М і р о н
Палягуць тут яны, а не асядуць.
Жывым асесці мы ім не дадзім.
Заўчасная звярыная іх радасць.
Свой план крывавы тут не здзейсніць ім.
Заваяваць Расію немагчыма.
Напалеон быў пасярод Масквы -
I што? Назад з сагнутымі плячыма
Праз Беларусь цягнуўся ледзь жывы.
В о л ь ка
Якуб казаў, што Гітлера адолець
Нялёгка: надта мае сілы шмат.
М і р о н
Так, шмат. I ўсё ж народ наш заняволіць
Павек не зможа гэты чорны гад!
Дзеля таго й пайду ізноў я з дому.
В о л ь к а
А я? Мірон! А я?
М і р о н
А ты - чакай.
І знаеш, што? Пра Паланэз нікому
Ты не кажы. Забудзь і не спявай.
Чым непрыгодзен ён - сказаў ужо я.
Не з той ідэі ён прарос. З чужой.
В о л ь к а
Хіба любоў, што ў ім гучыць, - чужое?
М і р о н
Не, не любоў, а «будзь сама сабой».
Ты зразумела? І скажы Якубу,
Што ён паверыў у фальшывы звон.
Ён памыляецца - сабе ж на згубу.
В о л ь к а
Я зразумела... Я скажу, Мірон...
III.
На трэцім тыдні па вяртанні ў вёску
Мірон адчуў, што гоіцца рука.
А ў Слабадзе пусцілі пагалоску:
У Дзікай пушчы бачылі Ванька.
З лазовым кошыкам — грыбнік, нібыта,
Зарослы барадой, як дзед стары.
Дагэтуль тайнаю было пакрыта,
Куды ён знік з прыходам немчуры.
Мірона чутка ўразіла: дык значыць,
Загрэбін недзе тут, паблізу дзесь?
А як звязацца? Як яго пабачыць?
Ад думкі гэтай аж напругся ўвесь.
Апоўначы, калі бацькі ўжо спалі,
Мірон пачуў: з двара яму ў акно
Пастукалі; хвіліну памаўчалі –
I зноў. А ён - як бы й чакаў даўно.
Убачыўшы за шыбай здань мужчыны,
Імгненна падхапіўся з тапчана,
Усунуў спрытна ногі ў калашыны —
I ў двор. Ён знаў: пастукала вайна.
В а н ё к
Здароў, Мірон! Прабач за пазнаваты
Візіт. Не па маёй, браток, віне.
М і р о н
Здароў, Іван. Хто ў гэтым вінаваты —
Вядома добра і табе, і мне.
В а н ё к
Куды схінемся, каб людцы благія
Не ўчулі? Ёсць пагаварыць аб чым.
М і р о н
Хадзем у восець. Там - як у магіле.
I чорт не ўчуе пасярод начы.
У восеці
В а н ё к
Настане час - пабачымся й прылюдна.
Як рана? Чуешся ўжо весялей?
М і р о н
Патроху гоіцца. Але марудна.
В а н ё к
Ну, а загоіцца - і што далей?
М і р о н
Пайду на ўсход.
В а н ё к
Нашто табе на ўсход?
М і р о н
Нашто? Каб ваяваць! За край наш вольны.
В а н ё к
За наш савецкі край, за наш народ
I тут змагацца можна. Калі здольны.
Не скеміў? Бач, някемлівы які!
Пра немца чуў, што кокнулі ў Альхоўцы?
М і р о н
Чуў... Гаварылі, што прыпіснікі...
В а н ё к
Прапіснікі... З маёй каманды хлопцы!
М і р о н
Але за гэта немцы дзесяць хат
Спалілі ў вёсцы. Пацярпелі людзі.
В а н ё к
А як ты думаў? Каб вайна — без страт?
Так не бывае. Страт нямала будзе.
Твой план пра ўсход я не магу вітаць.
Не дойдзеш. Фронт, што быў ля Магілёва,
Ужо каля Смаленска. I, відаць,
Яшчэ далей адкоціцца часова.
Лічу, што ты са мной павінен быць.
Работкі хопіць нам і тут гарачай.
Падняць народ, каб немца з тылу біць –
Ёсць стратэгічна важнаю задачай.
Так у прамове Сталін сам сказаў,
Яшчэ ў пачатку ліпеня. Не слухаў?
М і р о н
Дзе? Я на пяты дзень палонным стаў.
Ажно чатыры дні вайны адбухаў!
На абароне Мінска — бачыў Бог,
Як я ірваўся ў бой, — скарэй, скарэй бы!
А ў батальёне ў нас — на кожных трох
Дзве, ды і тыя бсз патронаў, стрэльбы...
В а н ё к
Што мала так адбухаў - не тужы,
Яшчэ паслужыш краю абаронцам,
Усё ж наперадзе яшчэ... Скажы,
Ты бачыўея з Якубам Занямонцам?
Размовы з ім былі? Мне трэба знаць:
Ён іншы стаў ці як і быў - той самы?
Дакладней: ці магу я давяраць
Яму - пасля ім перажытай драмы?