самага носа, якi рассякаў ваду, уздымаючы па абодвух баках судна пышныя срэбраныя вусы марскога шуму.
Аскар Лябро зняў свае чорныя акуляры, з якiмi расставаўся, толькi кладучыся спаць. Пакуль ён выцiраў запацелыя шкельцы, можна было разгледзець ягоныя вочы: адно - жывое, другое - напалову заплюшчанае, даўно мёртвае.
Нарэшце ён павольна, быццам прысутнiчаў на якойсьцi ўрачыстасцi, надзеў акуляры i машынальна зацягнуўся люлькаю, але тая патухла.
Ён, Лябро, i сам быў высокi i шырокi ў плячах, нават дужы, праўда, трохi ўжо азызлы. Але чалавек на носе "Баклана" ўсё роўна быў вышэйшы, мажнейшы. Ягоная прасторная адзежа - карычневыя палатняныя штаны, чорная люстрынавая куртка, шырокi саламяны капялюш - рабiлi яго яшчэ больш вялiзным. Дый тое, што ён дагэтуль не зварухнуўся яшчэ са свайго месца, толькi надавалi ягонай постацi важнасцi.
Калi "Баклан" досыць наблiзiўся i чалавека можна было ўжо ўбачыць у твар, ён нарэшце ступiў па палубе некалькi крокаў. Уражанне было такое, нiбыта манумент аддзялiўся ад пастамента.
Лябро прыкмецiў, што незнаёмы высока ўзнiмае правае плячо.
Незнаёмы падышоў да капiтана "Баклана" Батыста, якi стаяў у сваёй шкляной кабiне, загаварыў з iм. Лябро здалося, што ён ужо чуў некалi гэты голас. Пасажыр кiўнуў галавою на людзей, што сабралiся на прычале, i капiтан, выцягнуўшы руку, тыцнуў пальцам якраз у Лябро.
- Гэта вунь той, - мусiць, дадаў Батыст.
Пасля ён паказаў тым самым пальцам на лодку Лябро i зноў нешта сказаў. Вiдаць, растлумачыў, чыя гэта лодка.
Людзi на судне i беразе жэстыкулявалi, абменьвалiся звычайнымi ў гэтых выпадках словамi. З "Баклана" кiнулi трос, якi адзiн з рыбакоў прымацаваў да кнехта. Судна дало заднi ход, прычалiла, але незнаёмы, якi, здавалася, зноў прырос да таго месца, на якiм спынiўся, заставаўся настолькi спакойны, што можна было ўпэўнена сказаць, нiшто на беразе не цiкавiла яго.
Каб сысцi з судна, ён вымушаны быў высока ўзняць правую нагу - i ўсе адразу зразумелi, што яна ў яго драўляная. Павярнуўшыся тварам да "Баклана", ён пачакаў, пакуль матросы спусцяць па сходах яго старую валiзу, вельмi цяжкую на выгляд i абвязаную вяроўкамi, - пэўна, за доўгае яе жыццё абыходзiлiся з ёю не надта далiкатна.
Пан Лябро так i застыў на месцы, усё адно як загiпнатызаваны ўдавам трус. Цяпер яны стаялi за колькi метраў адзiн ад аднаго. Постацi ў iх на самай справе былi вельмi падобныя: прыкладна адзiн рост, адной шырынi плечы, адна i тая ж сiла людзей аднолькавага ўзросту.
Жуль ступiў яшчэ некалькi крокаў - паходка ў яго з-за драўлянай нагi была вельмi адметная.
Каля прычала стаяла прыблiзна чалавек сорак: рыбакi ў сваiх лодках, грузчык з кааператыўнай крамы, Марыс - уладальнiк "Ноевага каўчэга", якi прыйшоў забраць з судна правiзiю ў гатэльную рэстарацыю. Некалькi чалавек апынулiся тут проста так - не было чаго рабiць. Бегала сярод дарослых малое дзяўчо ў чырвонай сукенцы.
Спынiўшыся, Жуль дастаў з кiшэнi вялiзны складны нож. Блiснула лязо. Нейкi час чалавек нiбы лашчыў яго сваiм позiркам. Пасля нахiлiўся. Мабыць, нагу яму адрэзалi да самага сцягна, бо сагнуўся ён папалам, усё роўна як нейкая марыянетка.
Лябро збянтэжана, нiчога не разумеючы, глядзеў на яго праз свае чорныя акуляры. Ранiца ж была такая светлая, такая зусiм звычайная...
"Пад страхам смерцi!" - прыгадалася раптам...
Швартоў "Люстраной шафы" быў прымацаваны да пiрса. Адным ударам нажа з жудасна шырокiм лязом чалавек перарэзаў трос, лодка, падскочыўшы, скранулася з месца - i павольна паплыла па цiхай вадзе.
Людзi на прычале ўтаропiлiся вачыма ў свайго былога мэра i аднаногага. Нельга было не здагадацца, што памiж iмi былi нейкiя асабiстыя рахункi.
Выбрык незнаёмага быў да таго нечаканы i недарэчны, што ў натоўпе запанавала цiшыня. Адна толькi дзяўчынка ў чырвонай сукенцы залiвiста зарагатала, але i яна адразу ж змоўкла.
Аднаногi выпрастаўся, задаволена агледзеў натоўп, нетаропка паклаў нож у кiшэню. Калi ж адзiн рыбак сабраўся быў зачапiць лодку бусаком, ён лянiва вымавiў:
- Кiнь гэта, галубок...
Не было ў гэтых словах нi злосцi, нi асаблiвай цвёрдасцi, але разам з тым адчуваўся ў iх настолькi ўладны загад, што рыбак скарыўся i нiхто больш i не думаў спынiць судна, якое само па сабе выплывала ў мора.
А тут яшчэ i сам Лябро сказаў рыбаку:
- Кiнь, Вiяль?..
Усе зразумелi: на iх вачах адбываецца нешта дужа незвычайнае.
Дарэчы, i Лябро, i аднаногi гаварылi прыблiзна адным тонам, амаль аднолькавым голасам, i ў абодвух быў вiдавочны паўднёвы акцэнт.
Нават сам Лябро, лоб у якога пакрыўся кропелькамi поту, прыкмецiў у госця гэты акцэнт - i адкрыццё вельмi яго ўразiла.
Жуль рушыў да Лябро.
Тры крокi... Чатыры... Рух пляча, сцягна, рывок драўлянай нагi - увесь правы бок ягонай фiгуры неяк дзiўна ўздрыгваў, то падымаўся, то апускаўся...
- Прывiтанне, Аскар! - зноў пачуўся ягоны голас, якi можна было б назваць лагодным, нават вясёлым.
Лябро, застыўшы на месцы, бы статуя, не выпускаў з зубоў люлькi.
- Ты бачыш, я тут! - усмiхаўся Жуль.
- Хадземце да мяне, - ледзь вымавiў у адказ Лябро.
- Ты не хочаш быць са мною на "ты"?
Нi слова ў адказ. У горле ў Лябро захрас камяк. Люлька ў зубах дрыжала.
Жуль агледзеў Лябро з галавы да ног, памацаў рукою тканiну пiжамы, кiўнуў на пантофлi.
- А ты, я гляджу, позна ўстаеш! Яшчэ не адзеўся як след...
Здавалася, Лябро пачне зараз прасiць прабачэння.
- Нiчога!.. Нiчога!.. Гэй ты, карантыш! Але, ты, кухар! - крыкнуў аднаногi Марысу, гаспадару "Ноевага каўчэга", якi i праўда быў нiзкi ростам i хадзiў у белым кухарскiм халаце. - Скажы, каб мой куфар аднеслi да вас!.. I падрыхтуй мне найлепшы пакой!
Марыс зiрнуў на Лябро. Той кiўнуў галавою.
- Слухаю, пане...
- Жуль.
- Прабачце.
- Я сказаў, што мяне завуць Жуль... Скажы яму, Аскар, што мяне завуць Жуль.
- Яго завуць Жуль, - паслухмяна паўтарыў Лябро.
- Iдзеш, Аскар?
- Iду.
- У цябе, напэўна, вока не ў парадку? Ану, здымi на хвiлiнку акуляры, каб я мог паглядзець!
Лябро зняў акуляры, праўда, не адразу. Разгледзеўшы выбiтае вока, Жуль прысвiснуў, усё роўна як выказаў гэтым сваё захапленне ўбачаным:
- Нiшто сабе, га?.. У цябе адно вока, а ў мяне адна нага. Добрая кампанiя!
Ён узяў Лябро за руку, быццам старога сябра, i павёў яго, падскокваючы, да гатэля. Пры кожным кроку Лябро адчуваў рывок драўлянай нагi.
- Ведаеш, я спынiўся б лепш не ў цябе, а ў "Ноевым каўчэзе". Не люблю замiнаць людзям. Дый жонка ў цябе не надта памяркоўная. - Ягоны гучны голас быў адначасна i злы i насмешлiвы. - Я распытаў пра цябе на "Баклане"... Гэтая старая малпа расказала мне ўсё, што трэба...
Старою малпаю быў капiтан судна Батыст - Жуль празваў марака так, напэўна, таму, што яго загарэлы твар парос сiвым шчацiннем. Батыст нешта незадаволена буркнуў. Зiрнуць на яго Лябро не асмелiўся.
- Калi хочаш, можаш iм сказаць, каб яны паставiлi лодку на месца... Яна яшчэ нам спатрэбiцца... Палаўлю i я рыбку... Скажы iм! Ну, чаго ты чакаеш, га?
- Вiяль! - крыкнуў Лябро рыбаку. - Злавi лодку i пастаў на месца!
Па твары ў Лябро цёк пот. Акуляры ссунулiся ўнiз i блiшчалi на мокрым пераноссi.