* * *
Я памаленьку з астраўка пайшоў у мрок,
Тут угрузаў, дугою гнуўся там штокрок,
Інстынктам кіраваўся памяці ў надзеі
І пільна прыслухоўваўся, што пушча дзее.
Агню не бачыў я, ўрачысты супакой,
Лес толькі, бы гаворыць, верх хістае свой,
На смельчака дзівуецца, які пакрочыць
Адважыўся ў абшары лесавыя ўночы
Далей — уперад!..
Раптам блізка трэск зусім,
Вушам спачатку веры не даваў маім.
Прыслухаўся, дапраўды тросся куст вяршкамі,
Сухое лісце шамацела гэтаксама,
Ступае хтосьці… Глянуў… здрыгануўся ўвесь,
Аж сталі дыба валасы на мне — мядзведзь!..
Ягоныя абрысы ў мроку ўбачыў толькі,
Прыблізіўся і стаў за крокаў пяць, не болей…
Ці збегчы — паратуе бліскавічны рух,
Ці хуткія два стрэлы шротам з метраў двух!
Пасля за дрэва.
Колькі часу я выстойваў
Сярод бязлюднай пушчы, ельніку густога,
Не знаю, дрыжыкі ўзялі мяне суздром,
Быў вока ў вока я з пушчанскім каралём…
За мною раптам шолах!.. Тут мядзведзь вачыма
Павёў туды, дзе шум, і з гэтае прычыны
Ён адышоў, мармычучы… І там яго
Замоўкла крокаў водгулле… Пасля ўсяго
З палёгкай уздыхнуў — мінулася ліхое,
Шчэ вуха навастрыў на месца на другое,
Туды, скуль шолах даляцеў, але дарма
Я сіліўся пачуць — знік шум, нідзе няма,
Спакою анішто не парушала ўранні;
Я зноў уперад рушыў, яснае світанне
На цёмным небе, ўжо займалася на дзень.
У пушчы глуха шчэ, ды гукі дзе-нідзе
Вітаюць сонца, першыя снапы прамёнаў.
Агледзеўся, чакаючы знаёмых тонаў…
Я не блуджу, бо той куток пазнаў, дзе быў,
Дзе ўчора поблізу такавіка сачыў.
Вось чую зык… выразны… то ж глушцова песня!..
Няма сумнення!..
Бы падушка, мох у лесе,
Зраблю два крокі асцярожна і далей
Набліжуся на столькі ж як мага цішэй.
І ў спеху і ў трывозе праставаў да токаў,
Дыханне стрымліваў сваё на кожным кроку.
Як толькі даляціць глушцовы ў лесе спеў,
Я скокну і замру ў тэй позе. Паглядзеў —
Сядзіць глушэц, задраўшы дзюбу на асіне,
Спявае песню, пушча гэтаю часінай
Заслухалася, хвост, як веер, распусціў,
Няпомны ў спеве, ў гімне любасным на здзіў.
З грудзей не выскачыць ледзь сэрца, як нарэшце
Наблізіўся я неяк праз замінкі ў спешцы…
Пара!..
Прыцэліўся: стрэл грымнуў, дым пайшоў,
Хіснуўся птах, з асіны каменем далоў,
Галіны ломячы, і ў шэры мох аж бухнуў,
За ім ляцяць сукі сухія, пацяруха.
«Нішто сабе! нішто!.. віншую!» —
«Дык ты тут?» —
«А на выпадак… што?.. быў пану перапуд?
Ды шчэ які!!.
Я чую, хтось яшчэ там ходзіць,
Падумаў, мне туды падбегчы не зашкодзіць,
Падрапаць пану скуру лапай мог мядзведзь.
Загнаў у рульку кулю, рупіўся паспець,
Сякера шчэ за пасам… Гора з панам многа,
Пільнуй яго, нібы дзіця!» —
«Не знаў нічога,
Твае чуў крокі, хто ж яшчэ з'явіцца мог?
А што, калі другі!..
Хай укрывае Бог!..
Ды наша вогнішча было з таго вось боку
Раскладзенае на начлег непадалёку,
Мядзведзь стуль быць не мог…» —
«Дам раду, павучу,
Не трэ шукаць шатана ўночы панічу!»
Пачуўся стрэл далёкі.
«То Вінцук страляе!..
Вось і наслаў мядзведзя!» —
«Хто?» —
«Шатан пракляты…
Панічу, ціха!.. добра спеў цяпер чуваць…
О!.. о!.. і не перастае глушэц спяваць.
Скачэм!»
За гэтым разам стаўся я віною:
Глушца спалохаў сук, што хруснуў пад нагою,
Як блізка быў.
Цьфу! цьфу! навуку кагадзе
Пан меў, а на глушца, нібы на дзятла, йдзе.
Тут мох кілімам, а паніч у лом паціснуў,
У горшае шчэ месца пхнецца там наўмысна.
Глядзець пад ногі трэ!»
Пачуўшы наганяй,
Не змоўчаў я:
«Тут голаў толькі й задзірай,
Як хочаш бачыць, дзе сядзіць». —
«Ды не, наліха,
Выгледжваюць пасля, як падкрадуцца ціха.
Глушэц не дроздзік!.. Годзе, зачало світаць,
І з дрэва мусіць такавік ужо злятаць».