— Га-аля! Дай То-олю белую руба-ашку!
«Ашку, ашку», — нясецца рэхам па алешніку.
На возера бягу не дарогай праз парк, а напрасткі: за баракамі зварочваю на глухую сцежку ля платоў, між густой крапівы і лапухоў пад навіссю бэзавага вецця, ля высокай заводскай агароджы. У двух-трох месцах дошкі ў агароджы выбіты — праз гэтыя дзіркі рабочыя выносяць спірт. Лезу ў дзірку і апынаюся ў кутку заводскага двара. Тут буяе калючая трава, паверх яе сінім цвіце дзядоўнік. Я ўжо паджалены крапівой, ужо й не чую босымі нагамі калюты, нагам ужо ўсё роўна — абы хутчэй, хутчэй... Блізка, пасярэдзіне шырокага двара, пыхкае цёплай парай з усіх сваіх вокнаў завод, пара пахне брагай, і ўсё вакол — паветра, трава, дрэвы, агароджа — пахне брагай. I ўжо зусім хоць ты нос затыкай, калі бяжыш па кладцы праз канаву — у ёй не вада цячэ, а рыжая, густая брага. Гэтая канава за агароджай цячэ праз алешнік у возера, і там, ля берага, расце густы-густы чарот, а ў ім і над ім — плойма дзікіх качак, вада гойдаецца ад рыбы. Кажуць, што качкі тыя і рыба цэлы год п’яныя, возера ля канавы не замярзае ў самы люты мароз.
Нарэшце, ступаю на сцежку, што йдзе ад канторы завода да веснічак у агароджы. Веснічкі нядаўна пафарбаваныя вясёлай блакітнай фарбай. Асцярожна паднімаю клямку, прыадчыняю веснічкі, выглядаю па той бок агароджы — там нікога, там ціха, і сабака не забрахаў. Я ўжо й на немцаў забыўся. Галоўнае цяпер — непрыкметна прайсці сцежкай далей на той бок і каб не забрахаў сабака ў двары бухгалтара. Сцены белага дома і веранда густа зараслі вінаграднікам, а ля высокага, з чырвонымі парэнчамі ганка растуць два дрэўцы — бяроза і клён. Вакол дома бэзавы і чаромхавы зараснік. Ужо месяцы два, ад вясны, мне карціць прабегчы ці прайсці міма гэтага дома, каб зірнуць там, быццам незнарок, на крайняе злева, пры вугле, акно. Яно заўсёды завешанае белай фіранкай і ружовай гардзінай. Толькі аднойчы гэтае акно было расчыненае насцеж, гардзіна была адкінута ўбок і фіранка ссунута. Ларыса сядзела ў сваім пакойчыку за сталом і чытала кнігу. Левай рукой, што ад акна, яна падперла шчаку і чытала. Але я заўважыў, я дакладна заўважыў, што яна з-пад рукі зірнула ў акно і ўбачыла мяне. Яна тут жа ўскочыла, захінула фіранку, зачыніла акно. У двары забрахаў сабака, загрымеў там ланцугом. Я пабег па сцежцы між кустамі і агароджай. У парку, пад дубам, я спыніўся, каб аддыхацца. Нешта ў грудзях калацілася. Я ўсё яшчэ бачыў белую, тоненькую, голую да локця руку, калі яна тузала фіранку, а фіранка была зачапілася на нітцы і трапятала, нібы крыло нейкай белай птушкі. I чаму толькі Ларысы гэтак саромеюся пры сустрэчы на вуліцы, у класе? Чаму я доўга-доўга глядзеў бы на яе рукі? Чаму, калі яна стаіць у класе ля дошкі і рашае задачу, я так перажываю за яе, хачу шапнуць, падказаць ёй, але займае дых? Чаму нямею на перапынку ў класе і на школьным двары і калі йдзём усе гуртам вуліцай пасля ўрокаў? Не, сёння з усім гэтым пакончана! Я б’ю даланёю па дубовай кары, ажно забалела руцэ. Мне стала так крыўдна за сябе — пра ўсё забыўся: пра тое, што мне трэба бачыць немцаў на беразе, што мне трэба выбраць аднаго з іх, самага здаровага і самага нахабнага, і самага фашысцкага — каб адпомсціць яму за ўсё. Забыўся з-за нейкай Ларыскі, дачкі нейкага лысага бухгалтара. Я адчайна махнуў рукой у бок таго дома. Бач ты — вінаграднікі, веранды, гардзіны... А дзе і як жыве Антэк! Бач ты — забыўся, забыўся на ўсё з-за нейкай Ларыскі, а яна й глядзець на цябе не хоча! I тут, пад дубам, успомніліся словы фінагента: «Усё з-за баб, усё з-за баб!» Б’ю яшчэ даланёй па дубе і бягу праз парк — між дрэваў, па кустоўі — на возера.
Немцы ад мяне за метраў дваццаць. Яны мяне не бачаць, сачу за імі з густота арэшніку. Пятнаццаць немцаў. Паблізу іх сядзіць на беразе вайсковец, трымае між каленяў вінтоўку, ён зняў боты, сушыць на сонцы ногі і анучы, на траве побач ляжыць фуражка з малінавым аколышам. У вайскоўца худы доўгі нос, на ім блішчаць кропелькі поту.
Дастае з кішэні сініх галіфэ кісет, газету, круціць цыгарку, закурвае. Да яго падыходзіць голы, у белых плаўках, загарэлы немец, працягвае яму бліскучы пачак. Вайсковец матае галавой — не хоча. Немец сядае побач, і яны ціха гавораць. Гляджу на шырокую немцаву спіну і бачу пад лапаткай белы доўгі шрам! Валасы ў немца гладка прычасаныя пасля вады. Іншыя немцы яшчэ плёхаюцца ў возеры. Адзін з іх ставіць нагу з вады на бераг і рашучым голасам кліча немца са шрамам:
— Ёган!
— Эрых... — ціха, быццам пытаючыся пра што ці проста так, адказвае гэты Ёган, але спрытна ўскоквае з травы і йдзе да таго Эрыха, і яны ўзбуджана пра нешта гавораць. Эрых паказвае рукой убок па беразе.