Пад’язджаючы цяпер да роднага горада, Пятрусь прыгадваў падзеі тых дзён да самых нязначных дробязяў. I чым больш было іх, тым больш яны хвалявалі. Яму здалося, што ён нават бачыць Веру: яна стаіць на пероне ў сіняй сукенцы з белай хусцінкай у руках і нешта яму гаворыць.
У калідорчыку перад тамбурам было душна. Крыніца доўга поркаўся, намагаючыся апусціць акно. Нарэшце яму ўдалося гэта зрабіць: цяжкая рама слізганула ўніз, і ў калідорчык уварваўся свежы, вільготны вецер.
Пярэстыя ў водсветах святла, што падала з вокан вагонаў, мільгалі тэлефонныя слупы, вырасталі няясныя абрысы хмызнякоў, далеч хавалася ў цемры. Недзе там, за гэтай цемрай, пачынаўся лес, які падступаў да берагоў Дзвіны. То былі знаёмыя, блізкія сэрцу мясціны. I ўпершыню за доўгія месяцы Петрусю захацелася спяваць, паляцець хутчэй наперад, абганяючы цягнік...
Духмяны ведер біў пругкімі хвалямі ў твар, і хлопцу здалося, што гэта не цягнік, а ён сам, раскрыўшы крыллі, ляціць у чорную далеч, дзе мігцяць і загадкава мрояцца рэдкія, кволыя агеньчыкі.
7
Восенню Марфу адолелі сны. Неверагодныя, страшныя. Параілася з Тэкляй. Тая з сур’ёзнасцю, якая заўжды супакойвала Марфу, заявіла, што гэта ідзе ад слабой веры ў бога.
Цішком ад дачкі Марфа пачала хадзіць у царкву, павесіла ў куток маленькую ікону. Малілася. Але сны не праходзілі. Сніліся па-ранейшаму нейкія загадкавыя людзі, якія капалі ля хаты яму.
У суботу зноў запрасіла на вячэру Фурса. Пасля той гаворкі пра разлік Марфа супакоілася — ёй здалося, што ён ёй паверыў.
I яшчэ адну хітрасць прыдумала Марфа. Заўважыўшы, што Фурс робіцца лагоднейшым у прысутнасці Нэлі, яна па-свойму рашыла: няхай увіхаецца, крыўды ад гэтага не будзе. У душы яна сур’ёзным жаніхом Фурса не лічыла: выконвае толькі абавязкі інжынера, прытым — беспартыйны. Другі чалавек быў на прыкмеце ў Марфы — Ласуха! О, то зяць! Дырэктар маслазавода! Чалавек з вышэйшай адукацыяй.. Кажуць, яго хутка возьмуць у Мінск! Гэта зяць!
Нэля пакуль што нічога не ведала пра матчын намер. Яшчэ здалёк, падыходзячы да хаты, яна ўбачыла ва ўсіх вокнах святло і з непрыемнасцю падумала: «Зноў святкуюць. Сцяпан усё».
Свайго вотчыма Нэля не любіла. Ён адчуваў гэта. Цвярозы, Сцяпан амаль не размаўляў з ёю, а выпіўшы, падміргваў і казаў:
— Злуешся, дачушка. Пачакай, вось жаніха табе знайду. Век дзякаваць будзеш...
Нэлі гэта не падабалася. Неяк яна сказала пра ўсё маці. Тая супакоіла:
— Сцяпанка чалавек не благі. I не чужы. Хай не родны, але ж бацька. А што пасядзіць з таварышамі — бяды вялікай: мужчынская справа...
Увайшоўшы цяпер у хату, Нэля пачула, як у вялікім пакоі Сцяпан выводзіць: нястройна, сіплавата:
«Цячэ вада халодная
3-пад кора-ааня ду-ууба-ааа!..»
Вешаючы плашч, прыслухалася. Песня сціхла. Узнікла гаворка. Чуліся незнаёмыя галасы.
— Дзве часткі трэба прызначыць Сцяпану. Яму за пагрузку. Гэта ж нешта каштуе...
— Каштуе. Ніхто не пярэчыць.
— Годзе! Давайце лепш песню. Люблю!
— Спачатку вып’ем. За поспех!
Прайсці незаўважна ў свой пакойчык было цяжка. На кухню выйшла маці. Спытала:
— Нешта ж прыпазнілася сёння?
— Зноў пачалося? Калі гэта кончыцца...
— Цішэй, цішэй,— Марфа строга паглядзела на дачку.— Людзі ж там...
У пакоі загрукалі крэсламі.
— Хто прышоў? — Сцяпан адчыніў дзверы і, убачыўшы Нэлю, узрадаваўся: — Го-ооо! Жанчыны змову вядуць...
Сцяпан быў п’яны. Ускудлачаныя валасы звісалі няроўнай грывай. Нахіліўся да Нэлі, зашаптаў:
— Хадзем, пазнаёмлю. Чалаве-ек! Адны ўзнагароды...
Нэля ўвайшла ў пакой. 3 краю стала сядзеў мужчына дробненькі з твару, з рэдкай чупрынай, старанна ўкладзенай вакол прыкметнай лысіны. Нэля ведала яго — гэта рахункавод вінзавода Лукашэнка. Ля яго — Фурс з прыгожай і нестарой яшчэ жанчынай. Па другі бок стала сядзеў невядомы мужчына.
Фурс ускочыў першы, тэатральным жэстам пачысціў насоўкай крэсла:
— Дазвольце запрасіць вас да нашай... ік!..
Яго раптам апанавала ікаўка, і ён сказаў апошняе слова з цяжкасцю, за некалькі разоў.
— ...вя-яч-чэры.
Гэта развесяліла ўсіх. Чалавек, што сядзеў на другі бок стала, таксама засмяяўся і павярнуўся да Нэлі. Яна ўбачыла яго, і ў яе міжвольна задрыжалі рукі. «Фама! Фама Ласуха! Адкуль ён тут?»
Нэля пазнаёмілася з ім у Ташкенце. Яна заканчвала тады інстытут. Ласуха прыехаў у горад па камандзіроўцы. Яны пазнаёміліся на вечары ў яе сяброўкі. Хадзілі ў кіно. Тыднем пазней, у рэстаране, дзе яны трохі выпілі, ён прызнаўся ёй у каханні. Пасля праводзіў з гулянкі. У яе дужа балела галава. Ён пачаў цалаваць яе. Баронячыся, Нэля закрычала і ўцякла. Ласуха пасля таго выпадку знік. Потым яны бачыліся яшчэ адзін раз, і ён сказаў, што развітваецца, але не назаўсёды.