Ecx en la horoj, kiam la peterburga griza cxielo tute malheligxis kaj kiam la tuta oficista popolo jam mangxis laux siaj kapabloj, konforme al la ricevata salajro kaj al la propra kapricemo, - kiam jam cxiuj sukcesis ripozi post departementa plumoknarado, kurado, propraj kaj fremdaj farendajxoj kaj cxio, kion nelacigebla homo propravole akceptas en la kvanto pli ol necesa, - kiam oficistoj rapidas dedicxi la restintan tempon por gxuoj: iuj pli viglaj kuras al teatro; iuj al strato, uzante tiun tempon por rigardado de iaj cxapeloj; iuj vespere utiligas gxin por komplimentoj al iu beleta junulino, stelo de eta oficista rondo; iuj, tio okazas plej ofte, simple iras al sia kolego en la tria aux kvara etagxo, al liaj du cxambretoj kun antauxcxambro aux kuirejo kaj iuj modaj pretendoj, lampo aux alia objekto, kiu postulis multajn elspezojn, rezignojn de tagmangxoj kaj festenoj, - do ecx en tiu tempo, kiam cxiuj oficistoj dissemigxas al logxejetoj de siaj amikoj por kartludi, glutante teon el glasoj kaj mangxante malmultekostajn biskotojn, enspirante tabakfumon el longaj cxibukoj, rakontante dum kartodisdonado iun klacxon, flugintan el la mondumo, kiun la rusa homo en neniu stato povas neglekti, aux se mankas temo, ecx rerakontante la eternan anekdoton pri la komandanto, al kiu oni raportis pri la rompita cxevala vosto de la monumento de Falconet, - do ecx kiam cxiuj strebis amuzigxi, - Akakij Akakijevicx donis sin al neniu amuzo. Neniu povis diri, ke li vidis lin en iu vespera festo. Satskribinte, li enlitigxis, ridetante cxe penso pri morgauxa tago: kion Dio sendos morgaux por kopiado? Tiel fluis la paca vivo de la homo, kiu kun kvarcentrubla salajro sukcesis esti kontenta pri sia sorto, kaj eble gxi tiel fluus gxis lia profunda maljuneco, se mankus malfelicxoj, sxutitaj sur la vivovojo ne nur de titolaj konsilistoj, sed ecx sur la vivovojo de sekretaj, efektivaj, kortegaj kaj cxiaj ceteraj konsilistoj, ecx sur la vivovojo de tiuj, kiuj al neniuj donas konsilojn, nek prenas konsilojn de aliaj.
En Peterburgo estas forta malamiko de cxiuj, kiuj ricevas salajre cxirkaux kvarcent rublojn en la jaro. Cxi tiu malamiko estas nenio alia ol nia norda frosto, kvankam oni diras, ke gxi estas tre salubra. Post la oka horo matene, kiam la stratojn plenigas irantoj al la departementoj, gxi komencas doni tiel fortajn kaj pikajn frapojn sur cxiujn nazojn, ke la malfelicxaj oficistoj tute ne scias, kiel kasxi la nazojn. En la tempo, kiam ecx plej altrangajn personojn doloras la frunto pro la frosto, kaj larmoj aperas en iliaj okuloj, malfelicxaj titolaj konsilistoj foje estas tute sendefendaj. Ili povas savi sin nur per rapida kurado en siaj maldikaj paltoj tra kvin-ses stratoj kaj poste per forta stamfado en pordistejo por ke revarmigxu cxiuj iliaj kapabloj kaj talentoj por la ofica laboro, kiuj frostigxis dumvoje. Ekde iu tempo Akakij Akakijevicx eksentis, ke la frosto komencis dolorige piki lin je la dorso kaj sxultro, kvankam li penis lauxeble rapide trakuri sian spacon. Finfine li pensis, ke eble en lia palto estas iuj difektoj. Bone pririgardinte gxin hejme, li konstatis, ke en kelkaj lokoj, gxuste cxe la dorso kaj sxultroj, gxi jam similas reton; la drapo tiel trivigxis, ke gxi tralasis aeron, kaj la subsxtofo disfadenigxis. Necesas scii, ke ankaux la palto de Akakij Akakijevicx estis objekto de mokoj de oficistoj; ili ecx forprenis gxian noblan nomon "palto" kaj nomis gxin kapoto. Gxi efektive estis tre strange arangxita: gxia kolumo cxiujare malgrandigxis, cxar la kolumo servis kiel materialo por flikado de aliaj partoj. La flikado ne vidigis lertecon de tajloro kaj efektive aspektis malbele kaj sakece. Rimarkinte la kauxzojn, Akakij Akakijevicx decidis porti la palton al tajloro Petrovicx, kiu logxis en la kvara etagxo atingebla per la malantauxa sxtuparo. Malgraux la unuokuleco kaj variolmarkita vizagxo, li suficxe sukcese okupigxis pri riparado de oficistaj kaj aliaj pantalonoj kaj frakoj - kompreneble, nur kiam li estis en sobra stato kaj ne havis en la menso aliajn planojn. Kvankam ne endas multe rakonti pri tiu tajloro, sed ja en la novelo la karaktero de cxiu protagonisto devas esti klare montrita, kaj tial necesas ke ankaux Petrovicx estu prezentita al vi. Komence li estis nomata simple Gregorio kaj estis servutulo. Li igxis Petrovicx nur kiam li ricevis liberigon el la servuteco kaj komencis suficxe forte drinki dum cxiaj festoj, unue dum la grandaj festoj, kaj poste okaze de cxiuj ekleziaj festoj, kiuj estis kruce notitaj en la kalendaro. Tiuflanke li respektis la malnovajn morojn, kaj disputante kun la edzino li nomis sxin sendia virino kaj germanino. Cxar ni menciis lian edzinon, necesas prezenti ankaux sxin per kelkaj vortoj; sed, bedauxrinde, oni ne scias pri sxi multon, eble nur tion, ke Petrovicx havas la edzinon, kiu portas surkape kufon sed ne tukon; sxi apenaux povus fieri pro sia beleco; cxe renkontigxo kun sxi nur gvardiaj soldatoj rigardis tion, kio estis sub sxia kufo, movante siajn lipharojn kaj eligante iun specialan sonon.
Irante supren laux la sxtuparo, kondukanta al Petrovicx - gxi lauxkutime estis priversxita per akvo, postlavajxo kaj tute saturita per tiu alkohola odoro, kiu mordas la okulojn kaj, kiel konate, cxiam estas en cxiuj malantauxaj sxtuparoj de la peterburgaj domoj - do, irante supren laux la sxtuparo, Akakij Akakijevicx jam pensis, kiom da mono petos Petrovicx, kaj decidis doni al li ne pli ol du rublojn. La pordo estis malfermita, cxar la mastrino, kuirante iun fisxon ellasis en la kuirejo tiel multe da fumo, ke ecx blatoj ne estis videblaj. Akakij Akakijevicx, nerimarkita de la mastrino, trairis la kuirejon kaj venis en la cxambron, kie li ekvidis Petrovicxon, kiu sidis sur largxa ligna nefarbita tablo, metinte sub sin la piedojn simile al turka pasxao. Li estis nudpieda, laux la kutimo de la laborantaj tajloroj. Akakij Akakijevicx tuj ekvidis lian bone konatan halukson kun kripligita ungo, dika kaj fortika kiel testuda kranio. Sur la kolo de Petrovicx pendis volvajxo de silko kaj fadenoj, kaj sur liaj genuoj estis iu cxifonajxo. Li jam dum kelkaj minutoj penis enmeti fadenon en la trueton de kudrilo sed ne povis trafi kaj tial tre koleris pri la mallumo kaj ecx pri la fadeno, duonvocxe grumblante: "Ne ensxovigxas, barbarino, vi jam tedegis min, fiulino!" Akakij Akakijevicx estis malkontenta pro tio, ke li venis, kiam Petrovicx koleris. Li sxatis fari mendojn cxe Petrovicx, kiam tiu havis iom da vaporo en la kapo, aux, laux la vortoj de lia edzino, "la unuokula diablo sxargxis sin per vinacxo". Kutime en tiu stato Petrovicx tre volonte konsentis redukti la prezon, ecx cxiam riverencis kaj dankis. Tamen poste la edzino venis plorante pro tio, ke la edzo pro la ebrieco konsentis labori kontraux mizera pago; sed la afero estis solvata per aldono de dek kopekoj. Sed nun Petrovicx estis, sxajne, sobra kaj tial severa, nemarcxandema kaj postulonta diable altan prezon. Akakij Akakijevicx komprenis tion kaj volis, kiel oni diras, reveni en la propran korton, sed la afero jam estis komencita. Petrovicx tre atente ekrigardis al li per sia sola okulo, kaj Akakij Akakijevicx kontrauxvole diris:
- Saluton, Petrovicx!
- Estu salutata, sinjoro, - Petrovicx diris, kaj direktis sian okulon al la manoj de Akakij Akakijevicx, dezirante vidi, kian predon li alportis.
- Jen mi al vi, Petrovicx, tiel...
Necesas scii, ke Akakij Akakijevicx esprimis sin plejparte per prepozicioj, adverboj kaj ecx per tiuj partikuloj, kiuj havas tute neniun signifon. Se la afero estis tre komplika, li kutime ecx tute ne finis frazojn kaj tre ofte la enkondukajn vortojn: "Tio ja, vere, tute tiel..." sekvis nenio, kaj li cxion forgesis, kredante ke li jam cxion diris.