— Дурань, што ты робіш! — Нэля кінулася падбіраць скамечаныя білеты. — Па пяць рублёў...
Яму стала сорамна. Ён хацеў утрымаць яе за руку, каб яна не брала білеты з зямлі. Нэля адштурхнула яго:
— Адчапіся! Я з табой гаварыць не хачу. I ўвогуле, ідзі ты ад нас і пакінь мяне ў спакоі. Які ты мне муж?!
Яны так і ішлі да самай хаты: моўчкі, не гаворачы і не гледзячы адзін на другога.
Марфа сустрэла іх насцярожаным позіркам. Пятрусь, не гаворачы ні слова, прайшоў у пакой услед за жонкай. Нэля, не скідаючы паліто, забегала па хаце, збіраючы яго рэчы.
— Бяры! Вось чамадан твой! Твайго толькі і было, што чамадан. Тут твае паперкі!.. А гэ-эта што?
Яна ўбачыла канверт, на якім Пятрусь напісаў адрас, збіраючыся адказаць на Верын ліст.
— Адрасы толькі! Пісьмы ўжо схаваў. Гэтых распусніц у цябе столькі, што я нават... А я, дурніца, нічога не ведаю. I ў маёй хаце ён трымае пісьмы гэтых... Ідзі! Ідзі і ніколі не прыходзь. Ніякага кахання ў мяне няма да цябе. Чуеш? Ні-я-ка-га!
Па складах вымавіўшы апошняе слова, Нэля са слязамі кінулася на канапу.
Пятрусь збялеў. Ён чамусьці падуімаў, што ад яго патрабуецца цяпер адно: каб голас не дрыжаў і быў цвёрды.
— Ты супакойся... Адпачні — і супакойся. Мы пагаворым заўтра. Я пакуль пайду...
Марфа вылецела яму насустрач. Крыссе яе стракатага халата развявалася.
— Нарабіў і ўцякаць? Яе сустракаць? Распуснік! Загубіў маю дачушку! Загубіў! Пачакай жа... Заўтра ўвесь горад будзе ведаць, які ты ёсць... Ах, дачушка, родная мая...
Пятрусь абмінуў цёшчу і ціха, але шчыльна зачыніў за сабою дзверы..
Марфа насілася па хаце злавеснай хмарай. Яна не любіла, калі нешта робіцца не так, як яна гэтага хацела. Да сённяшняга дня ўсё ішло як мае быць. Тыдні са два таму назад яна напісала заяву ў гарадскі аддзел гандлю і зволілася з працы. 3 яе хопіць. Цяпер можна будзе некалькі год пражыць без клопатаў. Ды і працаваць ужо не было ніякага сэнсу. Ледзь не кожны дзень па магазіне шныраць інспектары... Не, гэта яна правільна зрабіла, што падумала аб звальненні. I дачка ў час апамяталася. Малайчына! Вось хто ўсцешыць Марфіна сэрца. Які далікатны чалавек гэты Фурс! Пазаўчора казаў, што канчаткова вырашана: яго пераводзяць у сталіцу. Нэля паедзе з ім — яна так хацела пажыць у вялікім горадзе. 3 мінулым скончана раз і назаўсёды! Можна ўвогуле прадаць хэту і выехаць адсюль...
Толькі вось Нэля трохі паспяшалася. Пайшла б у кіно і па дарозе ўсё і растлумачыла б: кахае другога і ўсё. Гвалтам любы не будзеш. А ён чалавек не так што і дурны, зразумее. I ніякага шуму, спакойна, высакародна. А дачка ўсё ў хату прынесла. Навошта? Сёння госці прыдуць. А сварку маглі суседзі пачуць. Нядобра гэта. Але заўтра Марфа паклапоціцца, і ўсе будуць ведаць, што за птушка яе зяцёк. Спатрэбіцца, яна і да гаркома дойдзе. А што? Пайсці і сказаць, як ён сёння над жонкай здзекаваўся... Цяпер у партыйных з гэтай справай строга...
— Дачушка! Напішы ў гарком. Пра ўсё: як крычаў, як здзекаваўся, як мяне зневажаў. I пра пісьмы дзеўкам, тыя, што кінула яму. I тэлеграму вось гэтую прыкладзем. Вымову дадуць. Не менш! А калі добра скласці, дык і з партыі выключаць. Няхай тады паскача... I пакінь вочы церці! Лепш пераапраніся ды на стол будзем збіраць. Хутка Фама Мікалаевіч прыдзе...
Марфа засцілала стол лепшым абрусам, збіраючыся ўразіць шаноўнага госця. Ласуха такі знаўца ў гэтай справе, любіць, каб усё было прыгожа. Яна не паспела скончыць свае клопаты: у хату ўваліўся Сцяпан. Хіснуўшыся, ён прытуліўся да вушака і гукнуў у сенцы.
— Поркаецца ўсе. От, небарака. Сюды кіруйся...
У пакой увайшоў Ласуха. Ён вітаўся з Марфай, але ў ягоным голасе ўжо не было ранейшай ласкавасці. I толькі Сцяпан, як заўжды, калі вып'е, быў гаваркі і вясёлы. За апошні год ён мала змяніўся з твару, толькі нос моцна раздаўся ўшыркі і зрабіўся сіняватым.
Убачыўшы прыбраны для вячэры стол, Сцяпан ашчэрыўся:
— Слаўная ў Сцяпана баба... Стол — як мае быць!
Выцягнуў з кішэні два паўлітры і са стукам паставіў на стол.
— Цягні свае, Ласуха! Люблю, калі на мяне поўная батарэя глядзіць. Стаўляй!
Сцяпан падышоў да стала і плюхнуўся ў крэсла.
— Мяккае... Недзе ж вышкрабла мая... Гарніцеся да стала, Фурс казаў, што спозніцца. У яго справы перад ад’ездам...
Марфе не спадабаліся паводзіны Сцяпана, але яна змоўчала, бо той быў п’яны і спрачацца з ім у такі час было небяспечна.
— Гарніцеся, кажу. Як цябе там, Фама ці Мікола! — прамармытаў Сцяпан, беручыся за бутэльку.
Сцяпан не зманіў: Фурс прышоў гадзіны праз паўтары. Ён увайшоў, як гаспадар: скінуў пінжак, павесіў яго на крэсла і пайшоў у бакоўку да Нэлі. Ён нешта сказаў ёй там, бо яна хуценька вышла на кухню і паклікала туды Сцяпана і маці.