У роспачы не ведаў, як грахі зацерці.
Уцякаць? Куды? Хіба ў абдымкі смерці!
Бег на ставы, што пазіралі з траў гушчару.
Стрымаўся над балоцістым і зрок маркотны
Тапіў у цёмных водах, а той пах балотны
Уцягваў поўнымі грудзьмі, адкрыўшы вусны,
Таму што самагубства замысел спакусны
Ў ім спеў. Ён у мазгоў шалёным завароце
Адчуў жаданне утапіцца ў тым балоце.
Дык Талімэна, ўбачыўшы па ўспышцы дзікай
Яго адчай, хоць і ў злабе бьыа вялікай,
Адчула страх, што можа быць бяды прычынай,
Бо ўсё ж ткі не благой была яна жанчынай.
Ёй жаль было, што ён ужо другую любіць,
Хацела пакараць, а ўбачыла, што губіць.
Пагналася за ім, аж косы распляліся,
І клікала: «Пастой! Любі сабе, жаніся
Ці едзь, ды толькі стой!» А ён так разагнаўся,
Што бег далей.і аж над ставам затрымаўся.
Выпадкам нейкім дзіўным лёсу, па-над ставам
Памалу ехаў Граф са слуг сваіх атрадам.
Захоплены прыгожасцю начы пагоднай,
Цудоўнаю ставоў гармоніяй падводнай
Тых хораў, што гудзелі арфамі Эола
(Нідзе такога хору не пачуеш болей),
Стрымаў каня, бо ўжо не ў памяці ўся справа.
Стаіць, паставіў вуха, слухае цікава,
Глядзіць на поле, неба доўга аглядае,
Відаць, начны пейзаж у думках укладае.
А від сапраўды быў прыгожы, маляўнічы!
Ставы два пахілілі да сябе абліччы,
Як пара закаханых: правы быў глыбокі
Без траваў, чысты, гладкі, як дзяўчыны шчокі,
А левы чуць цямнейшы, як твар маладога,
З загарам і пушком абсыпаны нямнога.
Пяском залочаным свяціўся злёгку правы,
Як ясным воласам, а левы кучаравы,
Лазой наежаны і вербамі чубаты.
Абодва ж зелені вянком былі абняты.
Сціскаюцца, і ўніз адзін ужо прывольна
Спадае, ды не гіне: ў рова павароты
Нясе на дробных хвалях бліскі пазалоты.
Вада ляціць пластамі, а на кожным пласце
Па жмені ўзбліскаў месяц рупіцца пакласці.
Святло ў канаве ў стужкі дробненькія рвецца,
А плынь, іх падхапіўшы, знесці ўдаль імкнецца,
А зверху жменямі бляск месяца кладзецца,
Як быццам Свіцязянка, сеўшы на раўніне,
Адной рукой ваду лье з шклянага начыння,
Другою з фартушка кідае ў хвалі тыя
Зачараваных скарбаў пліткі залатыя.
А далей, з рова выбегшы, ручай павольна
Раскручваецца, льецца па раўніне польнай,
І на яго рухомай дробнай лускавіне
Ўздоўж свет месячны дрьгжыць, плыве і гіне.
Якраз, як той гівойтас, жмудскі вуж прыгожы,
Што хоць нібы ляжыць на верасавым ложы,
Паўзе, бо срэбрам, золатам трымціць патроху,
Пакуль з вачэй не знікне паміж траў і моху,
Так і струмень хаваўся пад альшын завесу,
Што небасхіл адзначвалі падобна лесу,
Ўзнімаючыся формай шэрай і няяркай,
Як духі, напалову скрьггыя за хмаркай.
Паміж ставоў над ровам млын стары схаваўся,
Як дзед, што закаханых падглядаць сабраўся.
Падслухаў іх размову, гневаецца, рвецца,
Балбочучы пагрозы, і ажно трасецца,
Так млын той раптам страсянуў чалом імшыстым
І кулаком крутнуў над ручаём празрыстым.
Скрыпучае старое закрахтала кола,
Зглушьша шэпты ўсе і спевы навакола,
І Графа разбудзіла.
Бачыць Граф, аж збоку
Стаіць Тадэвуш ля яго непадалёку,
Дык выкрыкнуў: «За зброю!» Скокнулі жакеі
І ледзь Тадэвуш змог падумаць пра падзеі,
Ужо яго схапілі, рвуцца ў двор не жартам.
Двор будзіцца, сабакі ў брэх, у крыкі варта.
Суддзя бег паўраздзеты: што ўсё гэта значыць?
Падумаў, што бандьггы, ажно Графа бачыць.
«Што гэта?» — ўскрыкнуў. Граф мільгнуў узнятай шпагай.
Але к бяззбройнаму аднёсся ўсё ж з увагай.
«Сапліца! — крыкнуў,— злосны вораг наш старынны!
Сягоння я цябе за ўсе ўкараю віны.
Сягоння ўсё захопленае вернеш зразу,
Перш чым табе адпомшчу за сваю абразу!»