Перш па-французску да яго загаварыла:
Прыбыў са школы, дык перш кнігі зачапіла,
А ўслед — пісьменнікаў і новыя выданні;
З яго адказаў зноў высноўвала пытанні.
А потым павяла гаворку аб культуры,
Мастацтве, танцах, музыцы, а на’т скульптуры!
Дала намёк, што знае пэндзаль, ноты, друкі.
Ажно аслупянеў Тадэвуш з той навукі,
Пабойваўся, каб так пасмешышчам не стацца,
Пачаў, як на экзамене, ўжо заікацца.
На шчасце, тут настаўнік мілы быў, не строгі:
Суседка разгадала гэтыя трывогі
І гутарку звяла з вышыняў і узлётаў
Да спраў вясковага жыцця, нуды, залётаў
І як праводзіць час, і чым заняцца,
Каб жыць і ў вёсцы весела, з нудой не знацца.
Тадэвуш пасмялеў, і справы беглі далей.
За паўгадзіны ўжо амаль сябрамі сталі,
З’явілася спрачацца, жартаваць патрэба.
Ўканцы паставіла пры ім тры галкі хлеба —
Асобы тры на выбар; першую ўзяў зблізку.
Падкамаранкі вочы апусцілі нізка,
А тая засмяялася ды не сказала,
Каго шчаслівая галушка азначала.
Іначай на другім канцы стала гулялі.
Там раптам Сокала староннікі паўсталі
І на прыхільнікаў куртатага усселі.
Вялікай стала спрэчка, дык ужо не елі,
А стоячы пілі; паток слоў звонка ліўся,
А Рэент найстрашней цецеравіўся,
І не было канца ўжо тому такаванню
І рук яго нястомнаму практыкаванню.
(Даўней быў адвакатам Рэент, пан Балеста,
І меў мянушку прапаведніка за жэсты.)
Дык зразу, падагнуўшы рук абедзвюх локці
І вострыя наставіўшы на пальцах ногці,
Ён двух хартоў прысутным вобразна паказваў
І так заканчваў: «Вычха! мы пусцілі разам
Сабак, як быццам зразу два куркі рванулі
І з двух ствалоў адначасова саданулі.
Пайшлі! А заяц — скок! І полем паімчаўся.
Сабакі вось! (гаворачы, перамяшчаўся
З рукамі ўздоўж стала, малюючы пагоню).
Сабакі — вось! ад лесу мо ўжо з гоні.
Тут Сокал — смык! Сабака добры, ды гарачы,
На палец вырваўся, не болып, я гэта бачыў
I ведаў, што дасць маху. Заяц справу знае,
Мастак! У поле рве, а псарня ж, брат, дурная! —
Уся — за ім! Ён гэта ўбачыў ды — пстрык! жвава
У правы бок, сабакі — ўслед за ім управа,
Дык ён улева раптам як махне два сусы!
Пакуль сабакі ўлева, ён — у лес, а Кусы
Мой — цап!!!» На стол далей пан Рэент нахіляўся
І пальцамі ў другі яго канец перамяшчаўся,
І «цап!» раўнуў Тадэвушу над самым вухам.
Ад гэтакага выбуху міжвольным зрухам
Тадэвуш і суседка пасярод размовы
Падскочылі, рвануўшы ўраз свае галовы
У два бакі, нібы вяршаліны двух хвояў
Пад націскам вятроў, і з-пад стала абое
Рванулі рукі, што ляжалі ўжо бок з бокам,
А твары чырванню набеглі ў момант вока.
Тадэвуш, каб збянтэжаным не паказацца,
Прамовіў: «Праўда, пане Рэент, мне, прызнацца,
Ваш Кусы спадабаўся, а калі ён хопкі…»
«Ці хопкі? — крыкнуў Рэент, — Гэтакі таропкі
Сабака ды каб быў не хопкі!» Дык нанова
Яму прыхільнае Тадэвуш мовіў слова
І шкадаваў, што бачыў гончага выпадкам
І часу мала меў, каб ацаніць парадкам.
Тут задрыжэў Асэсар, выпусціў кілішак
І ўбіў зрок у Тадэвуша, як базылішак.
Асэсар менш крыклівы, не такі рухавы
І шмат драбнейшае за Рэента паставы,
Быў страшны на шляхоцкіх зборышчах, бывала.
Казалі ўсе, што ў языку ён мае джгала, —
Такія ён прыдумваў анекдоты, жарты,
Што кожны з іх у каляндар быў трапіць варты,
А вострыя ж усе! Даўней ён жыў багата,
Ды спадчыну бацькоў і ўсю маёмасць брата
Пусціў, разгульваючы па вялікім свеце.
Цяпер служыў, каб быць хоць нечым у павеце.
Любіў ён паляванні ці то для забавы,
Ці мо таму, што голас труб і час аблавы
Яму прыносілі ўспамінаў шмат з былога,
Калі стральцоў прыдворных меў і гончых многа.
З той псярні толькі два сабакі засталіся,
А тут з іх аднаго прыніжваць узяліся.
Дык падышоў, твар, бакенбардамі пакрыты,
Пагладзіў і сказаў з усмешкай ядавітай:
«Бясхвосты хорт — як шляхціц, службай не заняты
А пан сцвярджае, быццам лепшы хорт куртаты?
Па-мойму, хорт з хвастом заўсёды болей ходкі,
Лепш мо на суд здамося вашай, пане, цёткі.
Хоць пані Талімэна век жыла ў сталіцы
І к нам нядаўна толькі рачыла з’явіцца,
Ды знае паляванне лепш, чым хто між намі, —
Навука ж бо прыходзіць і сама з гадамі».