— Ты знаў яе? — спытаў манах.
5
Гаруда, белы Божы птах
Ляцеў — далёка ад Калькуты,
I двух аблокаў парашуты
Нёс тым, хто страціўся ў гарах.
— Марыя, нам уніз пара, —
Прасіў я, змучаны гарамі.
"Ты знаў яе?" — пытаўся Свамі.
6
Мандара, Божая гара
Вяршыняй падпірала неба.
"Знямогшы без вады і хлеба,
Аслепшы без павадыра,
Зблукаўшы шлях — з якой пары я
I для чаго я тут, Марыя?"
— На тое, каб адолець шлях.
7
"Ты знаў яе!" — сказаў манах,
Падаў задымленае шкло,
I, як пры сонечным зацьменні,
Я ў шкло зірнуў...
Мільгалі цені,
Глядзеў я, што са мной было.
8
Увесь у жоўта-залатым
Стаяў манах на небасхіле,
Упэўнены ў спрадвечнай сіле
Таго, што свет заве пустым.
— Тут выйсце ў неба, — мовіў ён. —
Пераступаю я закон,
Наблізіўшы да зор жанчыну.
Ды шлях адолены. Прычыны
Для апраўдання мне стае,
Каб паказаць дарогу тую,
Дзе Веду зведаеш святую,
Марыя! Зоры ўсе — твае...
I ён накінуў на яе
Апратку жоўта-залатую.
9
— А хто за мной?
— Няма каму.
— А спадарожнік мой?
— Ён следу
Твайго не ўбачыць, бо яму
Час не настаў спасцігнуць Веду.
Ён вернецца. А ты — ідзі.
10
— Ты судзіш, Свамі?
Не судзі,
Я знаў яе, таго даволі.
Глядзі, як шкло іскрыць на сколе,
Ды што ў тых іскрах для сляпца?
Зваротны шлях — сляпы. Ніколі
Яго не пройдзеш да канца.
Па ім
вяртаешся ні з кім.
11
Плыў над зваротным шляхам дым
Ад Індыі да Беларусі...
— Я не хачу ісці па ім,
А незваротнага — баюся.
Шлях там,
дзе ўперадзе — сляды.
12
— Той шлях, — сказаў манах, — нікуды,
Па тых слядах мільёны люду
Сышліся ў гурт, у гарады.
У храмы іх, у іх суды
Ты б з Індыі вярнуўся, ды
Сюды прыходзяць адусюды —
Адсюль ісці няма куды.
13
Я ўніз ішоў.
Гара з гарою
Перагукаліся, сырою
Прасцінай поўз па схілах снег...
Лавіна!
Я дарма пабег
Па камянях,
па скалах слізкіх...
Дні прабягаючы, гады,
Не змог я збегчы гэтак нізка,
Каб падаць не было куды.
14
Лавіна падала —
на схіле
Раз'юшана, у самай сіле
Дагнала, душна абняла.
— Марыя! — крыкнуў я. — Марыя!.. —
I ўкрылі крык снягі сырыя.
15
Манах сказаў: "Яна дайшла
Дарогай Вед амаль да межаў,
З якіх звароту ўжо няма,
А ты вярнуў яе. Дарма".
16
Я не вяртаў. Лавінай снежнай
Яна вярнулася сама
Па камянях, па скалах слізкіх.
17
— Ты дзе была, Марыя?
— Блізка.
— Чаму на могілках англійскіх
На камені тваё імя?
— Бо шлях адолела дарма, —
Сказаў манах. — Бо не жанчыне
Пакінуць свет дарогай Вед,
Бо светам стаўся ёй паэт
Англійскі ў афіцэрскім чыне.
18
За нораў дзёрзкі і бунтоўны
Ён з метраполіі раптоўна
Адпраўлены ў Калькуту быў.
Тут ён гібеў, страляўся, піў,
Блукаў, зваротны шлях згубіў —
I ў дом патрапіў малітоўны.
Бог ведае, што за хімеры
Жылі ў англійскім афіцэры,
Ды выдумаў сабе паэт,
Што вернецца місіянерам
Дамоў, што прагне новай веры
Стары ягоны добры свет.
Ён кінуў піць. Пісаў увішна
Евангелле ад Рамакрышны,
Ствараў хімеру: Веру Вер.
Як сноб, на англіцкі манер
Хрыста аспрэчваў афіцэр.