Выбрать главу

Нібы аплявуха, пляма ўлепліваецца ў аблічча прадметаў, даводзячы ім, што яны не такія ўжо і нявінныя, і, нібы лямант, апелюе да тых, хто чуе, што на самой справе звыклая ўсім рэчаіснасць не лемантар, дзе ўсё вядома і проста, а праблема, якая вымагае вырашэння.

Гонар

Гонар, як горан: ён асвятляе і грэе чалавека і дапамагае яму захаваць яго сапраўднае аблічча, яго чалавечы ранг у той час, калі абставіны намагаюцца раскласці яго на атамы і малекулы, утаптаць у гразь, але тады, калі чалавек, як Богу, дазваляе гонару ўгрунтоўвацца ў нораў і ў розум і, як Бога, слухаецца яго, гонар «іграе» на чалавеку і «прайграе» яго.

Гонар горнецца ўгору і гэтым сваім «горненнем», быццам нарогам, пераарганізоўвае рэчаіснасць на нізкую і высокую, «гарную» і пагарджаную, ігнараваную і вітаную і, атрымліваючы ад адной часткі пераарганізаванай рэчаіснасці гарантаваную ўзнагароду, атрымлівае ад другой грона гарантаванай непрыязнасці і пагроз.

Нібы месяц маладзік ці ветах, гонар мае рогі, і яны, сведчачы аб яго «месяцовасці», разам з тым сведчаць аб яго непаўнаце.

Ад гонару — гора, але ў ім выгранёў- ваюцца грані грандыёзных намераў, гонар — загана, але ў ёй назапашваецца энергетычная гранула духу.

Купіна

Купіна выпукваецца з балота, нібы купал патанулай бажніцы.

Сярод аднастайнай застойнай і тупіковай масы, у якой купаецца купіна, яна акупунктурная кропка якасці, і калі на яе наступаюць, калі на яе націскаюць, гэта адчувае і на гэта адгукаецца ўвесь асяродак.

Купіна скупая: яна не дазваляе, каб тая унікальнасць, якую яна назапашвала і на-коплівала, размывалася і танула ў ніякай стыхіі.

Купіну акупоўваюць пукі сітніку, пукі асакі. Купіне адрасуюцца шматлікія кепікі і кпіны, але тым не менш усё, што мае сабе цану, пнецца на адзінае месца, дзе спаўна акупаецца іхняе колішняе паніжэнне,— на купіну.

Жолуд

Жолуд валодае надзвычайнай дужасцю, якая, як з шолудзяў, дазваляе яму вылузвацца з дужак усемагчымых абмежаванняў і нават з самога сябе.

З галіны векавечнага дуба — з галіны самой векавечнасці — жолуд падае ў дол, каб потым, адольваючы прыцягненне долу, цягнуцца да жаданага — да «жалуданага» — узроўню.

Жолуд луджаны: нібы палудай, ён атулены жоўта-рудой абалонкай; яна сцеражэ яго ад жуды сустрэчы з заўчаснаю рэчаіснасцю, і ў ёй доўжыцца яго засяроджанае вандраванне ў часе.

Жолуд — адменная ежа: і калі голад, і калі лад.

Пра таго, хто не ўмее паводзіцца ў жыцці, кажуць, што ён няўдалы, што ён недалужны; што да жолуда, дык ён заўжды ўдалы, заўжды «далужны».

З ВЯЛІМІРА ХЛЕБНІКАВА

* Чарот-вечарот На возераберазе, Дзе векамань — каменнем, Каменне — векаманню. На берагавозеры Чарот, вечарот, На вечараберазе Веча шумлівае.
Конік
Крылцуючы золатапісьмом Узорнай шаты, ўшат каваў У торбу брушка конік шмат Прыбярэжных траў і вер. — Пінь-пінь-пінь! — кулялёхнуў дзіндзівер. О, лебядзіва! О, азары!
* Нем нямным луКае лукам У закрычані зары. Ноч кранае грозным гукам Душы цёмныя: «Гары!» Ды закрычань задрыжала, Узяла маўчанне ў шчыт — Ёй, стотварай і стоджалай, Мкнуцца боем на нябыт. Лук з рук падае ўпадаўнам, Праракуе немана, І ў знябожанні дзяржаўным Прочкі крыліцца яна.
Заклён рогатам
Рагачыце, рагачы! Рагачарце, рагачары! Рагачварце, рагачвары! Рагатніце рагатліва з рагатнёў, рагатуны! Рогаць, рогатань, урогат, Рагачутка, рагацень. Рагатулі, рагатуйце рагатункі! Зрагаторце Рагаторгі рагатнічым рагатнем, рагатары! Рагацвелы ўрагацвела рагацвеляць рагацелаў, Урагочваюцца ўрогач рагачверцы ў рагачме. Рогат рогатна рагоча рагатайнай рагатою. Рагатніны ў рагатніцу. Рагачыце, рагачы!
Нетры
Гайсалі кленічы і клічы І галас нетрамі стагнаў, Каб вострай дзідай паляўнічы Ляснога звера даканаў. Алень, алень, нашто нядужа Нясеш у рогах грому зык? На сцёгны ўпалі стрэлаў ружы, І непахіблівы разлік. Ён зараз зломіць ногі вобзем І скон заўважыць відарліва, І коні скажуць гутарлівае. «Не, недарэмна зграбных возім». Дарэмна рухам вабналюбым, Дзявоцкім хараством вачэй Ты адхіляўся ад загубы, Што дзіду ўзважвала ямчэй. Бліжэе конскае дыханне — Ніжэюць рогаў падарункі, І цецівы часцей хітанне: Няма аленю паратунку. Ды ў ім узнікла раптам грыва, Кіпцюр ільвіны вастраперсты, І бестурботліва гулліва Ён паказаў чапаць майстэрства. Яны без незгадзі і крыку Палеглі ў труны-карабы. Стаяў ён з постаццю ўладыкі, Глядзеў, як нікліся рабы.