Польскi камiтэт “НБ-2” у сваiм апелю выказаўся так: "камунiзм таксама, як i нацызм, ёсць ганьба ХХ стагоддзя”, прагучаў заклiк аб’ядноўваць намаганнi, каб правесцi сусветны трыбунал над камунiзмам: “Нiшто не з’яўляецца такiм амаральным як беспакаранасць”. I далей: “Мы кiруемся не помстай, а пачуццём элементарнай справядлiвасцi i логiкi. Мы хочам увайсцi ў ХХI стагоддзе з чыстым сумленнем i перакананнем, што здолеем стварыць нашым дзецям i ўнукам магчымасць годнага жыцця”.
Людвiк Богдан Мiкуль, старшыня Польскага МАК, адзначыў, што Нюрнбергскi працэс павiнен быць узноўлены i закончаны асуджэннем таксама i злачынстваў камунiзму. Асаблiвую ўвагу трэба звярнуць на рассакрэчванне i абнародванне тайных актаў камунiстычных краiн i арганiзацый. Укрыванне ж iх павiнна быць крымiнальна караемым.
З боку некаторых польскiх прамоўцаў гучалi заклiкi: маўляў не палякi прыдумалi камунiзм, а таму... – i не былi падтрыманы большасцю прысутных.
• Прадстаўнiк Лiтвы Казiмеж. Як настаўнiк па прафесіі, Казiмеж падкрэслiў, што найважнейшая задача – выхаванне дзяцей у антыкамунiстычным накiрунку.
• Я вырашыў сваю прамову зрабiць на наступны дзень, праслухаўшы частку дакладаў i спрэчак. Перад тым, як даць мне слова пан Рэспонд выступiў з кароткай прамовай, у якой сказаў, што “ўсё пайшло ад пана Астапенкi”, i пералiчыў назвы тых краiн, дзе iснуюць зараз мясцовыя МАК “НБ-2”. Карпiч спецыяльна засяродзiў увагу на папярэднiм заклiку. Ён сказаў, што не было чырвоных народаў, а былi толькi адпаведныя аспекты ўлады. Кожны народ мае сваiх здраднiкаў
Трохi павагаўшыся, я вырашыў свой даклад рабiць на беларускай мове. Справа ў тым, што, як высветлiлася, пан Казiмеж Карпiч з’яўляецца жыхаром Вiленскага краю i ведае (як i большасць мясцовага насельнiцтва) беларускую мову. Гэта вядомы факт – “вiленская” польская мова больш беларуская мова, чымсьцi польская. Казiмеж i рабiў пераклад майго выступу на польскую мову. Дарэчы, у першы дзень нарады прысутнi-чаў яшчэ адзiн чалавек, якi цудоўна размаўляў па-беларуску. Гэта вядомы перакладчык са славянскiх моў Чэслаў Сенюх.
Я пачаў сваю прамову з даволi моцнага i для многiх нечаканага сцвярджэння, сутнасць якога ў наступным. Калi палякi, ды i шэраг iншых народаў, згубiлi па некалькi мiльёнаў чалавек, то Беларусь, акрамя такiх жа фiзiчных ахвяр, згубiла значна больш – яна згубiла большую частку свайго народа духоўна; беларусы ператварылiся ў пакорлiвую, бяздумную масу “особей”, у людзей, якiх ужо цяжка назваць нацыяй у поўным сэнсе гэтага слова.
Далей я прапанаваў для абмеркавання некалькi распрацаваных намi падыходаў да будучага Суду “НБ-2”.
Першы падыход можна было б назваць хрысцiянскiм. Ён сфармуляваны ў распрацаваным нашым аргкамiтэтам “Звароце 2” (гл. вышэй) па iнiцыятыве паэта Алега Бембеля. “Зварот 2” знайшоў падтрымку ў праваслаўнай царкве i ў каталiцкім касцёле. Хрысцiяне здаўна атаесамлiвалi савецкi камунiзм з сатанiзмам. Iдэя Суду “НБ-2” з пункту гледжання Царкы – гэта выгнанне дэманаў, суд над антыхрыстам.
Галоўныя вынікі хрысціянскага погляду на праблему:
– марксізм-ленінізм і нацызм – гэта хула на Духа Святога, адзінае, што не даруецца душам у Вечнасці;
– на ўзроўні ўмыслу (саміх творцаў гэтых вучэнняў і сведамых выканаўцаў) – гэта бесаўская спакуса ліквідаваць Божыя запаветы: НЕ ЗАБІ, НЕ ПАЖАДАЙ ДАБРА СВАЙГО БЛІЖНЯГА – толькі ў глабальным маштабе, – спалучаныя з прыняццём дэманскай прапановы, якую ён адрасаваў Самаму Хрысту: "... паказаўшы Яму ўсе царствы свету і славу іх. І кажа Яму: усё гэта аддам Табе, калі ўпаўшы паклонішся мне."
Другi падыход з’яўляецца навуковым, прапанаваным упершыню намi – Беларускай нацыянальнай партыяй. Ён грунтуецца на тэорыi iерархiчных шматузроўневых сiстэм i распрацаваны ў аднайменнай незалежнай лабараторыяй IС. Сiстэмны падыход падвергнуў крытыцы аднаўзроўневы нерухомы светапогляд i паказаў няжыццяздольнасць як камунiстычнага, так i iншых таталiтарных рэжымаў. I зараз у лабараторыi IС i тэарэтычным аддзеле БНП вядзецца праца па абгрунтаванню неабходнасцi стварэння навуковых i асветных устаноў з мэтай прадухiлення гвалтоўных уздзеянняў на прыроду, вытворчасць, свядомасць.
З прункту гледжання тэорыi шматузроўневых сiстэм Чарнобыльская аварыя – гэта вынiк манаполii адной iдэалогii, што i прывяло да разбурэння стану ведаў – вышэйшага стану iерархii ўзроўняў. Нерухомая iдэалогiя разлiчана на механiзм кiравання з дапамогай зброi, а не дакладных ведаў i ўменняў. Доўгачасовы адбор у створаныя iдэалогiяй узроўнi кiравання зрабiў яе непрацаздольнай, злачыннай, накiраванай супраць уласнай падтрымкi. Такiм чынам, у сiстэмным падыходзе злачынная сутнасць камунiзму, як i iншых таталiтарных iдэалогiй, знаходзiць сваё навуковае абгрунтаванне.