Паланэз Агінскага [Лірыка. Паэмы. 1996 – 2002]

Я к у б
Ах, Волечка! Я ж думаў, што вярнуся
Да тых, хто свет мне гэты падарыў.
Ты завядзі мяне да іх магілы –
Пацалаваць зямлю на курганку...

В о л ь к а
А як жа, сходзім, сходзім, братка мілы,
Але спачатку - адпачні крыху.
Я зараз бульбачкі звару, яечка
Спяку - як мама некалі пякла...

Я к у б
А заўтра я, відаць, схаджу ў мястэчка,
Да дзядзькі. Як ён там? Даўно была?

В о л ь к а
Даруй, браток, што я табе ў апошмім
Лісце не напісала пра бяду.
Забралі дзядзьку... Прама там, на пошце,
Дзе працаваў... і кануў - бы ў ваду.

Я к у б
Забралі?.. А за што яго забралі?
Што быў настаўнікам у час вайны?

Вол ь к а
Не ведаю... нічога не сказалі.
Прыйшлі, арыштавалі й павялі.

Я к у б
Ну, ясна... Тая ж клямка беларусу.
Цяпер ужо за тое, што не здох
Пад акупацыяй... Што хлеба лусту
Сумленнай працай зарабляў, як мог.
А да цябе сюды энкавэдзісты
Прыходзілі? Пыталі пра мяне?

В о л ь к а
Яшчэ зімой... І я дала твой ліст ім.
Вось бачце: ён - на фронце, на вайне.
I болей не чапалі, дзякуй Богу.
А што пытаць? Ці ж не відно і так?
Ты інвалідам стаў за перамогу.
Вось — вернасці тваёй найверны знак.
Я так, мой братачка, перажывала,
Калі ты напісаў мне пра руку!

Я к у б
А мне, паверыш, як бы нават стала
Там, у шпіталі, спакайней крыху.
Падумаў: ну, цяпер ужо, напэўна,
I сапраўды я заслужыў давер –
Хоць гэткаю цаной неміласэрнай.
Нарэшце ўжо адчэпяцца цяпер.
Дазволяць мне на працу ўладкавацца
Па спецыяльнасці - і ціха жыць.
А зараз... Мушу я табе прызнацца –
Адчуў: душа, як і раней, дрыжыць.
Як толькі ты сказала мне пра дзядзьку,
Так і ўзмуцілася на сэрцы муць.

В о л ь к а
Не, ты не бойся, брат! Табе ў аддзяку
За подзвіг твой спакойна жыць дадуць.
А як жа! Ты ж герой! Я дзесь чытала:
У Грэцыі калісь такіх, як ты,
Так моцна ўся краіна шанавала,
Што інвалід вайны быў - як святы!

Я к у б
Дык гэта ў Грэцыі!.. А ў нас калекі
Пайшлі ўжо з «Лазарам» па цягніках.
Ну, але ладна. Раскажы мне лепей,
Як ты тады перажыла той жах.

В о л ь к а
Тады перажыла... Адгаласіла.
Адплакала. Адвыла. Адраўла.
Сама не знаю, дзе ўзялася сіла,
Што мне тады памерці не дала.
Тады... А потым... I не ўспомню, мабыць,
Калі мне стала лезці ў галаву,
Што я не маю права жыць і марыць
I што цяпер я - не перажыву...

Я к у б
Ты гэта кінь! Вось выдам цябе замуж,
Сям'ю займееш, дочак і сыноў
Народзіш...

В о л ь к а
Не. Нічога ты не знаеш.
I не ісажы мне нават гэткіх слоў.
Яму, адзінаму майму ад Бога,
Не здраджу я ніколі і ні з кім.
Я не магу і думаць пра другога.
Маё жыццё закончылася з ім.
Які ён быў тады, той страшнай ноччу,
Калі прымчаўся нас уратаваць!
Нібы архангел сам з нябёс саскочыў -
Каб між каханай і забойцам стаць.
Калі б ты чуў, якім мальбоўным крыкам
Ён крыкнуў мне: «Зараначка, бяжы!..»
А ты гаворыш... Не, дзеля прыліку
Я не вярнуся ў гэты свет чужы...

Я к у б
Я разумею, Волечка... Хоць сам я
Не знаў кахання гэткага... Але -
Ты мусіш жыць. Гаворана ж у псальме:
«Хай ворагі не ўцешацца мае».
Патрэбна жыць, сястрыца, жыць! Нічога
Цяпер не бойся, калі поруч я.
Трымайся! А тым часам, з ласкі Бога,
I скруха паразыдзецца твая...