— Дзякуй, дзядзька Арон, за тлумачэнні, але скажы, хто такія кантрабандысты?
— Рыгор, калі табе нешта трэба дастаць за кардонам, то ты скажы мне. Я параюся са сваім кагалам, што-небудзь прыдумаем і дастанем, а вось пазнаёміць цябе не магу.
— А калі я дам вам слова, што з гэтым чалавекам нічога не здарыцца? Мне ён неабходны толькі для таго, каб высветліць сёе-тое. Мы вас адгодзім.
— Тады ўважліва слухай. Поруч кардона з Прусіяй на сялібе жыве Ярашук Ахрэм. Ён, часам, бывае за кардонам. Вельмі добры чалавек, але ў яго дзесяць дзяцей па вуглах. Рыгор, калі ласка, не пакінь яго дзяцей сіротамі, — прасіў карчмар.
— Дзякуй, дзядзька Арон. За яго не хвалюйцеся, — Рыгор, пляснуўшы сябе па каленях, падняўся з-за стала.
Вечарам ён дабраўся да хаты стражніка, якая стаяла самотна ў лесе, непадалёк ад кардона. Гаспадаром гэтага абходу быў аднагодак Рыгора стражнік Сцяпан. Сустрэліся яны як даўнія сябры — разам былі стралкамі.
Сцяпан, абдымаючы Рыгора, з захапленнем гаварыў:
— Так, чуў пра цябе. Стралкі распавядалі, што сам цар табе ўзнагароду ўручаў. Давай хадзем у хату. Обер-фарстмайстар учора ў дапамогу стралкоў даслаў. Хата поўная людзьмі, але як-небудзь размесцімся.
Прывязаўшы жарабца, зайшлі ў хату, там сапраўды было шматлюдна.
— Сцяпан, ты ведаеш Ярашука Ахрэма? — спытаў Рыгор пасля вячэры.
— Так, ведаю, пражывае на сялібе поруч самога кардона.
— Ці далёка гэтая сяліба?
— Вярсты дзве адгэтуль будзе.
— Што ён за чалавек?— працягваў распытваць Рыгор.
— Звычайны, просты чалавек, не прыгонны, малазямельны аднадворац, жыве ціха. Дзяцей, праўда, у яго шмат. Навошта ён табе? — спытаў Сцяпан.
— Усяго табе сказаць пакуль не магу, сам яшчэ не ведаю, што атрымаецца, — круціў галавою Рыгор. — Ты павінен стралкоў, акрамя аднаго, адправіць на пастой у найблізкі абход да нашых стражнікаў. Няхай там ціха сядзяць і носа не паказваюць.
Абдумваючы, памаўчаў хвіліначку, затым прадоўжыў размову:
— Сцяпан, хто з мясцовых жыхароў прадаўся за кардон? Хто заганяе зуброў прусакам? Не могуць жа яны самі шукаць іх у лесе?
— Рыгор, братка, — цяжка ўздыхнуў Сцяпан. — Ёсць адзін тут! Таксама аднадворац, праўда, беззямельны. Зусім дрэнны гаспадар, лайдак найпершы, якіх свет не бачыў. Яго можна сустрэць у двух месцах: або на паляванні, або ў карчме ў Лейбеля. Усё, што ён застрэліць на паляванні, нясе ў карчму. Пупок яго завуць. Месяцы два таму ехаў я дарогай конна і пачуў стрэл. Пад’ехаў бліжэй, бачу, як Пупок стаіць і прыкладам б’е сваіх сабак. Пытаю, што здарылася. Ён адказаў, што падстрэліў зайца, пакуль дабег, сабакі яго зжэрлі. Тыдзень таму сустрэў яго ў лесе ўжо без стрэльбы. Што ён там рабіў?
— Прозвішча Пупок? — здзіўлена перапытаў Рыгор.
— Не, прозвішча і імя яго не ведаю, — пакруціў галавою Сцяпан. — Але ўсе яго так завуць. Мяркую, Пупок — гэта мянушка.
— Сцяпан, ты як думаеш? Ці ведае гэтага Пупка Ярашук Ахрэм? — спытаў Рыгор.
— Павінен знаць, — хітнуў галавою Сцяпан. — Пупка ўсе ў акрузе ведаюць.
Так і не паспаўшы, Рыгор перад самым світанкам сеў на жарабца і выехаў шукаць хату Ахрэма. Дзякуючы падрабязнаму апісанню Сцяпана, знайшоў сядзібу хутка. Калі зайшоў на двор, гучна забрахаў сабака.
На парозе з’явіўся гаспадар. Гэта быў мужчына гадоў сарака, акуратна апрануты. Яго вочы з трывогай глядзелі на незнаёмца.
— Вас клічуць Ахрэм?
— Так, а што здарылася? — глядзеў ён дапытліва на Рыгора.
— Нічога не здарылася, але нам трэба з вамі пагутарыць і жадана без сведак, — спакойна сказаў стражнік.
— На вуліцы халодна, пайду, накіну што-небудзь і вярнуся.
Праз хвіліну ён выйшаў на вуліцу.
— Слухаю вас.
— Мяне завуць Рыгор. Прыступім да справы: мне патрэбна ваша дапамога.
Ахрэм маўчаў. Рыгор працягнуў гутарку:
— Аб усіх вашых справах я добра дасведчаны. Ведаю, што вы часта бываеце на тым баку. Чым займаецеся, таксама вядома. Але мяне вашы кантрабандысцкія справы не цікавяць. Я стражнік Белавежскай пушчы, і мяне хвалюе ахова зуброў. У апошні час нехта іх рэгулярна адстрэльвае. Ці вядома вам што-небудзь?
Ахрэм маўчаў, але па твары было відаць, што ён моцна трывожыцца і не можа рашыцца нешта вымавіць.
Рыгор свідраваў яго вачамі.
— У вас небяспечны занятак. Вы можаце трапіць у Сібір на катаргу і пакінуць дзяцей сіротамі. Я вас выдатна разумею. Зямлі мала, дзяцей многа, трэба неяк іх гадаваць. Распарадчык пушчы можа за вас заступіцца. Мяркую, яго заступніцтва вам не будзе лішнім. Акрамя таго, мы за помач добра заплацім. Згаджайцеся, а то я магу размысліцца і знайсці кагосьці іншага.