* * *
Праз год, налета... Бедная сястрыца!
I ў страшным сне ёй не магло прысніцца,
Што тая сонечная думка-мара
Пра лодачкі, што дастануцца ёй,
Ураз, імгненна лясне і пагасне.
I праз каго! Праз брата. Праз мяне.
Хоць быў я толькі ўскосна вінаваты,
Бо не выходзіў з ініцыятывай
I лёсу лодачак не вырашаў, -
А ўсё ж, а ўсё ж! Калі б не я, калі б
Не ўзнікла вострым-вострае пытанне,
У чым паеду ў Мінск я на вучобу, -
Пра лодачкі не ўспомнілі б, бадай.
Яны ляжалі б там, дзе і ляжалі,
У запаветным для сястрыцы схове,
Пакуль не стануць ёй зусім якраз...
Але сказала нейк увечар мама,
Галодны гурт уцешыўшы заціркай,
Хутчэй прысіўленаю, чым бялёнай, -
Сказала мне і для мяне, сам-насам,
Ніхто з дзяцей не чуў яе разваг:
- Не знаю, сын, за што табе купіць
Хоць трохі людскія штаны якія,
Каб не смяяліся з цябе студэнты.
Нічога болей не магу прыдумаць,
Як з тымі лодачкамі развітацца.
Вязі, прадай у Мінску на базары
I там за выручку купі штаны...
Бязбожны, чэрствы, подлы эгаіст!
Свой пераследуючы інтарэс,
Я з пагатоўнай радасцю згадзіўся
Уранку ж заўтра ехаць на базар,
I не падумаў, і не ўспомніў нават,
Што павязу не лодачкі на продаж,
А мару, мару - ды якую мару! –
Маёй сястрыцы!.. Божа літасцівы!
Паўвека ўжо, як я цябе прашу:
Даруй мне грэх мой і ўратуй душу!
І да апошніх дзён свайго жыцця,
Успомніўшы сястрыцу, што даўно ўжо
На родных могліцах слабодскіх спіць,
Я кожны раз аб гэтым жа прасіць,
Маліць Цябе не перастану, Божа.
Назаўтра раненька, з усходам сонца,
У чыстую анучку загарнуўшы,
Паклала мама лодачкі ў стары
Абшэрпаны партфель, з якім калісьці
Па службе ездзіў у райцэнтр бацька.
Дала з сабой мне праснака акраец,
Два яйкі, звараныя укрутую,
Два агуркі з грады і шчопаць солі.
Тады ад нас дабрацца ў стольны Мінск
Адзін быў спосаб: пешшу да Лагойска,
А там, каля піўной сярод мястэчка,
Прасіся ў шофера грузавіка,
Каб ён узяў цябе... А ён і возьме.
Але спытае перш: «А грошы маеш?»
«Ага», - адкажаш ты. «Гані трыццатку –
I марш у кузаў!» — кіне той з пагардай.
Вось тут ты маху не павінен даць.
Вядома, такса - трыццаць, і для ўсіх,
Але ты будзеш ёлупень апошні,
Калі не зможаш збіць хоць на пяцёрку,
А той й на дзве... Па-першае, ты ўсё ж
Яшчэ, лічы, падлетак, па-другое,
Без багажу, без кошыкаў і вёдзер,
Паўнюткіх ягадамі ці грыбамі,
А раз улегцы - мусіць скідка быць.
Па халадку па ранішнім, бязважкім
Вясёлым крокам, з радасным настроем,
За дзве гадзіны я ў Лагойск прыджгаў.
Каля піўной стаяў адным-адзіны,
Нагружаны амаль да неба сенам,
Магутны тупаморды «студэбекер».
Наўзбоч, ля вёдзер і кашоў з дабром,
Жанчыны тоўпіліся ладным гуртам
I з зайздрасцю глядзелі на кабіну,
Дзе ўжо сядзела, з хлапчуком пры боку,
Шчасліўка - з іх жа, мабыць, грамады.
«Калі вось гэтак - па адной, па дзве,
Дык да мяне чарга няскора дойдзе, -
Прыкінуў я, засмучаны знянацку. –
Так і паўдня тут можна пратырчаць...
А што, калі... - Я зноў і зноў агледзеў
Бухматы воз, як сцірта, здаравенны, -
А што, калі наверх я папрашуся?
Там - парубень і ўпоперак вяроўкі,
Трымацца ёсць за што. Па цэнтру лягу,
Дзе ўціснута, дык і не бачны буду...»
Тым часам з забягайлаўкі-піўнушкі
Вярнуўся шофер - малады мужчына
З вясёлымі, смяшлівымі вачмі.
I гэта падняло мае надзеі.
- Мне надта ў горад трэба тэрмінова,
Дазвольце мне туды, наверх, залезці,
Я заплачу... - Наверх? - здзівіўся той. –
А не зляціш, як страсяне дзе-небудзь?
- Не, не зляту. Я за вяроўку буду
У дзве рукі трымацца... Падвязіце!
- Арол! Ну што ж, залазь. Адсюль, з кабіны.
Але запомні: я цябе не бачыў.
Ты ўпотай сам забраўся. Зразумеў?
- Ага, - кіўнуў. I выняў два чырвонцы. -
Вось грошы... - Грошы мне твае не трэба.
Пакінь сабе іх — як узнагароду
За смеласць і адвагу... Эйш, арол!