Стаю за Барысавай хатай і чакаю. Во рыпнулі веснічкі і перакінуў доўгую нагу праз калоду Сашка, дыбае сюды з торбай, даядаючы на хаду хлеб. Па сцежках ад лазні між платоў мільгае белым матыльком Соня. Бяжыць вуліцай Жэнька, падкідвае ногі, як жарабя, ён рады — паеў жа, хоць трошкі, хлеба, даганяе Соню, і яны разам падыходзяць да нас. Нарэшце, бяжыць і Мішка бабы Маланні. Малання — родная сястра маёй бабы. Мой бацька і Мішка — браценікі, а мне Мішка — дзядзькам, ён маладзейшы ад мяне на год.
Ідзём праз бярэзнік, цераз плечы ў нас матляюцца торбы. Як ішлі пад дубамі, Сашка сказаў, што восенню тут будзем збіраць жалуды свінням, а пад соснамі — калоць пні на смалякі.
Сышлі з гары, адразу ўнізе пачынаецца луг — густая высокая трава, далёка ўправа, ажно да Збарова, — зялёная даліна. Вясной Дняпро разліваецца пад самую гару, таму ў траве шмат сухога белага чароту. Скора пачнецца сенакос. Недалёка на выспачцы стаіць нізкі, але шырокі-шырокі дуб, пад ім ляжыць на зламаным голлі тоўсты сук, ён ссечаны з дрэва асколкам снарада, і сам асколак, з вострымі рванымі краямі, чарнее ў траве, побач — глыбокая круглая яма, у ёй на дне ржавее вада.
Мы разыходзімся па лузе і рвём у торбы шчаўе, яно тут шырокае, доўгае. Шчаўя так многа, што мы топчам яго рукамі ў торбах. Заадно шукаем у траве дзікую цыбулю, яе доўгае цвёрдае пере вельмі сакаўное і не такое горкае, як дома на гародзе. Зноў збіраемся разам, сядаем у траву, нас не відно ў ёй, і хрумстаем цыбулю з хлебам. У Мішкі ёсць крыху сала, і ён ножыкам дзеліць яго на ўсіх. Соня аблізвае язычком губы і маленечкае каліўца сала запіхвае ў торбе ў шчаўе — ведаем: у лазні ўкіне ў чыгунок...
Потым мы пабегалі па лузе, пакачаліся ў траве, пакрычалі. Толькі Соня самотная адна сядзела пад гарой.
Было... Мы спускаліся з гары па мокрым пяску. Ноччу над Вікоўкай і Дняпром бліскала з трэскам маланка, грымела, біў дождж. Вадой на схілах гары падмыла карэнне ля пнёў, уніз беглі крывыя барозначкі ад начных ручаін.
Сашка сказаў:
— А давайце — хто скочыць далей.
Ён крыху прабег уніз з гары, моцна адштурхнуўся правай нагой, падскочыў і ўпаў попай у мокры пясок, сядзіць, азірнуўся — колькі праляцеў. Цікава было — скокнуць па гары ўніз. Адзін за адным мы — Жэнька, Мішка і я — разганяліся і скакалі з таго месца, што і Сашка. Каратышка Жэнька ўсіх пераскочыў. Але мы не ўпалі, як Сашка. Ён падняўся з зямлі, абабіў штаны ад пяску. Соня якраз ішла ўніз, абмінала Сашку, раптам яна спынілася ля яго і схілілася над пяском, дзе сядзеў нядаўна Сашка, спуджана сказала:
— Ой, хлопчыкі, што гэта?
Мы спыніліся, азірнуліся. Сашка нешта калупнуў нагой у пяску і адскочыў. Мы жахнуліся, знямелі: з пяску тырчалі пальцы, пальцы, рукі, нават не пальцы — белыя костачкі пальцаў.
Першай пабегла Соня, мы кінуліся за ёй, і так беглі — з гары, праз шашу, дарогай праз хвойнік, пад дубамі, па бярэзніку, да Барысавай хаты. Калі я дома зачыніў за сабою веснічкі, я ўбачыў пад павеццю дзеда — ён кляпаў касу і зірнуў на мяне спадылба. Мне захацелася кінуць па двары пустую торбу, мне стала сорамна, хацелася ўдарыць сябе па шчацэ — таму што і я пабег з усімі...
...Яны выйшлі на вуліцу з-за Барысавай хаты пад вечар. Пакуль было далекавата, яны здаваліся ценямі, шэрымі ценямі, якія хістаюцца з боку ў бок і паволі рухаюцца ўперад па вуліцы, да нас. Калі яны спыніліся ля Барысавых варотаў, з двара выйшла старая Барысіха і нешта дала ценям. Адзін з іх працягнуў руку і тое нешта палажыў у торбу, якая вісела ў яго цераз плячо. Потым падняўся рукаў да ілба, апусціўся на грудзі і да жывата — цень перахрысціўся. Цені пайшлі — ад хаты да хаты, і з хатаў выходзілі людзі і давалі ім у торбы. Мы стаялі ля Буднікавых, цені набліжаліся да нас, і мы ўжо ведалі: ідуць старцы.
Нашыя гарадскія жабракі звычайна хадзілі па адным, а гэты — разам некалькі чалавек. Так ідуць, мы чулі, старцы з Украіны, ідуць доўга-доўга берагам Дняпра.
Сашка пабег у хату сказаць матцы, тая выйшла на вуліцу з каліўцам сала, акрайчыкам хлеба і старой, але цэлай, Сашкавай кашуляй — старцамі былі дзве жанчыны і з імі хлопчык.
Бягу і я ў хату да мачыхі. Яна дастае з паліцы кардонную каробку — амерыканскую пасылку, якую далі бацьку на нас з Галяй, — і дае мне, каб я вынес на вуліцу жменю пернікаў, яшчэ жменю цукерак, дае са стала хлеба і тры гуркі. Выбягаю на вуліцу, старцы якраз падыходзяць да веснічак, і ўсё кладу ў хлопчыкаву торбу. Ён роўны са мной, у яго рабы твар і сумныя вочы. На старцах адно лахмоцце, бруднае, падранае, матляецца на іх руках, нагах, як лісце на голлі. Адна жанчына, мусіць, маці хлопчыка, перахрысціла мяне і сказала: