Тут пакаёўку клікнула. Загад дзяўчыне
Дала вады ў сярэбранае ўліць начынне.
І Зося, быццам птушачка ў пясочку, мые
З падмогаю дзяўчыны рукі, твар і шыю.
А цётка пецярбургскія бярэ прылады,
Духоў вымае пляшкі, слоікі памады
І лепшымі духамі пырскае на Зосю
(Аж пах ідзе вакол), памадзіць злёгку косы.
І Зося ўсцягвае ажурныя панчошкі
І туфлікі варшаўскія кладзе на ножкі.
Тым часам пакаёўка шнуравала станік,
Пасля, накінуўшы на плечы пударманік,
Да месца пачала загортваць папільоты
І волас недаўгі звівала ў два заплёты,
А грыўку гладка па-над тварам разабрала
I жменьку васількоў, што толькі вось сабрала,
Падносіць Талімэне. Тая іх счапіла
І к Зосінай галоўцы ўмела прышпіліла
Па правай старане. І васількі прыгожа
У светлых валасах цвілі, як паміж збожжа.
Вось знялі пударманік, толькі засталося
Сукенку ўскінуць, вось зусім гатова Зося:
Стаіць у белі, хустачка ў руцэ бялее,
І выглядае ўся, як водная лілея.
Паправіўшы сукенку, валасы рукою,
Прайсціся цётка Зосю шле уздоўж пакоя
І пільна сочыць збоку свецкай дамы вокам
За кожньш рухам выхаванкі, кожным крокам,
Муштруе гнеўна, кожную драбніцу бачыць:
«О я няшчасная! Глядзі, што гэта значыць
Жыць між гусей і пастухоў! Так расстаўляеш
Калені, як хлапец, вачыма так страляеш,
Як маладзіца! Ну зрабі паклон! Няўдала!»
«Ах, цёця! Ці ж я вінна, што такою стала? —
Сказала Зося. — Чым жа мне было заняцца?
Любіла з дзецьмі быць, за птушкай паганяцца,
Але як між людзьмі я трохі абжывуся,
Убачыш, цётачка, якой тады зраблюся!»
«Ужо, — сказала цётка, — лепей, пэўне, з птаствам
Гуляць, як з тым, што гасцявала ў нас, плюгаўствам.
Прыпомні толькі, хто збіраўся ў нас ля пляшкі:
Вось ксёндз, што ўсё маліўся ды іграў у шашкі,
Ды з люлькамі юрысты. Вось дык кавалеры!
Ад іх пераняла б ты слаўныя манеры.
Цяпер гасцюе таварыства ў нас, прызнацца,
Зусім адменнае, дык ёсць каму хоць паказацца.
Зважай жа, Зося, ёсць тут граф адзін прыгожы,
Ён родзіч ваяводы, быў у падарожжы,
З ім ветліваю будзь…»
Чуваць і коней ржанне,
І гоман шматгалосы: едуць з палявання!
Узяўшы Зосю за руку, пабегла ў залю.
Адразу з ходу месц мужчьшы не займалі —
Перапрануцца ўся кампанія жадала,
Бо ў куртках каля дам сядзець не вьшадала.
Найперш прыйшлі у залю юнакі, вядома.
А Талімэна сёння ў ролі пані дому
Гасцей вітае, садзіць, мовай забаўляе
І ўсім пляменніцу парадкам прадстаўляе.
Тадэвуша знаёміць, як з сваячкай блізкай.
Прысела злёгку Зося, ён схіліўся нізка,
Хацеў прамовіць, вусны расчыніў нямнога
І ў вочы глянуў ёй. Ды тут прыйшла трывога,
Аж занямеў, і твар яго пачаў мяняцца,
Бо ў тым, што бачыў, быў не ў сілах разабрацца.
Пазнаў яе і ўміг адчуў сябе няшчасным,
Пазнаў па ўзросце і па воласе тым ясным:
Галоўку, постаць гэту бачыў на паркане,
І голас той будзіў яго на паляванне.
Аж Войскага ўзялі за юнака трывогі:
Убачыўшы, што той збялеў, аслаб на ногі,
Параіў адысці ў пакой для адпачынку.
Тадэвуш стаў у кут, апёрся на камінку
І моўчкі пераводзіў позірк свой туманны
То на аблічча цёткі, то на тварык панны.
Дык не магла тут незаўважыць Талімэна,
Што з хлопцам адбылася раптам перамена,
Хоць не згадала, што было яе прычьшай.
Занепакоеная, сочыць за хлапчынам
I, выбраўшы хвіліну, хутка падбягае.
Што сталася? Здароў? Адказ даць налягае,
Напамінае Зосю трохі жартаўліва.
Тадэвуш, абапёршыся, стаяў маўкліва
І толькі вусны выкрыўляў і моршчыў бровы.
Здзівіў яе, разгневаў выгляд той суровы,
Дык твар й бяседы тон тады перамяніла,
Устала і са злосцю з ім загаварыла,
Сыпнуўшы градам слоў, якіх не падбірала.
Тадэвуш усхапіўся, быццам бы ад джала,
Зукоса глянуў, адапхнуў нагою крэсла
I, сплюнуўшы, пабег, нібы яго што несла,
З таго пакоя вон. На шчасце гэтай сцэны
Ніхто больш не заўважыў, апроч Талімэны.
За браму выбегшы, пакіраваў ў бок поля.