— Угу, — згадзіўся Стэфан, хлопаючы сябе па жываце. — Хутчэй бы на вячэру паклікалі.
— А ты як заўсёды. Ні хвіліны ні пра што іншае не думаеш, толькі пра пачастунак.
— У мяне, напэўна, у страўніку дзірка: што туды ні трапляе — усё вывальваецца. Абедаў, а жывот не ведаў.
Раптам у куце, амаль над самай галавой Феліцыяна, нешта зашабурсцела. Паніч толькі цяпер заўважыў гэтую чорную вялізную пляму і ляжаў нерухома, вылупіўшы вочы ад здзіўлення. Калі ж зрэнкі прызвычаіліся да цемрадзі, ён змог разгледзець чорнага гругана, які моцна трымаўся вялізнымі кіпцістымі лапамі за драўляны слуп.
— Во, пра Яшку забыліся! — ускрыкнуў Стэфан.
— Здох, напэўна, твой Яшка. Не варушыцца нават.
— Ды ну цябе! Я Стасі загадаў за ім назіраць. Тлусты ж які стаў! Адкарміла яго малая! Яшка, ляці сюды.
Але груган больш не варушыўся. З твару шляхціца знікла ўсмешка, і ён закрычаў:
— Стася! Зараз я табе ўлуплю!
Затым кінуўся да ложка, ускочыў на яго і таргануў гругана за крыло. У гэтымомант у пакой убегла Стася. Яна зірнула на брата і схавалася за дзвярыма, а пасля вінавата залапатала:
— Стэфан, міленькі, ты мне галаву не адрывай, бо маёй правіны тут нямашака.
Стэфан тым часам зняў птушку і, агледзеўшы, зразумеў, што здарылася. Ён зло-
сна паглядзеў на сястру і прабурчаў:
— Навошта так зрабіла? Зараз цябе...
— Не паб’еш! — перапыніла яна. — Бацька блізка. Твой Яшка ўсім косткай ў горле сядзеў. Два дні лётаў па пакоі, пляскаў крыламі і крычаў, быццам з яго жывога пёры скублі. Вось я і завязала спачатку дзюбу, а пасля крылы.
— Мучыцелька!
— Хто яшчэ каго мучыў! Бацька хацеў застрэліць.
— Як? Без мяне?
— А што рабіць? Мы ж не ведалі, калі прыедзеш.
Хлопец пачаў разблытваць аборкі на лапах птушкі, а потым вызваліў дзюбу. Груган толькі лыпаў чорнымі вугельчыкамі вачэй, але не супраціўляўся. Яго пёркі былі трошкі прымятыя і пацярэбленыя. Увесь час птах паслухмяна чакаў, пакуль паніч разрэжа аборкі, якія заміналі яго свабодзе. Калі ж гаспадар вызваліў яго, той нечакана расправіў крылы і закрычаў:
— Кыр-р-р! Кар-ра! Кар-ра!
Феліцыяна перасмыкнула. Стэфан здзіўлена паглядзеў на сястру.
— Ты навучыла?
— Не. Цяпер разумееш, чаму я так зрабіла?
— Лепш бы якога голуба завёў ці канара. Клопату меней ды і прыгожа, — пачаў кпіць з сябра Феліцыян.
— Я не дзеўка, каб галубоў у пакоі трымаць, — надзьмуўся Стэфан.
Чорны груган зноў заварушыў крыламі. Паніч пасадзіў яго сабе на плячо, і птах сцішыўся. Адной лапай ён моцна ўчапіўся за эпалеты на кунтушы, а абрубкам другой абапіраўся, каб захаваць раўнавагу.
Феліцыян паглядзеў на абрубак і спытаў:
— Што сталася з лапай? Ты пастараўся?
— Скажаш яшчэ! Яшка, чуў што ён вярзе?
Груган ўтаропіўся чорнымі зрэнкамі на Феліцыяна і гучна каркнуў
— Зразумеў? — засмяяўся паніч. — За бацькавымі ботамі пабег. Толькі вось не паспеў заскочыць у дзверы, то дзвярыма лапу і адбіла. Доўга пасля выходжваў.
— Мух лавіў можа яшчэ?
— А што? І такое было. Яшчэ ў дваровых дзяцей чарвякоў на булкі мяняў. Смяешся? Можа, мы з ім як браты родныя, адным арэхам падзелімся.
— З груганом?
— Ён таксама Панам Богам створаны.
Тут дзверы адчыніліся, і ў пакой уваліўся пан Усевіч. З першага погляду можна было зразумець, што ён нешта задумаў. У яго вачах, якія звузіліся з-за ўсмешкі ў дзве шчыліны, скакалі шалёныя чорцікі. Пан трымаў у руцэ келіх з віном.
— Вось, — прамовіў, — не мог дачакацца. Хачу пахваліцца, які келіх мой ганчар зрабіў. Цацачка! З такога і каралю нясорамна піць!
— Дай, татка, паглядзець на тваё дзіва, — падскочыў Стэфан.
Узяў яго з бацькавых рук і пачаў разглядаць. Келіх сапраўды быў зроблены мясцовым майстрам. Тыя, у адрозненні ад ляхаў і еўрапейцаў, выкарыстоўвалі сваю гліну чырвонага колеру, у той час як посуд з Захаду быў з белай ды з маленькімі крупіначкамі-каменьчыкамі. Уверсе былі зроблены вялікія ўзорыстыя шчыліны,выгнутыя ў дугі, або проста трохкутнікі і палоскі. Каля верху ручкі таксама была шчыліна, і, можа, толькі сам ганчар ведаў сакрэт дзіўнага вырабу. Стэфан агледзеў келіх і засмяяўся:
— Што за жартачкі? З такога не вып’еш і глытка, бо ўсё праз дзіркі выл’ецца!
— Не, — пакруціў галавой пан Ян. — Тут таямніца ёсць. Але для тых, хто галаву на плячах носіць, а не качан капусты. Ну, паспрабуй напіцца!
Сын усміхнуўся і абхапіў рукамі келіх. Пальцамі ён паспрабаваў заціснуць большасць шчылін і нахіліў яго, каб адпіць. Але ў гэты момант мноства тоненькіх струменьчыкаў пырснула на яго, і паніч з ног да галавы абліўся віном. Раззлаваўшыся, ён хацеў шпурнуць келіх аб падлогу, але бацька спыніў яго і вымавіў: