- О-о, я бачу, вы і гэтую не дапілі. Я пакідаў на пахмелле.
- Хто ты?
- Я? Люцыпар, вядома.
- Ты здорава нагадваеш мне аднаго майго сябра. Мастака. Яго завуць Аляксеем.
- Можаш называць мяне Аляксеем. У мяне шмат імёнаў. А я ўжо, барані Божа, падумаў, што ты памяшаўся, не пазнаеш.
- Дзе мы, Люцыпар? Нешта я ніяк не дапетру.
- У маім царстве, дарагі мой белетрыст.
- У пекле, ці што?
- Ну, калі гэтае сімпатычнае жытло нельга назваць раем, тады няхай будзе пекла. Я ж табе ўжо казаў: гэта мая карчма «Пад плітамі». Даруй, цяпер ужо гатэль «Пад плітамі». Пра яго ведаюць абраныя. Так што можаш быць спакойны: непажаданы госць цябе тут не патрывожыць.
- Скажы мне, Люцыпар, дзе я яшчэ мог бачыць вось гэтую карціну, што вунь ля той сцяны?
- Тую, з бярозкамі?
- Так.
- Э-э, ды ў цябе, я бачу, дах усё ж «паехаў». Гэтую карціну я дапісваў учора, але не дапісаў. Па тваёй просьбе, між іншым, узяўся за яе.
- Па маёй? Гм. Нічога не разумею.
- Значыць, я недарэмна трывожыўся. У цябе сапраўды ў галаве «заскокі». Трэба лячыцца. І табе, і мне. Давай, разлівай. Пахмелімся, то галава як бач прасвятлее.
- Я не п'ю «чарніла». Мяне ванітуе ад яго.
- Учора нешта не ванітавала. Крычаў: «яшчэ, яшчэ віна»... Лісты вунь са сшытка павырываў, пакамечыў... Хацеў спаліць, ды я адабраў запалкі. Так што не дуры: чым захварэў, тым і лячыся.
- Угаварыў ты мяне, Люцыпар.
- Ды не называй ты мяне ўжо Люцыпарам. Заві Аляксеем. Прычапіўся: Люцыпар-Люцыпар... Ну, бярэм.
- Што б ты рабіў без гэтага Люцыпара. Так і сядзеў бы ў сваёй Маргарыты пад каблуком. Майстар. Гэ-гэ. Ну, нічога. Дапішаш, я прарэцэнзую. Як ніяк, старэйшы, кумекаю дзе-што ў гэтым. А тады адпарым цябе, сашкрабем з цябе ўсялякую шчэць, начэпім убранне з іголачкі, гальштук, і...
Махнуў рукою некуды ў ваконца.
- ...І ў сталіцу, прамым ходам. Здамо пляшкі, купім табе білет. Пасля яшчэ кнігі твае буду афармляць, папомніш маё слова.
Здаецца, гэтага не было. Ці было?
Дзяўчына. Была ці не была?
Яна заўсёды прыходзіла рана-раненька, калі яшчэ ўсе, напэўна, спалі. І я спаў - вітаў у аблоках цыгарэтнага дыму, звыкшыся са смуродам.
Яна ціхенька садзілася на зэдлік ля стала, брала мой сшытак і чытала. А пасля перапісвала прыгожым почыркам у тоўсты альбом з вялікімі неразграфаванымі лістамі. Радкі ў яе атрымліваліся раўнюткія, як пад лінейку. Як ёй удавалася гэтак роўна і чыста пісаць?
Яна - мастачка-практыкантка. Малюе кінаафішы.
Яна зусім не падобная на Аляксея. Сур'ёзная, хоць і маладзенькая. Практычная, гаспадарская, хоць і творчага племені. Заўсёды прыносіла з сабою нешта гарачае (суп, боршч ці бульён) у літровым слоіку, часам кефір, булачку...
Як яны сябравалі?
Мы з ёю амаль не размаўлялі. І сыходзіла яна гэтак жа ціхенька, на цыпках, як і паяўлялася. Як добры прывід, як анёл-ахоўнік. Здавалася, варта мне загаварыць з ёю, як празрыстыя адносіны між намі замутнеюць.
Я не загаворваў.
Калі сядаў за стол, яна клала перада мною агульны сшытак і глядзела запытальна. Не было ў гэтым яе маладым чыстым паглядзе, у вялізных прыгожых вачах ні пакорлівасці, ні вяршэнства. Проста цікаўнасць. У руках дзяўчына трымала самапіску і абгорнуты белым ватманам альбом. Яна звычайна перапісвала, паклаўшы альбом на калені альбо на дошчачкі, якіх тут было досыць. Магла б перапісваць і на стале, месца хапала, але, відаць, не наважвалася. А я не прапаноўваў. Проста маўчаў.
Я вырываў са сшытка колькі лістоў. Бывала, лісты ірваліся няроўна, трэшчына збочвала і раздзірала тэкст. Тады твар дзяўчыны крывіўся, моршчыўся, як ад невыноснай пакуты ці болю. Я крыху звысоку і паблажліва ўсміхаўся, маўляў, эх ты, акуратыстка, і падаваў ёй парваныя лісты. Яна схілялася над чарнавіком і чыставіком, і засяроджаны тварык яе засланяўся, нібы шторкамі, доўгімі шаўкавістымі пасмамі.
Аднойчы яна не вытрымала, першаю падала голас:
- Чмыхнуў вецер, і па падворку закружыўся рой парашуцікаў-дзьмухаўцоў, якія насцярожылі і качку, і квактуху. А малеча бегала і лавіла іх...
Яна прачытала гэтыя радкі і захіхікала, засмяялася, як маленькае дзіця. Відаць, уявіла карцінку. Мяне гэты смех на нейкі час збіў з думкі, і я нават узлаваўся, але зрабіў выгляд, што нічога не пачуў.
Ёй, відаць, спадабалася цытаваць:
- Скрыўленасць засталася, але цяпер яна не перашкаджала качаняці есці, піць, рухацца, развівацца і хутка расці... Гм... А людзям душэўшая скрыўленасць таксама не перашкаджае...
Я ўжо кінуў на дзяўчыну раздражнёны пагляд, і яна замаўчала.
Але праз нейкі час зноў не ўтрымалася: