Тут спрэчкі пачаліся, доказы, праверкі.
Ксёндз бернардын звярнуўся зноў да табакеркі,
Прамоўцаў частаваў, і ў хаце заціхала,
Бо шляхта з ветлівасці нюхала і чхала.
Ксёндз з перапынку скарыстаў і мовіў далей:
«Ад гэтае табакі многія ўжо чхалі!
Паверце, гэта табакерка генерала
Дамброўскага разы чатыры частавала!»
«Дамброўскага?» — спыталі. «Я не памыліўся,
Я быў пры ім, як ён пад Гданьскам біўся.
Ён сеў пісаць і вось, каб сон яго не змарваў,
Нюхнуў і, чхнуўшы, па плячы мяне ударыў:
„Так, ксенжа Робак, — кажа, — ксенжа бернардыне,
За год які мо ў вашай стрэнемся краіне.
Скажы, няхай сустрэнуць там мяне з табакай,
Да з Чанстахоўскай, я не нюхаю ўсялякай“».
Прамова гэта узбудзіла хваляванне
І радасць так, што ў зале зразу ўсе дазвання
Замоўклі, потым той-другі прамовіў слова
І паўтараў: «Табака з Польшчы? Чанстахова?
З Італіі? Дамброўскі?»… Потым раптам разам
Як быццам словы з думкі аднае наказам
Злучыліся ў адзін, хоць і не стройны голас:
«Дамброўскага» ўсе заспявалі навакола.
Хапіліся ў абдьшкі ў радасці бяскрайняй
Мужьгк і граф, крыж з мітрай, карабель з параем.
Забыліся пра ўсё і на’т пра бернардына,
Крычалі весела: «Гарэлкі! Мёду! Вінаў!»
Ксёндз Робак тую песню слухаў, усміхаўся,
Ды каб спыніць яе, за табакерку ўзяўся
І гэтак чхнуў, што ўраз мелодыю ім зблытаў,
I, пакуль ладзілі яе, працягваў спрытна:
«Табаку хваліце, паны і дабрадзеі,
Ды гляньце ў табакерку — што там за падзеі».
Тут хусткай донца ад табакі выцер чыста
І армію вакол паказваў, што ўрачыста,
Як дробных мушак рой, стаяла. У гэту гушчу
Умяшаўся коннік-камандзір, падобны хрушчу.
Каня ўзнімаў, як быццам рваўся да нябёсаў,
Рука на повадзе, другая каля носа.
«Зірніце, — мовіў Робак, — на таго вунь мужа,
Хто ён, згадайце!» Ўсім было цікава дужа.
«Вялікі чалавек і цар, хоць без адзнакі,
Але не рускі — ў іх не нюхаюць табакі».
«Вялікі,— мовіў Цыдзік, — а чаму ў капоце?
Вялікія, звычайна, ўсе у пазалоце,
Бо ўзяць у маскалёў, ледзь генерал, маспане,
То ўвесь у золаце, як рыба у шафране».
«Я, — мовіў Рымша, — бачыць колісь меў нагоду
Касцюшку, камандзіра нашага народа.
Ён чын меў важны, а хадзіў вось у сукмане
Ці ў той чамарцы». «Ды ў якой чамарцы, пане? —
Пярэчыў Вільбік. — Гэту ж звалі тарататкай».
«Дык тая ж фрэндзлі мела, а тут крой быў гладкі!» —
Міцкевіч крыкнуў. І ўзняліся зараз свары
За формы крою тарататкі і чамары.