VIII. Апавяданне даязджачага
Увечары агніста неба чырванее,
Здаецца, што ў пажары горад палымнее.
На небасхіле хмара ў сонечным агні,
Дзівосныя адценні множаць прамяні.
Блакіт цямнее, нікне, рэдкія хмурынкі
Чародкай лебедзяў паволі, безупынку
Плывуць на захад. Ціхай песняй угары
Здаецца пошум хвой высозных у бары.
Лясныя паступова пташкі замаўкаюць,
На ноч сярод галін увечары сядаюць.
Высока дзесь кружляюць толькі канюкі,
Піць! піць! — крычаць,
енк іхні жаласны такі.
Замоўкла, кончылася ў лесе паляванне,
Паважныя паны паселі на паляне,
Ліс і скрываўленыя шаракі ляжаць,
Пры дрэвах стрэльбы паляўнічыя стаяць.
Паблізу даязджачы трубіць, псоў склікае,
Гук хрыпкі рога адгалосак паўтарае.
Панове селі ў кола. Смех і шум размоў,
Папаскаю звяселена душа ў паноў.
«Што ж ты ад нас усіх трымаешся асобна?» —
Сказаў хтось да стральца.
«Мне ціснуцца нядобра,
Няёмка ў кола панскае, трэ воддаль быць.
Ці ж мне калодаю нячэсанаю слыць,
Каб тут няпрошаным да ягамосцяў лезці
І між паноў паважных бессаромна сесці?» —
«Не застанецца далікатнаму нічога!
Нас, бачыш, купа, а гарэліцы нямнога», —
І пан падаў бутэльку, каб стральцу даць слова.
«Уклон вам нізкі. За здаровейка, панове! —
На лык узяў, аж пацякло з даўгіх вусоў. —
Калі не супраць, дык я сяду між паноў…
Тых часаў дзе сляды, калі было багата
Глушцоў, больш, як цяпер баранчыкаў дзюбатых?!.
Калісь мы білі медзвядзя, лася, дзіка,
Цяпер за мілю ехаць трэ на шарака;
Не вабіў цецярук калісьці паляўнічых,
А сёння перапёлку за ласунак лічаць.
Цьфу! А стралец цяпер! няўклюда, целяпень!
Глядзець я не магу на гэтакую дрэнь!
Трымае стрэльбу, нібы мыліцу калека,
Пальне і тут падскочыць: схібіў, бо няўмека!
Ці ж хто на паляванні знаецца з хлапцоў?
Узяць аблаву. Згоняць зграю селюкоў,
Ні ладу, ні парадку, толькі крыкі, смехі!
Адны пайшлі ў грыбы, другія ж — у арэхі.
Бадай ім з пекла не вылазіць! Акурат
Вось пазаўчора і ўцякло ваўкоў тых шмат.
Аж чорт мяне насіў, аж засвярбела лапа,
За звычаем старым узяў бы я гарапнік.
Даўней, як да навукі прынялі хлапца,
Яго вучылі бізунамі на стральца,
Была за пудла скура кожнага ў рабоце:
Таму якія зухі ў пушчы, на балоце!
Вось так было тады. Пацвердзіць кожны з вас,
Сапраўдных паляўнічых мала ўжо ў наш час.
І я, хто бачыў тых стральцоў, навуку тую,
Па тэй мінуўшчыне ажно да слёз сумую.
Раз, помню, да двара з засценка прынялі
Двух хлопцаў, двух братоў. Што за стральцы былі!
Іх прозвішча Чырэц. Дваровыя другія
Стральцы да іх ні блізка, кулямі ржаныя
Саломінкі сціналі». —
«Дзе цяпер браты?» —
«Адзін з іх гаспадар, заможнік, багатыр,
А колькі ён зямлі паводле стану мае!
Другі ў спачыне Божым, ні пра што не дбае». —
«Памёр?» —
«Ага, быў гэткі зух, шкада яго,
Мядзведзь, кудлач, папераломваў усяго». —
«Як сталася? я ж чуў, не хібіў аніколі». —
«Калі запіша Бог каму якую долю,
Ужо таго не ўнікнуць, маюць лёс усе:
Мы толькі стрэліць можам, кулю Бог нясе.