А як з ключом? Звычайна гэта праблема, вырашэнне якой патрабуе часу. Трэба дастаць ключ ад кватэры або зрабіць злепак і ўжо з яго — сам ключ.
Часу ў Марсэля на гэта не было. Жэрмэн была ў тым упэўнена. Ёй хацелася верыць, што ён нічога загадзя не падрыхтаваў. Цэлы ж год не быў у яе бацькі!
Так ці інакш, адчуў Марсэль агіду да гэтага занятку ці не, але ён захацеў змяніць сваё жыццё. Доказ — тое, што ажаніўся з ёю. А можа, ён зрабіў гэта толькі дзеля таго, каб цягнула на новыя замахі, бо пачаў баяцца, што зловяць?
Бывае і такое: калі ўдаюцца тры-чатыры буйныя пакражы, злодзей раптам не можа саўладаць са страхам. Тады ён звычайна кажа сабе, што дагэтуль проста ішла дзікая лафа, што гэта не можа працягвацца бясконца і ўжо наступным разам прыйдзецца за ўсё заплаціць.
Небяспечны стан, калі менавіта ў гэты час ён надумае распачаць свой ранейшы занятак: вось тады яго і «накрываюць». Бо няма ўпэўненасці. Падводзіць нядбаласць. «Падстаўляюцца» па-дурному, «гараць» на якойсьці ідыёцкай драбніцы.
Пазваніць у паліцыю яна не магла. Газеты з'явяцца толькі праз гадзіну.
Яна ўжо ўяўляла, як ён сядзіць у паліцэйскім участку, у кабінеце ў якога-небудзь інспектара на допыце. Гальштук, рэмень, шнуркі з чаравікаў ужо адабралі... А то раптам бачыла яго ў бальніцы...
Але не ў трупярні! Толькі гэтае слова, адно з усіх, што з'яўляліся ў яе ў думках, выклікала жаданне крычаць.
— Рэнуары...
Цікава: ёй здавалася, што варта яшчэ крышачку напружыцца — і яна разгадае праўду. Чаму імя Рэнуара — карціны мастака былі ёй, вядома, знаёмыя — развярэджвала памяць, падказвала нешта звязанае з Марсэлем, штосьці пачутае зусім нядаўна?..
Больш таго: яна магла паклясціся, што менавіта Марсэль і прамовіў перад ёю гэтае імя. Але калі? Дзе? З якой нагоды?
Таксі спынілася, і яна ўбачыла святло ў вокнах сваёй кватэры. Пачала шукаць у сумачцы кашалёк... Грошай было вельмі мала. Пра ўсё ж думала раней, толькі не пра гэта.
— Пачакайце мяне, калі ласка, хвілінку. Я падымуся, вазьму грошы...
Пабегла па лесвіцы. Чырванела пры адной толькі думкі, што аддала ўчора шпалершчыку ўсе грошы, якія толькі мела...
— Слухай, Івэтачка, дарагая...
Ёй было сорамна, як ніколі яшчэ ў жыцці. Івэта, якая, каб адчуваць сябе ямчэй, раздзелася да камбінацыі, чытала, лежачы на канапе ў зале.
— У цябе ёсць грошы?
— Многа трэба?
— За таксі заплаціць... Не ведаю, колькі... Марсэля няма, а ў яго ўсе нашы грошы...
Івэта пашукала, дастала чатырыста франкаў.
— Думаеш, хопіць? — спытала яна.
— Здаецца...
Жэрмэн спусцілася ўніз, размаўляючы сама з сабою: рэпеціравала размову з шафёрам. Якую ж страшэнную спляжанасць адчувала яна сёння ў душы — быццам перад усім светам была вінаватая.
Паволі паднялася наверх. Стамілася ўжо, цяжка дыхала. Івэта надзела сукенку і з капелюшом у руцэ ішла да дзвярэй.
— Думаю, я табе больш не патрэбна?
Жэрмэн хацела сказаць, што, наадварот, неабходная, што ёй страшна заставацца тут адной, але не асмелілася.
— Дзякуй табе, Івэтачка... І прабач яшчэ раз... Праўда, ты можаш зрабіць мне яшчэ адну паслугу... Калі а восьмай я не прыйду ў краму, будзь ласкавая, скажы тады патранэсам, што я кепска сябе адчуваю, з'яўлюся пазней, а можа, і зусім мяне не будзе... Добра?.. Я табе калі-небудзь растлумачу... Гэта шмат страшней, чым ты думаеш...
— Усе замужнія так кажуць!.. Дый незамужнія таксама...
— Ты не зразумееш...
— Ведаю... Ніхто ніколі нічога не разумее...
Пасля, надзяваючы паліто, дадала:
— Можа, хочаш, каб я засталася?
— Дзякуй... Гэта вельмі далікатна з твайго боку... Я паспрабую крыху паспаць...
— Ну, добра... Усё будзе ў парадку... Я табе пакінула трохі каньяку... Раю выпіць каліва...
Бледны твар, чырвоныя павекі — рыхтык клоўн, як паглядзець на яе цяпер. А грымаса, дзіўнаватая ўсмешка, якой яна, мусіць, думала падбадзёрыць сяброўку, адно павялічвала гэтае падабенства.
— Дабранач, цётка...
Жэрмэн ледзь ужо была не паклікала Івэту назад, бо, толькі засталася адна, здалося, што яе кліча Марсэль, які меў дзесьці патрэбу ў ёй, чакаў жончынай дапамогі.
Але дзе?
Праз паўгадзіны развіднела, зазіхацелі дахі дамоў, з усіх гарадскіх комінаў пацягнуўся ў неба дымок, ажывалі вуліцы, пад'езды, пайшлі аўтобусы, тысячы людзей рушылі на працу халоднай снежаньскай раніцай...
Марсэль быў недзе ў гэтым вялікім горадзе... Жэрмэн, трымаючыся рукамі за мокрыя парэнчы балкона, глядзела ва ўсе бакі гіганцкай панарамы, нібы спадзеючыся ўбачыць у ёй яго...
Раздзел трэці. ВЯЛІКАЯ СЭЎРСКАЯ ВАЗА І ГРАФІНІН ДЗЯДЗЬКА