Не італьянца, не француза, але Пяста -
Юзэфа, Яна ці Мацея - вось і баста.
Тут, кажуць, войска польскае, ды фізільеры,
Сапёры, гранадзеры і кананіеры!
Нямецкіх назваў больш у гэтай зграі,
Чым нашых польскіх! Хто іх распазнае!
I, пэўне, ў вас татараў ці мо туркаў многа,
Схізматыкаў, што ў іх ні веры, ані бога:
Сам бачыў - на жанчын у вёсках нападаюць,
Касцёлы грабяць, падарожных абдзіраюць!
Яны ў Маскву ідуць! Далёкая дарога!
І калі толькі кесар выбраўся без Бога!..
Я чуў, што ён ужо духоўнымі пракляты.
А гэта ёсць..." Мацей спыніў тут сказ пачаты,
Хлеб памачыў у боршч і стаў жаваць без слова.
І Падкамораму не ўсмак была прамова,
І моладзь загула. Суддзя ўмяшаўся ў свары
Аб'явай пра З'яўленне ў залі трэцяй пары.
Быў гэта Рэент, рэентам ізноў назваўся.
Ніхто яго пазнаць не мог - ён апранаўся
Заўжды па-польску, а цяпер праз Талімэну
Зрабіць быў змушаны ў адзежы перамену
І апрануцца па-французску адмыслова.
Відаць, што фрак адняў яму душы палову:
Ідзе, як кій глынуўшы, проста, нерухава,
Як жораў, і ні ўлева не зірне, ні ўправа.
Хоць твар спакойны, ды на ім відочны мукі:
Не знае, як зрабіць паклон, куды дзець рукі.
Ён жэсты так любіў - за пояс рукі ўсаджваў,
А пояса няма - дык вось жывот пагладжваў.
Памылку згледзеўшы, сумеўся небарака
І ўсунуў дзве рукі ў адну кішэню фрака.
Ідзе між кпін наўкольных, рад бы быў схавацца,
Ды змушан як злачынства нейкага стыдацца.
Аж здрыгануўся, Мацька згледзеўшы у залі.
А Мацек з Рэентам заўсёды сябравалі.
Цяпер на Рэента стары так глянуў злосна,
Што той спалохаўся, яму ўміг стала млосна,
І ад няёмкасці руку ўзняў зашпіліцца.
Дабрынскі ж толькі двойчы вымавіў: "Дурніца!"
І так абурыўся за гэткае убранне,
Што з-за стала падняўся і без развітання
Сеў на каня крадком і выпхнуўся дахаты.
Тым часам Талімэна свой убор багаты
І прыгажосць паказваць цешыцца з нагоды,
Бо ўсё на ёй сягоння найсвяжэйшай моды.
Ў якой была сукенцы, галаўным уборы,
Дарма пісаць пяром, дарма ўсе абгаворы,
Мо пэндзаль паказаў бы цюлі і птыфэні,
Бландзіны, кашаміры, перлы і каменні,
Ружовасць твару, вока ўзбліскі, броваў цені.
Пазнаў яе і Граф, дык бледны ад знявагі,
Ускочыў з-за стала, шукаў ля боку шпагі:
"I гэта ты!- ускрыкнуў.- Ці тут злыя мары?
Ты на маіх вачах ідзеш з другім у пары?
Ілжывая, куды цябе нявернасць кліча?
I не схаваеш зараз пад зямлю аблічча?
Дык гэтак помніш тое, ў чым ты мне клялася?
Пашто ж мне стужка гэта вось твая здалася?
Бяда таму, хто так мяне зняважыў груба!
Праз труп мой хіба пойдзе ён з табой да шлюба!"
Усталі госці, Рэент страшна ўсхваляваўся,
Тут Падкаморы ворагаў змірыць стараўся.
А Талімэна, Графа клікнуўшы ў старонку:
"Яшчэ,- шапнула,- ён не ўзяў мяне за жонку.
Калі ты пратэстуеш, дык у чым тут гора?
Скажы мне толькі зараз проста, цвёрда, скора:
Ці ўсё кахаеш, ці ў пачуццях не змяніўся
І ці са мною зараз ты б тут ажаніўся,
Сягоння, зараз? Хочаш, Рэента пакіну!"
Граф адказаў: "I зразумей ты тут жанчыну!
Ты гэткаю была ў пачуццях паэтычнай,
А зараз сталася бясконца празаічнай.
І што ў вас за жаніцьбы? Хіба дзеля мукі,
Бо не кранаюць душ, а толькі вяжуць рукі.
Павер, прызнанні ёсць без лішніх слоў, без ласкі
І без абавязацельстваў ёсць абавязкі!
Два сэрцы закаханыя на'т і здалёку
З сабой вядуць размову, быццам зоркі ў змроку.
Хто знае! Можа ад таго зямля ад сонца
Імкнецца і так міла месяцу бясконца,
Што бачаць век сябе, бягуць к сабе заўсёды,
Ды збліжыцца з сабой няма у іх нагоды!"
"Даволі гэтага,- спыніла,- не планета
Я, з ласкі Божай, пане Графе, а кабета.
Даволі плесці тут ні тое ані сёе.
Прасцерагаю, піснеш слоўца хоць малое,
Каб шлюб сарваць, дык так, як Бог святы мне мілы,
Я скочу з кіпцюрамі ў твар і з цэлай сілы..."
"Не буду,- Граф сказаў,- разбурваць шчасце пані".
І сумны позірк адвярнуў без хвалявання.
Пасля, как пакараць няверную каханку,
Звярнуў сваю ўсю ўвагу на Падкамаранку.
А Войскі з думкай, што зайздроснікаў пагодзіць
Разумным прыкладам, пачаў ізноў выводзіць
Гісторыю Налібацкую з даўніх часаў
Пра спрэчку Рэйтана і князя фон Дынасаў,
Але, марожанае скончыўшы і воды,
Усе на двор выходзяць дзеля ахалоды.
Канчаюць і сяляне. Мёд гарыць у шклянцы,
Збан кружыць, але вось рыхтуюцца ўжо танцы.
Тадэвуша шукаюць. Аж знайшлі нарэшце -
Шаптаў ён штосьці, адышоўшы ўбок, нявесце: