Катажына дастала аркуш паперы і ўзяла пяро, але раптам прыгадала нешта і выняла іншы. Падышоўшы да акна, яна падставіла іх да святла. Цяпер было заўважна, якія вадзяныя знакі былі на іх. На першым вылучалася кветка ружы. Скончыўшы пісаць, гаспадыня паклікала Глэсю і аддала ліст.
— Аднясі і больш ніколі не бяры ад яго канверты.
Служка згодна кіўнула і пайшла, а гаспадыня села за стол, падпёршы галаву рукамі, і дала волю слязам. Нечакана яна пачула валтузню на калідоры і крык. Жанчына выйшла з кабінета і ўбачыла, як дваровыя трымаюць Глэсю, а Станіслаў, размахваючы лістом, нешта гаворыць сваім таварышам.
— Так вось адплаціла за маю дабрыню! — закрычаў ён. — Цяпер з ганьбай да бацькоў выганю! Глядзіце, шаноўныя, што жонка за маёй спінай робіць! Палюбоўніка сабе знайшла, лісты яму піша.
Катажыну перасмыкнула. Вось што, значыцца, ён задумаў: пры сведках узвесці на яе паклёп і развесціся. Шляхцянка не падала выгляду і спакойна падышла да паноў.
— Дзень добры, яснавяльможныя. Даруйце майму мужу гэтыя словы, бо ведаю, як вам непрыемна стаць сведкамі такога.
Яна паглядзела на Станіслава.
— Думаю, ён так робіць, бо занадта кахае мяне і не можа перажыць, што яго жонка магла напісаць іншаму ліст. Але я прашу прачытаць пры яснавяльможных тое, што запячатана. Няхай усе ўпэўняцца ў маёй чысціні перад мужам і Богам.
Станіслаў аж пабялеў, пачуўшы такое. Ён доўга глядзеў на жонку, пасля раптам ачомаўся і пачаў распячатваць канверт. Па меры таго, як лотр чытаў напісанае, голас яго падаў, а на твары з’явілася разгубленасць. Шляхцянка дачакалася, пакуль ён скончыць і дадала:
— А цяпер паглядзіце, шаноўныя, які аркуш з малюнкам я выбрала для адказу.
Панам стала цікава. Караль выхапіў ліст і паднёс да святла на якім прасвечвалася выява блазна. Шляхцюк кракнуў:
— Здаецца, гэта ўжо для цябе, Станіслаў.
Ён выкінуў паперу ды зарагатаў, не саромеючыся нікога з прысутных. Катажына адвярнулася і пайшла да кабінета. Цяпер усё было скончана. Вырашыўшы, што заўтра ж паедзе да бацькоў, шляхцянка загадала Глэсі абвесціць гэта гаспадару. Увечары ён сам з’явіўся да жонкі і не змог падняць галавы, каб паглядзець у вочы.
— Напішам "лісты расстання". Я больш не вярнуся сюды, але патрабую аддаць тое, што належыць мне па вене.
Станіслаў кіўнуў і выйшаў, а на наступны дзень яна загадала запрэгчы коней і без аніякага шкадавання пакінула сядзібу Жывіцкіх. Калі сані пад’ехалі да роднага маёнтка, яе сэрца радасна забілася ў грудзях. А як толькі вазніца спыніў коней, жанчына выскачыла і пабегла да брам. У доме было цёмна і ціха, быццам там усе вымерлі. Бацька сядзеў у сваім кабінеце ды глядзеў на полымя, калі дзверы адчыніліся і ў пакой увайшла Катажына. Ён уздыхнуў
— Заходзь.
Дачка падышла да яго і села каля ног, схіліўшы сваю галаву яму на калені.
— Тата, я стамілася.
— Ведаю.
Пан Юзаф пагладзіў яе па галаве.
— Ты не павінна быць такой, не трэба. Моцным заўсёды цяжка. Бачу, што даўно не плакала, а хавала ўсё ў сабе. Што гэта пад вачыма? Не ведаеш?
Яна, як маленькая, пакруціла галавой.
— Гэта нявыплаканыя слёзы, дачушка. Паплач, бо яны не дадаюць прыгажосці.
Тая не вытрымала і сапраўды заплакала, а бацька сумна спытаў:
— Ужо вырашыла, што будзеш далей рабіць?
— Пострыг прыму, — яна рашуча паглядзела на яго.
Як ні балюча было чуць тое, пан Юзаф уздыхнуў і адказаў:
— Гэта твой выбар.
***
Раніца была цудоўная. Промні сонца асыпалі горад боскім бласлаўленнем і сагравалі душы яго жыхароў. Мінулагодняе лісце клёну вецер шпурляў пад ногі нешматлікім мінакам, забыўшыся, што яшчэ хвіліну таму ашчадна збіраў і кружыў яго ў сваім дзікунскім танцы. Шляхцянка паспрабавала было адхінуцца, але жоўтае, аранжавае, чырвонае лісце пасыпалася на яе з нябёсаў.