Выбрать главу

Вельмі станоўча адгукнуўся пра Танка і яго творчасць варшаўскі часопіс “Powsechny” (21.03.1937), дзе паэма “Нарач” з боку гледзішча сучаснага эпічнага жанру не “мае сабе роўных ня толькі ў беларускай літаратуры, але і ў польскай”. Друкаваў, хоць і не часта, на старонках “Беларускага летапісу” Максім Танк свае пераклады. Найчасцей на беларускую мову ён перакладаў вершы літоўскіх паэтаў Ёзаса Кекштаса і Ойна Міцютэ. Амаль у кожным нумары часопіса “БЛ” друкаваліся матэрыялы пад рубрыкаю “Наша хроніка”. Тут змяшчаліся розныя навіны з культурнага і літаратурнага жыцця Заходняй Беларусі. З гэтых навін і сёння можна даведацца, дзе і калі друкаваліся ў другой палове 30-х гадоў мінулага стагоддзя творы Максіма Танка, якія адбываліся літаратурныя вечары і сустрэчы з яго ўдзелам і г.д. Прывяду некалькі фактаў з тых інфармацыйных публікацый.

13 снежня 1936 года беларускае грамадства ў Вільні святкавала Дзень Беларускай культуры. За сталом прэзідыума ў салі літоўскай гімназіі Вітаўта Вялікага засядаў камітэт святкавання, у складзе якога быў і Максім Танк. Пасля афіцыйнай часткі пачаўся канцэрт хору пад кіраўніцтвам Рыгора Шырмы. Хор выканаў кантату К. Галкоўскага на словы М.Танка.

3 лютага 1937 года Максім Танк закончыў пісаць вялікую паэму “Нарач”.

У нядзелю, 18 красавіка 1937 года, у памяшканні адваката Браніслава Крыжаноўскага адбыўся вялікі літаратурны вечар Максіма Танка сярод польскай інтэлігенцыі Вільні. У ім прымаў удзел і генерал Люцыян Жэлігоўскі, які зацікавіўся творчасцю маладога беларускага паэта і прымаў актыўны ўдзел у літаратурнай дыскусіі.

Часопіс “БЛ” (№ 8 за ліпень 1937г.) паведамляе аб тым, што з друку выйшаў другі зборнік Максіма Танка “Журавінавы цьвет” (першы “На этапах” быў канфіскаваны). “Польская крытыка залічвае Танка да эўрапейскіх паэтаў першае клясы”, — піша вышэй названы часопіс.

9 верасня 1937 года адбыўся акруговы суд над М.Танкам і выдаўцом В.Труцько за зборнік “На этапах”. Гэты зборнік быў канфіскаваны 25 ліпеня 1936 года за некаторыя вершы ў якіх адчувалася “люцкое падбухторваньне і адарваньне ад Польшчы”. Абараняў падсудных адвакат прафесар К.Петрусевіч. Суд абвінавачаных апраўдаў...

Тэма “Максім Танк на старонках часопіса “Беларускі летапіс” заслугоўвае цікавай манаграфіі. Верыцца, што нехта гэтую тэму грунтоўна даследуе і выдасць асобным выданнем. А само даследаванне папоўніць малавядомыя віленскія старонкі жыцця і творчасці класіка беларускай літаратуры.

2003 г.

Генадзь Каханоўскі — краязнавец

Завочнае знаёмства са славутым беларускім краязнаўцам, доктарам гістарычных навук Генадзем Каханоўскім адбылося ў мяне ў сакавіку 1991 года. Не памятаю ўжо пра што я ў яго пытаўся ў пісьме, але хутка атрымаў з Маладзечна адказ. Генадзь Аляксандравіч пісаў: “Добры дзень, калега Сяргей Чыгрын! Даўно я за табой сачу, чытаю, радуюся. Сапраўдны краязнавец! Малайцом, што збіраеш пра Слонімшчыну: па гісторыі, літаратуры, культуры. Я ўжо сам збіраўся напісаць, але Ты мяне апярэдзіў. Дзякуй! Так і трэба маладым...” і г. д.

Пасля было новае ліставанне, дзе Генадзь Каханоўскі не толькі адказваў на мае пытанні, а разам з тым ганарыўся і радаваўся, што і я маладзейшы за яго калега, цікаўлюся гісторыяй роднага краю. Ён так і пісаў мне ў лістах: “Спадзяюся, што Вы ад Слонімскага краю не адступіце, будзеце прадаўжаць традыцыі лепшых краязнаўцаў”.