Яны не размаўлялi. Яшчэ да канца пад'ёму пайшоў дождж. Спачатку вельмi малы, каб прабiць сасновыя галiны, навiслыя над сцежкай, але з часам ён пачаў лiць на iх цэлыя ручаi вады, i яны iшлi то мокрымi прагаламi, то нагрэтымi сухiмi алеямi з соснаў, дзе было суха над галавой, суха ў паветры, суха ўсюды. Так i дайшлi яны да перавала. Пераадолеўшы яго i пачаўшы доўгi спуск, яны ўсё часцей траплялi на мокрыя прагалы i праз гадзiну пакручастага спуску прамоклi да касцей i выбралiся да вузкага канца возера Акулы.
- Спусцi човен на ваду, а я пагляджу. Тут у мяне дзве пасткi на норак, сказаў Рой. Ён апусцiў човен на водмель i пайшоў па беразе памiж скаламi i бураломам. Пасткi стаялi ля ўвахода ў жыллё норак, ля самай вады. Рой зiрнуў на гладкую скалу, якая спускалася да пляскатай пясочнай водмелi, i яшчэ раз падумаў, што няма лепшага месца для норкi. Але ў гэтыя пасткi за ўсю вясну не трапiла нiчога. Зараз таксама нiчога не было, i ён зняў iх.
- Ты становiшся занадта разборлiвы, Рой, - сказаў Скоцi, калi ўбачыў пасткi. - Навошта ты зняў i гэтыя?
- Тут няма больш пушнога звера, - сказаў Рой.
- Ты занадта патрабавальны, - Скоцi залез у човен. - Звер прыходзiць i сыходзiць, - дадаў ён.
- Ён сыходзiць, сыходзiць i сышоў ужо! - сказаў Рой. - Ва ўсякiм разе адсюль ён сышоў.
- А ты на сябе проста дурноту напускаеш, - сказаў Скоцi, i ад моцнага ўдару вясла нос чоўна так нырнуў у ваду, што Рою давялося двойчы спрацаваць вяслом, каб яго выраўнаваць. - Ты гэтулькi гадоў даказваеш, што ўчастак пусты, але кожны раз нейкiм чынам спраўляешся. Пушнiны становiцца меней i дзiчыны таксама, але гэтую справу можна паправiць. Так бывала заўсёды.
- А зараз не тое. З кожным годам звер адыходзiць усё далей на поўнач.
Ад дажджу вада стала нiбыта мёртвая, i нос чоўна лёгка рэзаў яе падатлiвую паверхню. Хоць час наблiжаўся да поўдня, бачнасць праз дождж была дрэнная.
- Сыходзiць на поўнач, - паўтарыў Скоцi. - Усе вы зацыклiлiся на гэтым. Усе збiраюцца iсцi на поўнач.
Рой i сам не быў перакананы, цi правiльна ён робiць, калi здымае пасткi. Хто ведае, мо гэтая пакорлiвасць адчаю i зборы на поўнач - усё гэта толькi адлюстраванне яго краху ў Сент-Элене.
- А як жа iначай, Скоцi, - звярнуўся ён да дужай спiны i моцнай патылiцы спераду ад сябе. - Усiм нам давядзецца альбо iсцi на поўнач, альбо асесцi на ферме ў Сент-Элене. Так што выбiрай, Скоцi. Выбiрай любое з двух.
Увесь час паездкi па возеры яны не пераставалi спрачацца.
- Паслухай, але з гэтым ты мусiш згадзiцца, - сказаў нарэшце Скоцi, калi яны пачалi працягваць човен цераз вузкую перамычку да апошняга возера. - Калi ты не перастанеш здымаць адсюль пасткi, то гэтай зiмой пушнiны ў цябе не будзе.
Зараз Скоцi цягнуў човен на галаве, а Рой iшоў спераду, пасмiхаючыся з таго, што Скоцi ў спрэчцы, як i заўсёды, занадта прымае ўсё да сэрца. Але мiжволi хацелася падзялiць аптымiзм Скоцi адносна iх будучынi, i хоць сам Рой занадта цвяроза глядзеў на рэчы, каб з iм пагаджацца, усё ж слухаць яго было прыемна. На iмгненне гэта ажывiла ў iм страчаную веру ў свой паляўнiчы ўчастак.
Перш чым выпраўляцца на апошняе возера - возера Т, галоўную базу паляўнiчай гаспадаркi Роя, яны спынiлiся паснедаць у адной з яго старых, закiнутых хацiн. Калiсьцi паляўнiчым цэнтрам Роя былi Мускусная затока i першая збудаваная на ёй хацiна. Пазней ён перасунуўся на поўнач i збудаваў гэтую хацiну на возеры Т. Яшчэ пазней, дзесяць гадоў таму, ён перайшоў яшчэ далей на поўнач i збудаваў сваю трэцюю хацiну на другiм беразе возера, да яе было дзве гадзiны на лодцы. Як i многiя азёры Канады, гэтае возера было названа з-за сваёй формы, якая нагадвала вялiкую лiтару Т. Зараз яны знаходзiлiся ля асновы лiтары, а каб патрапiць у апошнюю хацiну Роя, трэба было падымацца па сярэдняй палачцы, павярнуць налева i плысцi да канца папярочкi.
- Дзе твой ключ? - спытаў Скоцi, калi яны скiнулi мяхi ля парога хацiны i атрэслiся ад дажджу.
- А чаму ты не хочаш раскласцi вогнiшча тут, на паветры? - спытаў Рой.
- Навошта? Хiба ты зняў печку?
- Не, яна стаiць на месцы, - адгукнуўся Рой i дастаў ключ з цвiка пад страхой.
Скоцi адчынiў дзверы, i яны ўвайшлi.
Рою гэтага не хацелася, ён не любiў заходзiць у свае закiнутыя хацiны. Яна была збудавана моцна, сухая, але ўнутры неверагодна занядбаная. У ёй стаяў цяжкi пах гнiлi, i ўсё было запаскуджана мышамi. Мышы пагрызлi матрац, i ўся хацiна аж да самых крокваў была ў рэштках мачалы i раслiннага пуху. Усюды - на палiцах, на груба змайстраваных сталах, у печы i нават у лямпе былi мышыныя гнёзды. Рой i Скоцi затупалi нагамi, i большасць мышэй схавалася, але некаторыя засталiся i нахабна пазiралi на нечаканых гасцей.
Адна не магла выбрацца са слоiка, пакуль Скоцi не павалiў слоiк, а тады шуснула прэч. Рой сплюнуў у далонь тытунёвую жвачку i папусцiў гэтым камяком ў апошнюю мыш, якая сядзела на печы. Ён не трапiў, але мыш схавалася ў адчыненай канфорцы i болей не паказвалася. Гэта была вялiкая беланогая палёўка, iншыя ж былi звычайныя шэрыя хатнiя мышы i адзiн пацук, на якога Скоцi доўга паляваў, выганяючы бярозавым паленам з усiх куткоў, i нарэшце забiў, калi той кiнуўся ў адчыненыя дзверы.
- Навошта ты яго забiў? - спытаў Рой.
- Заўсёды забiваю пацукоў, - сказаў Скоцi. - Ненавiджу гэтых гадзiн!
- А чым яны больш гiдкiя за мышэй? Забiваеш адных, забiвай усiх!
- Не, пацукоў я не пераношу, - адказаў Скоцi.
Рой не спрачаўся. Iншым часам ён прымусiў бы яго яшчэ раз выкласцi свае тэорыi пра дабро i зло ў свеце жывёл. Але Рой ужо забыўся пра Скоцi. Аглядваючы хацiну, ён адчуваў, што час i жыццё бягуць надта хутка. Яшчэ параўнальна нядаўна гэтая хацiна ў глыбiнi лесу жыла паўнакроўным жыццём - i здавалася, што гэта будзе доўжыцца бясконца. Зараз яна была занядбана i амаль што разбурана. Яшчэ крыху - i пазы разыдуцца, страха правалiцца, бярвеннi патрэскаюцца, падлога прагнiе i ўся пабудова развалiцца. Пакуль што яна выглядала моцнай, але Рой ведаў, што яна асуджана. Гэта было своеасаблiвым напамiнкам, што лес можа праглынуць усё - чалавека, хацiну, увесь пасёлак Сент-Элен. Рой падумаў, што нават не лес разбурае справы рук чалавечых, а само жыццё апераджае iх. Рой не мог бы вызначыць гэта больш дакладна, але часам у яго ўзнiкала думка, што ў гэтым вiнаваты чалавек, што прырода заўсёды будзе перамагаць людзей, калi людзi не справяцца з прыродай яе ж зброяй. Ён цвёрда верыў у перамогу чалавека над прыродай, але гэтая хацiна была доказам, што ён часткова пераможаны, што звер сышоў ад яго сваiм шляхам, на поўнач, i што хутка яму давядзецца iсцi туды таксама. Гэта было правобразам таго, што чакае i Сент-Элен, калi голы гранiт i бясплодная зямля перамогуць Сэма i фермера Джэка.