— У сраку гэта ўсё. Вы, хлопцы, ідзіце абодва спаць, я ўжо духу вашага не хачу зноў бачыць. Ясна?
Гардынг кіўнуў і пасьміхнуўся, але нічога не адказаў. Макмэрфі працягнуў руку, і Гардынг яе паціснуў. Тады Макмэрфі нахіліўся назад, як каўбой, які, хістаючыся, выходзіць з салуну, і падміргнуў.
— Цяпер ты зноўку можаш быць бацькам-атаманам, братка, калі Вялікі Мак табе ўжо ня будзе замінаць.
Ён павярнуўся да мяне і нахмурыўся:
— Ня ведаю, кім можаш быць ты, Правадыр. Табе яшчэ трэба пашукаць свайго. Мо атрымаеш якую ролю ліхадзея ў баях бяз правілаў па тэлеку... Ну, беражы сябе.
Я паціснуў яму руку, і мы ўсе пайшлі ў палату. Макмэрфі сказаў Тэрклу парваць пару прасьцінаў і выбраць улюбёныя вузлы, якімі той хоча быць зьвязаным. Тэркл паабяцаў, што ўсё зробіць. Я залез у ложак у шарым сьвятле і пачуў, як кладуцца Макмэрфі зь дзяўчынай. Я адчуваў здранцьвеньне і цеплыню. Я чуў, як містэр Тэркл адчыніў дзьверы ў кастэлянцкі пакой у калідоры, цяжка, доўга і гучна ўздыхнуў, адрыгнуўшы, і зачыніў дзьверы за сабой. Мае вочы ўжо прызвычаіліся да цемры, і я бачыў, як Макмэрфі і дзяўчына прытуліліся адно аднаму да плячэй, шукаючы ўтульную позу, хутчэй як двое стомленых малых дзяцей, чым як дарослыя мужчына і жанчына, якія разам у ложку, каб кахацца.
І якраз такімі іх знайшлі чорныя, калі зайшлі ўлучыць сьвятло ў палаце а палове на сёмую.
Я шмат разважаў над тым, што здарылася потым, і схіліўся да думкі, што гэта павінна было адбыцца і адбылося б так ці інакш, раней ці пазьней, нават калі б містэр Тэркл выпусьціў Макмэрфі і дзяўчат з аддзяленьня, як яны плянавалі. Вялікая Сястра неяк бы высьветліла, што здарылася, можа, проста па выразе твару Білі, і яна б зрабіла тое, што зрабіла, незалежна ад таго, быў бы Макмэрфі побач ці не. І Білі таксама зрабіў бы тое, што зрабіў, а Макмэрфі пачуў бы пра гэта і вярнуўся б.
Мусіў бы вярнуцца, бо ня мог бы ён сабе дазволіць сядзець недзе далёка ад шпіталю, гуляць у покер у Карсан-Сіці, ці ў Рына, ці яшчэ недзе і пакінуць апошні ход у гульні за Вялікай Сястрой, гэтаксама як ня мог бы такога дазволіць проста ў сябе пад носам. Ён быццам падпісаўся на ўсю гульню, і ніяк нельга было парушыць кантракту.
Як толькі мы пачалі вылазіць з ложкаў і хадзіць па аддзяленьні, гісторыя пра тое, што адбылося ўначы, стала шырыцца, нібы лясны пажар шэптаў. «Яны прывялі каго? — пыталіся тыя, хто ня быў у курсе. — Курву? Сюды? Госпадзе». Ня толькі курву прывялі, казалі ім іншыя, але і п’янку тут наладзілі не абы-якую. Макмэрфі хацеў тую курву вывесьці да прыходу ранішняй зьмены, але праспаў. «Ды што ты тут чаўпеш, што за брахня?» Не брахня. Кожнае слова — чыстая праўда. Я сам пры гэтым быў.
Тыя, хто прысутнічаў пры начных падзеях, пачалі расказваць пра гэта зь ціхім гонарам і зьдзіўленьнем, як расказваюць нешта відавочцы прарыву дамбы ці вялікага пажару ў гатэлі — вельмі ўрачыста і пачціва, бо ахвяраў яшчэ не падлічылі — але чым даўжэй яны расказвалі, тым менш урачыстымі рабіліся. Штораз, калі Вялікая Сястра і ейныя мітусьлівыя чорныя знаходзілі нешта новае — напрыклад, пустую бутэльку з-пад мікстуры ад кашлю ці шэраг вазкоў, запаркаваных у канцы калідору, як пустыя машынкі на каруселі, — яшчэ адзін кавалак ночы раптоўна і ярка вяртаўся да нас: пра яго трэба было расказаць тым, хто пры гэтым не прысутнічаў, а тыя, хто прысутнічаў, зноў смакавалі падрабязнасьці. Чорныя сагналі ўсіх у дзённы пакой; хронікі і вострыя таўкліся разам, узбуджаныя і разгубленыя. Два старыя кабачкі сядзелі, уціснутыя ў свае матрацы, і ляпалі вачыма ды дзяснамі. Усе былі яшчэ ў піжамах, акрамя Макмэрфі і дзяўчыны; яна была цалкам адзетая, толькі без абутку і нэйлёнавых панчох, якія цяпер віселі ў яе на плячы, а ён быў у чорных майтках зь белымі кітамі. Яны разам сядзелі на канапе і трымаліся за рукі. Дзяўчына зноўку задрамала, і Макмэрфі прыхіліўся да яе з задаволенай і соннай усьмешкай.
Наша ўрачыстая трывога міжволі зьмянялася радасьцю і весялосьцю. Калі мэдсястра ўбачыла кучу пігулак, якія Гардынг высыпаў на Сэфэлта зь дзяўчынай, мы ўжо саплі і чмыхалі, каб утрымацца ад сьмеху, а калі ў кастэлянцкім пакоі знайшлі містэра Тэркла і выцягнулі яго, закручанага ў сотню мэтраў рваных прасьцінаў, а ён лыпаў вачыма і стагнаў, як мумія з пахмельля, мы зайшліся рогатам. Вялікая Сястра сустрэла наш добры настрой нават бязь сьледу сваёй акуратнай прыклеенай усьмешачкі; кожны наш сьмяшок нібы ўпіхвалі ёй у горла, пакуль урэшце не здалося, што кожную хвіліну яна можа лопнуць, як перапоўнены мачавік.