— Так вы і праўда яе не ведаеце? — Сонька паказала праз акно: — Унь, у шаляванай хаце жыве!
— Ну, нам трэба ісці,— уздыхнуў маёр.— Цяпер я нічога канкрэтнага не абяцаю, а вярнуўся ў раён, пагавару з начальствам і падкінем табе што-небудзь. Калі будзе пастанова, заеду і скажу. Не забудзь вядро вады завалачы ў хлеў. Агонь мы затапталі, гарэць там у цябе няма чаму, аднак на бяду мала трэба.
— Бывай!
— Ой, пачакайце! —- успомніла ўдава ды кінулася да дзвярэй.
Цяпер толькі я ўбачыў у сенях высокага мужчыну ў сіняй фуфайцы ды гумавых ботах.
— Гэта мой брат! Гэты — усе тры гады вайны прабыў у Гута-Міхаліне! Цяпер жыве тут, за рэчкай! — Сонька выхапіла з яго рук бутэльку самагонкі з папяровай затычкай.— Тава-арыш, не адкажы-ыце нам, заста-аньцеся, пачасту-ую вас!
Я ачмурэў.
— Не! — кінуў маёр ды рашуча пайшоў з хаты.
— То вазьміце з сабой, у Крыніцах вып'еце!— пабегла за ім удава.
Я не вытрываў і зарагатаў. Кабеціна глянула на мяне, пакрыўдзілася і адстала. Мне зрабілася няёмка.
Зноў мы крочылі па вёсцы ўдвух. Толькі я цяпер адчуваў сябе з маёрам зродненым, як роднішся на фронце з новым салдатам ці камандзірам пасля першага бою. Мы абодва перажывалі тое, што бачылі.
— Старшыня калгаса тут нікудышні,— нібы думаў услых, нібы скардзіўся мне маёр.— Васько. Адкуль яго ўжо ні здымалі!.. Вількаўшчыну далучылі яму нядаўна. Яшчэ і са сваімі вёскамі не разабраўся, навошта яму клапаціцца пра гэтую?.. Зрэшты, Васько такі, што прапанавалі б далучыць яму Марс, і ён не адмовіўся б, а потым не заглядваў бы і туды.
Маёр уздыхнуў:
— Эх, кадры вёсцы патрэбны ды грошы на будаўніцтва! Праўду кажучы, то і Сонька з такіх баб, што не надта з ёю дамовішся. Ляні-вая да работы, уяўляю сабе яе працадні. Дзеўкі дома, а які бруд, і нават не саромеецца. Як, птушкі божыя жывуць, адно апраўданне — цемра. Давайце заглянем цяпер да Юзэфа!
— А я мушу шчэ зайсці да Соньчынай саперніцы! — спахапіўся я.— Найду вас у Казлоўскіх!
11.
Ступіў я на чысценькі падворак. Ашаляваны домік быў пакрыты гонтай, вокны пафарбаваны ў сіні колер. Зайшоў я ў сені, адтуль — на кухню. Там была падлога з новых дошак. Шыбы, мэбля свяціліся чысцінёй і свежасцю. Сцены — белыя, без плямінкі.
За пакрытым новай цыратай сталом абедалі — лысы мужчына, тры юркія дашкольнікі і каравокая маладзічка. У дарослых лыжкі застылі ў руках. Шустрыя ды загарэлыя хлопчыкі ўзнялі на мяне жывыя, цікаўныя вачаняты.
— Дзень добры! — павітаўся я.
— Дзень добры...— пасля паўзы, насцярожана буркнуў мужчына.
— Прыемнага апетыту.
Мужчына нездаволена прамаўчаў.
— Дзякуем! — падхапіла яго жонка.— Калі ласка, да стала, тут шчэ і вам хопіць!
Кабета нахіліла каструлю са стравай. Запахла перцам, лаўровым лістам, развараным гарохам. Няўжо яна ўправілася і абед згатаваць?
— У Крыніцы паеў.
— Тады хоць сядайце! — падставіла яна сваю табурэтку.
Я сеў і глянуў на яе мужа.
Ахайная зялёная куртка з замком. А галава! Звычайна лысіны бываюць у людзей поўынх і дадаюць ім саліднасці. Гаспадар жа меў худзенькі тварык, сам быў шчуплы, таму чэрап яго разіў галізной — чалавек выглядаў на коміка.
Мужчына ўсё быў насцярожаны, і я адвёў вочы. Яшчэ раз палюбаваўся чысцінёй і парадкам у памяшканні, шустрымі, коратка стрыжанымі лобікамі малых.
Пра што гаварыць?
— У мяне да вас справа, — пачаў я няўпэўнена. — Але няхай мо спачатку дяеці пад'ядуць, каб без іх...
Маці так і не садзілася болей, яна падхапіла:
— Паелі ўжо!
— Ай, ма-ам, шчэ не-е! — занылі хлопчыкі — ім яўна захацелася паслухаць дарослых.
— Хлопцы, а ну марш на двор! — крыкнула маці.
Дружна загрукаталі табурэткі. Стукнулі дзверы. Мы засталіся ўтраіх.
Муж усё гэтаксама спадылба насцярожана глядзеў. Яму было каля трыццаці пяці. Зялёная спартыўная куртка на замку рабіла чалавека спрытным і маладжавым.
Што ты за фрукт і чаго мяне гэтак баішся?
— Скардзяцца на вас, што людзям жыць перашкаджаеце?
— Хто? — са шчырым здзіўленнем узняла цёмныя бровы мала-дзіца, а муж трывожна заёрзаў на табурэтцы.
— Софія Хіцук.
— Хіцу-ук? — як артыстка разыграла кабета.
— А хто вы такі? — непрыязна буркнуў муж.
— З рэдакцыі. Правяраю факты для фельетона.
— Я ў Соньчын бок нават не гляджу! — лёгка падхапіла маю выдумку маладзіца ды з імпэтам напала на мужа: — Гэта ты ад яе не вылазіш! Столькі грошай распутніцы перанасіў, а яна, бачыш, шчэ брэша на цябе! Во, так табе, яловаму дурню, і трэба! Толькі ж ты глянеш у вочы дзецям, калі кожны малы стане тыкаць ім шчэ і газетай?!