– Чарапаха! – прашаптаў Віктар.
Хлопцы спыніліся і пачалі наглядаць за ёй. Чарапаха была велічынёю з шапку. Яна неяк смешна і нязграбна прыстасоўвалася, каб хвастом выкапаць у зямлі ямку, і была так занята сваёю справай, што нічога не заўважала навакол. Хлопцы падпаўзлі зусім блізка.
– Што яна робіць? – прашаптаў Мірон.
– Ямку капае, каб пакласці туды яечкі, – шэптам адказаў Віктар.
– Ці не пачакаць, пакуль яна паложыць? Кажуць, яе яечкі вельмі смачныя.
– Можа, яны і сапраўды смачныя, – сказаў Віктар, – але і яна не дурная: яна ўмее зрабіць так, каб такія ласуны, як ты, іх не елі.
– Якім чынам?
– Вельмі проста: палажыўшы яйкі, яна мочыць іх нечым вельмі непрыемным.
– Не можа быць! Хто табе казаў?
– У кніжцы чытаў.
– Тады ўперад! На чарапаху! – крыкнуў Мірон.
Хлопцы выскачылі і схапілі бездапаможную жывёліну. Бедная чарапаха схавалася ў свой панцыр.
– Як жа да яе даступіцца? – казаў Віктар, варочаючы яе ў руках.
– Прыйдзецца праз дзірку закалоць.
З жалем выканалі яны гэты непрыемны абавязак.
– Я думаю, не трэба нам цяпер далей ісці, – сказаў Мірон. – Адразу маем і вячэру, і пасудзіну.
Вярнуліся дадому. Нялёгка было выцягнуць чарапаху з яе панцыра, але вячэру на гэты раз хлопцы мелі выключную. Пасудзіну таксама атрымалі добрую. Толькі крыху перашкаджаў ніжні, з чэрава, панцыр. Аднак Мірон лічыў, што гэта нават і лепш.
– Набіраць ваду і піць не перашкаджае, а разам з гэтым маем міску з накрыўкай.
– А ці нельга будзе ў ёй гатаваць ваду? – запытаўся Віктар. – Вельмі хочацца якога-небудзь чаю ці юшкі.
– Мусіць, нельга, бо яна рагавая і павінна смаліцца. Пачакай! – схамянуўся Мірон. – Мы ж можам мець чай, нават салодкі!
– Адкуль?
– Ды сок бярозавы!
– І як гэта нам раней у галаву не прыйшло! – пляснуў сябе па лбе Віктар. – Нават з бяросты можна было зрабіць пасудзіну для вады. Ах мы, дурныя!…
– Гэта ўжо такі закон чалавечага развіцця, – важна сказаў Мірон. – Спачатку ўся ўвага аддаецца на самыя галоўныя, першачарговыя патрэбы, а потым ужо чалавек можа падумаць пра іншае.
Сонца схілялася на захад.
– Пойдзем, паставім нанач нашу чарапаху, каб заўтра мець чай, – сказаў Мірон.
Пайшлі, выкалупалі ў бярозе дзірку. Але як падставіць сваю пасудзіну, калі яна з накрыўкай?
Мірон уціснуў у дзірку галінку, а другі канец прасунуў у чарапаху.
– Хоць і марудна пойдзе і прападзе частка соку, але да раніцы набярэцца, – сказаў ён.
Над галавой іх нехта ціхенька праляцеў і ўчапіўся за суседнюю бярозу.
– Што гэта такое? – здзівіўся Мірон. – Ні птушка, ні кажан, ні вавёрка. Здаецца, поўсць нейкага шызага колеру. Ну, спец, растлумач.
Жывёла нязграбна поркалася ў вілаваціне бярозы. Віктар прыгледзеўся.
– Гэта ляцяга, або лятучая вавёрка, – сказаў ён нарэшце. – Хоць яна і значна адрозніваецца ад вавёркі. Удзень яна звычайна сядзіць у сваім гняздзе.
– Колькі тут рознага звяр'я, якога нават і не ведаеш, – паціснуў плячыма Мірон.
– Каб гэты дзікі кут не быў добрым прытулкам для звяроў, – сказаў Віктар, – тады і нам не прыйшлося б тут сядзець.
– Чаму так?
– Вельмі проста. Калі тут многа звяроў, значыць, рэдка бываюць людзі, значыць, дабрацца сюды цяжка… А таксама і выбрацца, – дадаў Віктар.
«Крэ-крэк», – пачуўся недзе голас драча.
– І ён тут! – здзівіўся Мірон. – Да гэтага часу я чуў яго толькі ў жыце.
– Гэта, мусіць, падарожны, – аўтарытэтна сказаў Віктар. – Відаць, толькі што прыйшоў з Афрыкі.
– Як гэта «прыйшоў»? – здзівіўся Мірон.
– Ды прыпёр пехатою і ўсё.
– З Афрыкі?
– Але.
Мірон зарагатаў.
– Ты не рагачы, я кажу сур'ёзна. Сам у кнізе чытаў. Яны дрэнна лятаюць і не любяць ляцець. Таму і лічаць за лепшае ісці і тады толькі падымаюцца, калі на дарозе вада ці іншая перашкода.
Мірон павінен быў паверыць, але доўга яшчэ смяяўся з гэтага дзіўнага пешахода.
– Усё было б нішто, – казаў Віктар, калі яны паляглі ў сваёй будцы, – але накрыцца няма чым. Уначы халаднавата бывае.
– Затое гэта прымушае вылазіць і падтрымліваць агонь, – адказаў Мірон. – А іначай ён калі-небудзь можа і загаснуць.
IX
Салодкі чай. – Лекцыі Мірона. – Важная пані. – Драпежнік на рыбалцы. – Арэна для бойкі. – І змяя спатрэбілася. – Байцы ў палоне.
Раніцою пайшлі па «чай». Чарапашына была поўная, нават праз верх палілося. З якой прыемнасцю выпілі свежага салодкага соку!