Выбрать главу
праз высокія горы з капачамі, праз цёмныя бары з агнямі, праз вялікія сёлы са скрыпачамі”.

Невялікія разважанні Максіма Танка пад назваю “На дапамогу моладзі” былі апублікаваны ў “БЛ” № 9 за 1937 год. На той час паэта вельмі хваляваў катастрафічны стан беларускага школьніцтва, адсутнасць культурна-асветных арганізацый і збядненне беларускага сялянства. Таму літаратар агітаваў і заклікаў сваёй публікацыяй, каб моладзь атрымлівала адукацыю, а інтэлігенцыя трымала цесную сувязь з народам, а таксама каб было “больш інтэсыўнай працы на родных загонах”. Гэтыя прапановы і жаданні не страцілі сваёй актуальнасці і сёння.

Пісаў наш класік асобныя артыкулы і пра заходня-беларускіх паэтаў, у прыватнасці, пра Міхася Васілька (“БЛ”,1937, № 5) і пра Міхася Машару (“БЛ”, 1937, № 8). У Міхасю Васільку Танк убачыў песняра-адраджэнца, а не таго, пра якога казалі, што яму трэба “кінуць вершы і ісьці растрасаць гной”:

Воляй шчасьцем сьвятым Сваім сэрцам, душой прысягаю, Што, як просінь нябёс, сонца блеск залаты, Беларусь сваю маці кахаю.

Рэцэнзуючы кнігу Міхася Машары “З-пад стрэх саламяных” Максім Танк падкрэсліў, што Машара — тыповы паэт вёскі. Найперш той вёскі, якая стаіць воддаль ад вялікіх гасцінцаў. Адсюль і паэзія ягоная, па словах Танка, песімістычная. Але песімізм гэты глыбокі. “Ён ледзь не перараджаецца, — піша Танк, — у штось стыхійнае з чым нават ня варта прабаваць змагацца, а як ад навальніцы лепш схавацца і перачакаць гэты час:

Запру акно я шчыльна-шчыльненька, На сьвет глядзець ўжо сіл няма...”.

Часопіс “Беларускі летапіс” вельмі грунтоўна асвятляў і саму творчасць Максіма Танка. “Песьняром Нарачы” назваў яго нехта ў аднайменным артыкуле (“БЛ”, 1937, № 10-11): “Танк у нашай літаратуры зьявіўся і разьвіўся раптам і неспадзявана. Таму часткова даволі многа пісалася і пішацца ў беларускай прэсе аб ім і ягонай творчасьці”. Далей аўтар Северын Сасноўскі прыводзіць некалькі выказванняў пра творчасць песняра з Нарачы з львоўскага месячніка “Сігналы”. Вось адно з іх: “Максім Танк, найвыдатнейшы з беларускіх паэтаў, якія жывуць у Польшчы, выдаў нядаўна дзьве новыя кніжкі: паэму “Нарач” і том лірыкі “Журавінавы цьвет”. Кніжкі гэтыя сваім зьместам, роўнем, выказыванымі імкненьнямі, вартасьцямі, каторыя ўносяць у скарбніцу агульналюдзкай культуры — адным словам усім пацьвярджаюць канечнасьць пазнаньня польскай крытыкай беларускай літаратуры”.

З нагоды выхаду зборніка Максіма Танка “Пад мачтай” нехта Атос апублікаваў у часопісе матэрыял “На ўласны шлях!” (“БЛ”,1938, № 2). У ім аўтар рэцэнзуе новы зборнік вершаў Максіма Танка. Рэцэнзія атрымалася вельмі смелая, адкрытая і своеасаблівая: характар паэзіі Танка крытык параўноўвае з барокам, а сучасныя формы ягонай паэтычнай творчасці падуладны настроям паэта. Дзякуючы гэтым формам асабліва ярка выяўлялася стыхійнасць Танкавай паэзіі. Аднак і тут паэт заўсёды заставаўся самім сабою. “Беларуская паэзія ўзбагацілася новым монументальным творам: Максім Танк закончыў сваю паэму “Нарач”, — так пачынаецца артыкул “Дзьве стыхіі” (“БЛ”, 1937, № 2-3) падпісаны крыптанімам “ГШ”. Аўтар падкрэслівае, што “паэма “Нарач” выяўляе дзьве стыхіі: стыхію нашай прыроды і багатую стыхію народную”. I гэтыя дзве стыхіі адна адну дапаўняюць. Сюжэт паэмы — барацьба сялян-рыбакоў за свае азёры. Таму стыхія прыроды і стыхія народная — гэта галоўныя героі паэмы. Так лічыць крытык. Звяртае на сябе ўвагу невялікая публікацыя “Польская прэса аб Максіму Танку”(“БЛ”.1937, № 5). У ёй паведамляецца аб тым, што творчасць Максіма Танка знаходзіць вялікі водгук у польскай прэсе. У тыднёвіку “Ріоп” (орган Акадэміі Польскай Літаратуры) 15 красавіка 1937 года быў змешчаны вялікі артыкул Ю. Путраманта пра творчасць Максіма Танка, дзе крытык падкрэсліў, што “Танк першы ў беларускай літаратуры патрапіў глыбака ўнікнуць у стыхію беларускай мовы і тварыць з яе высокія мастацкія вартасьці. У сувязі з гэтым Танк прадстаўляе зусім новы мамэнт у беларускай літаратуры, “мамэнт адкрыцьця паэтыцкага слова”.