Выбрать главу

Dzieci nie dusiły się w kołyskach ani w lodówkach, nie wpadały pod ciężarówki. Nikogo nie katowano na śmierć. Ludzie nie wsadzali głów do piecyków gazowych, nie rzucali się pod pociągi i nie walili się z okien hoteli jak tłumoki, fiut! z przyśpieszeniem szesnastu stóp na sekundę kwadrat, lądując na chodniku z obrzydliwym plaśnięciem i umierając obrzydliwie na oczach wszystkich, jak worek lodów truskawkowych z włosami, ociekając krwią, z nienaturalnie wykręconymi różowymi palcami u nóg.

Zważywszy to wszystko Yossarian często wolał być w szpitalu, mimo że miało to również swoje minusy. Obsługa bywała nadgorliwa, regulamin, gdyby go przestrzegać, zbyt surowy, a kierownictwo zbyt wścibskie. Ponieważ trafiali się też prawdziwi chorzy, nie zawsze można było liczyć na towarzystwo wesołych młodych ludzi i rozrywki nie zawsze były najwyższej klasy. Musiał przyznać, że w miarę trwania wojny poziom szpitali obniżał się systematycznie i były one tym gorsze, im bliżej frontu się znajdowały; jakość klientów spadała najwyraźniej w bezpośredniej bliskości frontu, gdzie efekty koniunktury wojennej natychmiast rzucały się w oczy. Im bliżej frontu, tym bardziej chorych ludzi widziało się w szpitalu, aż pewnego dnia, podczas ostatniego pobytu tam Yossariana, zjawił się żołnierz w bieli, który był tak chory, ze już bardziej nie można, czego dowiódł umierając.

Żołnierz w bieli składał się wyłącznie z gazy, gipsu i termometru, przy czym termometr był tylko ozdobą zawieszaną na skraju ziejącego czarnego otworu w bandażach nad ustami codziennie wczesnym rankiem i późnym popołudniem przez siostrę Cramer albo siostrę Duckett, dopóki pewnego popołudnia siostra Cramer nie spojrzała na termometr i nie odkryła, że żołnierz w bieli nie żyje. Teraz, z perspektywy czasu, Yossarian podejrzewał, że to nie rozmowny Teksańczyk, a raczej siostra Cramer go zamordowała; gdyby nie spojrzała na termometr i nie zameldowała o swoim odkryciu, żołnierz w bieli mógłby sobie nadal leżeć w najlepsze równie żywy jak dotychczas, spowity od stóp do głów w gazę i gips, z dwiema dziwnymi nogami wyciągniętymi sztywno do góry i z dwiema dziwnymi rękami zawieszonymi równolegle, ze wszystkimi czterema masywnymi kończynami w gipsie, ze wszystkimi czterema dziwnymi, bezużytecznymi kończynami utrzymywanymi w górze za pomocą napiętych drutów i niesamowicie długich ołowianych ciężarków zwisających złowrogo nad jego ciałem. Takie życie nie było może wiele warte, ale było to jedyne życie, jakie miał, i decyzja, czy je zakończyć, nie powinna była zdaniem Yossariana należeć do siostry Cramer.

Żołnierz w bieli leżał jak rolka bandażu z dziurą albo jak odłamany blok kamienia w porcie z wystającą zagiętą cynkową rurką. Wszyscy pozostali pacjenci na sali z wyjątkiem Teksańczyka wzdragali się na jego widok z litością i odrazą od chwili, gdy go po raz pierwszy ujrzeli, czyli od tego ranka, kiedy stwierdzili, że go przeszmuglowano na oddział. Zbierali się przygnębieni w najdalszym kącie sali i wymieniali na jego temat nieżyczliwe, pełne urazy szepty, buntując się przeciwko jego obecności jako przeciwko potwornemu nadużyciu i czując do niego złośliwą awersję za odrażającą prawdę, której był jaskrawym przypomnieniem. Prześladowała ich wszystkich obawa, że może zacząć jęczeć.

– Nie wiem, co zrobię, jeżeli on zacznie jęczeć – biadolił dziarski miody pilot myśliwca ze złocistym wąsikiem. – Przecież będzie jęczał także w nocy, bo nie będzie wiedział, która godzina.

Ale żołnierz w bieli przez cały czas pobytu na sali nie wydał ani jednego dźwięku. Postrzępiona okrągła dziura nad jego ustami była głęboka, czarna jak węgiel i nie zdradzała ani śladu warg, zębów, podniebienia czy języka. Jedynym człowiekiem, który kiedykolwiek podszedł tak blisko, że mógł tam zajrzeć, był uprzejmy Teksańczyk. Podchodził on zresztą tak blisko po kilka razy dziennie, żeby pogawędzić o zwiększeniu ilości głosów dla przyzwoitych obywateli, i każdą rozmowę rozpoczynał tym samym niezmiennym powitaniem: “No i co powiesz, bracie? Jak tam sprawy?" Wszyscy pozostali, w swoich regulaminowych brązowych sztruksowych szlafrokach i postrzępionych flanelowych piżamach, omijali ich obu z daleka, zastanawiając się ponuro, kim jest żołnierz w bieli, dlaczego znalazł się w szpitalu i jaki jest naprawdę tam w środku.

– Mówię wam, że on jest w porządku – przynosił im pocieszające wieści po każdej rozmowie Teksańczyk. – Tam w środku jest naprawdę fajny gość. On jest tylko onieśmielony i czuje się niezbyt pewnie, bo nikogo tu nie zna i nie może mówić. Może podejdziecie do niego i przedstawicie się? Nic wam złego nie zrobi.

– Co ty, do cholery, wygadujesz? – spytał Dunbar. – Czy on w ogóle wie, co ty mówisz?

– Jasne, że wie. On wcale nie jest głupi. Nic mu nie brakuje.

– A skąd wiesz, że on cię słyszy?

– Nie wiem, czy mnie słyszy, ale jestem pewien, że wie, co mówię.

– Czy ten otwór nad jego ustami porusza się kiedy?

– No, wiecie, co za głupie pytanie – zmieszał się Teksańczyk.

– Jak tam się nic nie rusza, to skąd wiesz, że on oddycha?

– Skąd wiesz, że to jest on?

– Czy ma klapki na oczach pod tymi bandażami?

– Czy porusza czasem palcami u nóg albo u rąk? Teksańczyk cofnął się zbity zupełnie z tropu.

– Hej, co to za głupie pytania? Czy wyście, panowie, powariowali? Dlaczego nie podejdziecie do niego, żeby się przedstawić? Mówię wam, że to miły facet.

Ale żołnierz w bieli bardziej przypominał wypchaną i wysterylizowaną mumię niż miłego faceta. Siostra Duckett i siostra Cramer utrzymywały go w stanie nienagannym. Często omiatały jego bandaże miotełką oraz zmywały gipsowe opatrunki na jego rękach, nogach, barkach, piersi i biodrach wodą z mydłem. Za pomocą proszku do czyszczenia doprowadzały do matowego połysku ciemną cynkową rurkę wyrastającą spomiędzy jego nóg. Wilgotnymi ściereczkami kilkakrotnie w ciągu dnia przecierały cienkie czarne gumowe rurki łączące go z dwoma zamkniętymi słojami, z których jeden wisiał na stojaku przy łóżku i nieustannie wlewał płyn przez rozcięcie w bandażach do jego ramienia, drugi zaś, prawie niewidoczny na podłodze, odbierał płyn Z cynkowej rurki wyrastającej z jego krocza. Obie młode pielęgniarki bez przerwy przecierały te szklane słoje. Były dumne ze swojej gospodarności. Bardziej gorliwa była siostra Cramer, zgrabna, ładna, bezpłciowa dziewczyna o zdrowej, nieciekawej twarzy. Siostra Cramer miała ładny nosek i świeżą, promienną cerę usianą zachwycającymi plamkami uroczych piegów, których Yossarian nie cierpiał. Żołnierz w bieli wzruszał ją do głębi. Jej cnotliwe bladoniebieskie oczy jak spodeczki napełniały się potwornie wielkimi łzami w nieoczekiwanych sytuacjach, co doprowadzało Yossariana do szału.

– Skąd, do diabła, siostra wie, że ktoś tam w ogóle jest? – pytał.

– Niech się pan nie waży mówić do mnie w ten sposób

– odpowiadała oburzona.

– Niech siostra odpowie. Przecież siostra nawet nie wie, czy to naprawdę on.

– Kto?

– Ten, kto ma być pod tymi wszystkimi bandażami. Może siostra płacze nad kimś zupełnie innym. Skąd siostra wie, że on w ogóle żyje?

– To okropne, co pan mówi! – zawołała siostra Cramer. – Proszę natychmiast iść do łóżka i przestać z niego żartować.

– Ja nie żartuję. Tam w środku może być każdy. Kto wie, może nawet Mudd?

– O czym pan mówi? – spytała siostra Cramer drżącym głosem.

– Może to jest właśnie nieboszczyk.

– Jaki nieboszczyk?

– Mam w namiocie nieboszczyka, którego w żaden sposób nie mogę się pozbyć. Nazywa się Mudd.

Siostra Cramer zbladła i rozpaczliwie szukając pomocy, zwróciła się do Dunbara.