Многiя з гэтых матэрыялаў ён ужо сустракаў раней, на рынку -- у радах кветак i радах з гастранамiчнымi духмянасцямi, iншыя былi яму новыя, i iх ён фiльтраваў з духмяных сумесяў i безназоўна захоўваў у памяцi: амбру, цыбетын, пачулi, сандалавае дрэва, бергамот, бензойную смалу, кветкi хмелю, бабровы струмень...
Ён не быў пераборлiвы. Мiж тым, што паўсюль азначалася як добры пах, ён не разрознiваў -- пакуль не рабiў. Ён быў прагны. Мэта ягоных паляўнiчых вылазак была -- проста авалодаць усiмi пахамi, якiя мог прапанаваць яму свет, i адзiная мэта -- каб пахi былi новыя. Пах конскага поту значыў у яго столькi ж, колькi далiкатны водар бутона ружы, якi якраз распускаецца, востры смурод клапа -- не менш, чым пара смажанiны з цяляцiны, што прасочваецца з гаспадарскiх кухняў. Ён паглынаў, убiраў у сябе ўсё, усё запар. Але i ў кухнi, якая сiнтэзуе ягоныя ўяўленнi, дзе ён увесь час складваў новыя камбiнацыi пахаў, яшчэ не панаваў нiякi эстэтычны прынцып. Гэта былi велягурыстыя фантазii, ён ствараў i тут жа разбураў iх, як дзiця, што гуляе ў кубiкi,-- вынаходлiва i дэструктыўна, без прыкметнага творчага прынцыпу.
Першага верасня 175З года, у гадавiну iнтранiзацыi караля, горад Парыж зладзiў феерверк на Каралеўскiм мосце. Вiдовiшча не было такое раскошнае, як феерверк у гонар шлюбавання караля цi як легендарны феерверк з нагоды нараджэння дафiна, але ўсё-такi гэта быў феерверк не абы якi. На мачтах караблёў былi ўмацаваны залатыя задыякальныя колы. Так званыя сонечныя звяры вырыгалi з моста ў раку вогненны залаты дождж. Аглушальна рвалiся петарды, i на бруку лопалiся ляскаўкi, вырабленыя ў выглядзе жаб, а ў неба шугалi ракеты i прапiсвалi белыя пiсягi на чорным небе. Тысячагорлы натоўп на мосце i набярэжных абапал ракi захоплена ахаў i вохаў, крычаў "Брава!", "Вiват!"-- хоць той кароль уступiў на трон трыццаць восем гадоў таму назад i пiк народнай любовi даўно застаўся ў мiнулым. Вось на што здольны феерверк!
Грануй моўчкi стаяў у цянi павiльёна Флоры, на правым беразе, насупраць Каралеўскага моста. Ён не ўдзельнiчаў у вiватаваннi, нават нi разу не зiрнуў угору на ракеты.. Ён прыйшоў, спадзеючыся ўнюхаць што-небудзь новае, але неўзабаве высветлiлася, што феерверк у пахавым сэнсе нiчога яму не дае. Усё, што iскрылася, i ззяла, i трашчала, i вiшчала там у занадтай разнастайнасцi, явiла ў найвышэйшай ступенi аднастайную сумесь пахаў серы, алею i салетры.
Ён ужо намерыўся пакiнуць гэта нуднае гледзiшча, каб, трымаючыся ўздоўж галерэi Луўра, пайсцi дамоў, як тут вецер нешта данёс да яго, нешта маленькае, ледзь улоўнае, абрывак, атам далiкатнага паху -- не, нешта яшчэ меншае: гэта было хутчэй прадчуванне, чым сапраўдны пах, i адначасова ўпэўненая здагадка, што нiчога такога ён нiколi раней не чуў. Ён зноў прыхiлiўся да сцяны, заплюшчыў вочы i наставiў ноздры. Водар быў такi далiкатны i тонкi, што раз-пораз выпадаў з успрымання, яго нельга было ўтрымаць, яго перакрываў дым петардаў, блакiравалi выпарэннi чалавечай масы, разрывалi i сцiралi тысячы iншых гарадскiх пахаў. Але потым -- раптам -- ён зноў праскокваў на нейкую долю секунды, гэты маленькi драбок духмянiў раскошным намёкам... i адразу знiкаў. Грануй нясцерпна пакутаваў. Упершыню пакутаваў не толькi яго прагны характар, якi напароўся на знявагу, а сапраўды пакутавала ягонае сэрца. Зарадзiлася цьмянае адчуванне, што гэты водар -- ключ да парадку ўсiх iншых пахаў, што нельга нiчога зразумець у пахах, калi не зразумець гэтага адзiнага, i ён, Грануй, марна пражыве жыццё, калi яму не ўдасца iм авалодаць. Ён павiнен дастаць, выдабыць яго не проста дзеля таго, каб наталiць прагу валодання, а дзеля спакою свайго сэрца.