Магу сказаць гэта пра пятую частку ўсіх кніжных старонак, ужо прачытаных з удзячнай цікавасцю i надзеяй, а то й ўпэўненасцю, што i далейшыя сотні старонак будуць такімі ж прыемнымі ды карыснымі.
Чэслаў Пяткевіч, «Рэчыцкае Палессе», толькі што, у добрым перакладзе з польскай мовы, выдадзенае нашым слаўна-працавітым «Беларускім кнігазборам».
Разухабістая мелодыя даваеннай полькі, што неадчэпна наведвае маю памяць ужо некалькі гадоў.
Як матылёчкі, захоплена i нястомна пырхаюць у ружовых сукенках дзве чарнявыя сябровачкі, ахвотна пераходзячы ад кавалера да кавалера...
Бачыцца мне таксама нярослы недарэка-дзяцюк, князеў парабак з маёнтка Буша, з бутэлькай гарэлкі ў кішэні шырозных «галіфэ». Ён таўчэцца ў той польцы няскладна, але ж i з гонарам. З гэтым наіўна-нахабным гонарам танцор у перапынку прыставаў да нас, некалькіх загорскіх хлопцаў: «Што, вып'ем? У складчыну! Што, грошай шкада? Я вам, можа, пастаўлю? Магу!..» А тут i гарачыня, i п'ем мы не ўсе, а я дык зусім, можна сказаць, што i гаджуся.
Адна з тых чарнявак у ружовых сукенках, як пазней аказалася, Жэня Буй з Даўгінава, з якою я пазнаёміўся пазней, у акупацыю. Пасля вызвалення, яшчэ ў верасні 1944-га, яна вышла за Косцю Балабановіча, цераз якога была спрытнай сувязной нашай брыгады. Косця з Сіняўскай Слабады, з маленства сябар Валодзі Калесніка. У невялікай групе партызан i мы з Валодзем былі на ix, Косці з Жэняй, вяселлі. Улетку 1951-га ўдвух мы наведалі ix у Скорычах, дзе яны настаўнічалі, былі ўжо з малымі ў новай хаце. A ў 1993-м, зноў жа ў Скорычах, на юбілеі Алеся Мілюця, мы з Жэняй сустрэліся ў натоўпе каля Алесевай хаты. Не было ўжо Косці, а Валодзя ляжаў у бальніцы пад Брэстам. Пагаварылі баба з дзедам, а на развітанне яна пацалавала мяне па-вясковаму, як роднага — проста ў губы, у чым так сумна-хораша зноў жа паэзія, непадзельная ў памяці з тым маладзенькім пырханнем пад мелодыю полькі...
Князева Буша спакваля зраслася з Трашчычамі, маёнтак з вёскай, дабудаваўшыся адно да аднаго. Парабкоў там ужо няма. Той курдупель з бутэлькай у кішэні портак, можа, яшчэ трымаецца сяк-так, але ж ва ўласнай хаце, пры сваім агародзе. Зрэдку праязджаючы міма, з гасцінца гляджу на так падаўжэлую вёску, у далейшым канцы якое, не ведаю, ці яшчэ трымаецца, хаця б руінамі, славуты на ўсю акругу вадзяны млын. Успамінаю радок з «Пана Тадэвуша», дзе згадваецца karczma Usza, бо была ж калісьці i яна. A ў памяці — ружовыя сукеначкі, i гучыць, заліваецца радасцю полька...
У нядзелю, на стыку вясны i лета ў 1938 годзе там, каля маёнтка Буша, сектанты-пяцідзесятнікі наладзілі хрышчэнне ў аднайменнай рацэ новых дарослых братоў i сёстраў «во Христе»,сабраныхзнекалькіх бліжэйшых i далейшых вёсак. I, разам з тым, тут адбыўся як быццам нейкі фэст, куды сышлося многа моладзі з наваколля. Пасля хрышчэння, якое глядзелі з цікавасцю, калі браты i сестры адспяваліся i пайшлі сваёю дарогай, нібыта невядома адкуль з'явіліся хвацкія музыкі, пачаліся скокі на паляне над ракою.
I помніцца, паўтараецца...
У аб'ёмістай украінскай анталогіі паэзіі «Радосинь», днямі падараванай мне мілай «молодыцэй» i таленавітай паэтэсай Наталкай Позняк, сярод астранамічна-зорнай колькасці незнаемых імён ды непрачытаных вершаў, прыемна было сустрэцца з даўнім сябрам нашай літаратуры, тут ганаровым членам маладога літаратурнага аб'яднання, i на добра ўжо дзевятым дзесятку гадоў востра-вясёлым паэтам Дзмітром Білавусам. Чытаю:
Дасціпна проста, «как мычание» ў Маякоўскага, але яшчэ прасцей ды вастрэй, — так мне з усмешкай падумалася.
Уладзімір Дамашэвіч у сваіх успамінах пра Васіля Быкава згадвае, як у закрытай выдавецкай рэцэнзіі на яго першую кнігу «Жураўліны крык» аўтарытэтны ў цёмных справах крытык В. Бурносаў патрабаваў ад аўтара дапрацоўкі аповесці — «адкінуўшы ўсё тое, што не характэрнае для савецкага чалавека, абаронцы сваёй айчыны». Далей так:
«Загадчык рэдакцыі прозы i паэзіі Miкола Татур, каб выратаваць аповесць, аддаў рукапіс на рэцэнзію ўжо вядомаму i прызнанаму празаіку Янку Брылю, які высока ацаніў твор маладога пісьменніка, тым самым выратаваў кнігу i мяне як рэдактара ад яшчэ аднаго «разносу»...»