— Што мая маці?
— Яна вельмі гожая.
Дзяўчынка ўздыхнула і сказала:
— Ага. Я хацела б быць такой.
— Так яно і ёсць. А калі мне не верыце, то спытайце ў Параскі. Яна ўжо маніць не будзе.
Дзяўчынцы словы прыйшліся даспадобы, але яна не паказала выгляду і паспрабавала перавесці гаворку.
— Уля, а чаму ў мяне ўвесь час рукі халодныя? Вось сядзім каля агню — шчокі чырвоныя ад спякоты, а рукі не.
— Мне бабуля казала, бы сэрца ў такога чалавека гарачае.
— Як то?
— Добрае, значыць, палкае.
Людовіка засмяялася і памацала ручкай левы бок. Раптам дзверы адчыніліся, і ў пакой маланкай уляцела гувернантка.
Мадам Рэўер была вельмі ўзрушана. Яна спрабавала нешта сказаць, але не магла і толькі махала рукамі ды глядзела вялізнымі вачыма на дзяўчат.
— Madam, madam, qu‘est qui c’est passe‘? — падскочыла да яе Людовіка. — Peuxje vous aider?
— C‘est terriblement! Terriblement! Encore la semaine et je ne subirai pas.
— Expliquez-vous, enfin, pourquoi vous criez tellement?
— Louisa, monfenfant, oй votre pere a trouve un tel cuisinier? Il met melame dans bouillie ces epices afreuse. Je ne peux pas manger et je mourrai bientot de la famine.
Людовіка засмяялася.
— Chere, Madame. Si vous voulez prenez mes sucreries et petits-pains. Ils se trouvent sur la table. Prenez-les.
— Ma Louisa, vous etes le meilleur enfant que le Dieu a cree.Яна павагалася, але нарэшце падышла да куфэрка і ўзяла слодычы.
— Merci, ma petite mademoiselle. Aujourd’hui je vous perments ne venire pas pour le cours de latin.
Так сказала, выціснула з сябе ўсмешку і выйшла з пакоя, а Людовіка пачала тлумачыць Улляне іх размову.
— Вось так, — скончыла яна. — Бацька загадаў класці болей спецый, як гэта робяць нашы суседзі, да якіх ездзіць па справах. Гэтым, яны лічаць, можна паказаць раскошу, бо спецыі каштуюць вялікіх грошай. Каб толькі тата чуў, што на гэты конт Параска сказала! Кажа, што ката пачаставала такім мясам з поліўкай, дык ён на наступны дзень ледзь не здох. Тады бабця прапанавала ў склеп спецый занесці, каб пацукі перадохлі, а то сыр і каўбасы ядуць.
Нечая павольная хада чулася з калідора. Праз імгненне дзяўчаты пачулі голас старой:
— Хто тут пра мяне гаворыць, га? Гэта вы, панначка, так сакочаце, што і ў склепе чуваць?
— Я, Параска. Як там пацукі?
Старая кіўнула.
— Здох адзін. Пайду зараз выносіць.
— Ой, бабцю, а можна я з табой пайду? — пачала ўпрошваць дзяўчынка. — Я іх ніколі не бачыла.
— Добра. Але няхай цябе Улляна спачатку расчэша і апране цёпла.
— Я не хачу апранацца.
— Тады адна пайду.
— У-у-у.
Старая заўсміхалася.
— Не пушчу голенькую. Хуценька апранайся!
Людовіка ўскочыла на ложак і паклікала Улляну. Тая пачала завіхацца каля выхаванкі.
— А дзе чаравічкі? — буркацела малая. — Знайдзі мне чаравічкі! Уля, хутчэй!
Калі яе апранулі, Параска сказала:
— Зараз пойдзем глядзець на пацука, а пасля зойдзеш да маці. Яна хацела цябе бачыць.
— Мгу, — кіўнула дзяўчынка і пацягнула яе за руку. — Пайшлі хутчэй, а то збяжыць.
— Не збяжыць, ён нежывы.
— А калі котка з’есць?
— Гэта можа. Тады пайшлі, а Улляна прыбярэ, пакуль нас няма.
Яны выйшлі з пакоя, пакінуўшы яе адну. Дзяўчына заслала ложак, сцерла крошкі на століку і прымасцілася зноў каля каміна. Доўга сядзела так, закрыўшы вочы рукамі, пакуль не пачула над сабой голас Параскі.
— Чаго такая спалатнелая? Захварэла мо? Я некалькі дзён за табой назіраю. Што з табой, ясачка?
Улляна маўчала, але Параска прысела каля яе і чакала. Нарэшце дзяўчына не вытрымала і расплакалася.
— Што мне рабіць, цётачка, я цяжкая.
Тут старая ўсё і зразумела.
— Божачка ты мой, — пачала бедаваць яна, — не зберагла я цябе, дзіцятка. Бачыла ж, што нядобра ён на цябе глядзіць, як воўк на ягня.Яна прыгарнула дзяўчыну да сябе і пачала гладзіць яе галаву.
— Паплач, птушачка мая, лягчэй стане. Ой, старая дурніца. Ведала ж, што такое можа стацца. Ой, горачка нам з табой.
— Цётачка, я яму сказала, што дзіця будзе.
Старая ўздыхнула.
— А панічу з гэтага бяда невялікая. Усё адно з табой не ажэніцца. Не ў свае сані не садзіся, дзіця. Што ён сказаў табе?
— Грошай даў і загадаў да варажбіткі ісці, каб дапамагла скінуць.
— А ты хадзіла?
Улляна заплакала яшчэ больш.
— Баюся!
Старая схіліла галаву і ўздыхнула.
— Нікуды не трэба ісці. Адвар зраблю, яно само выйдзе. Вазьму грэх на душу, каб тваю не загубіць. Нікому больш не гаварыла?
Улляна адмоўна пакруціла галавой.
— То добра, бо сама ведаеш, што за забойства дзіцяці цябе таксама не пашкадуюць. Зараз ідзі ў людскую, чакай мяне там да вечара і нічога не еш. Што маўчыш?
— У людскую не пайду.
— От дзеўка! Ну тады знікні з вачэй, а калі сцямнее, то прыходзь у маю каморку!