— Ай-яй! — сказала Серафімка.
Немец таксама нешта прамовіў, і Серафімка далікатна ўзяла з рукі небаракі сваю лыжку, зачэрпнула з чыгуна і асьцярожна данесла яе да разяўленага з-пад бінтоў капітанавага роту.
— Во так! Ай-яй! Нібы малога…
— А ничего, пойдет! Давай еще, — запатрабаваў капітан.
Серафімка дала і яшчэ, — пачала дужа асьцярожна, каб ня капнуць на гразкія капітанавы боты, карміць яго з свае драўлянай лыжкі. Спаважна, бы нават саромеючыся, з другога боку ў чыгун прасунуў кароценькую лыжку Хольц.
— Ага, бярыце, бярыце! — гасьцінна падахвоціла яго Серафімка, і немец пачаў чэрпаць жвавей.
— Дземідовіч праглынуў сьлінкі і заплюшчыў вочы, каб нават ня бачыць таго сьняданку. Добра было капітану, які ўжо нічога ня бачыў з таго, што рабілася побач. Ня бачыў, канешне, але ж, мабыць, чуў і ня мог не разумець, што робіцца. Ды і гэтая Серафімка!.. Як ні ў чым не бывала, ядуць разам з немцам і не падумаюць нават, што ён — фашыст, вораг, якія тысячамі забіваюць нашых люзей, бураць гарады і вёскі — пруць на Маскву. Не, ужо Дземідовіч на яго вудачку ня клюне — ні за харчы, ні за лекі. Учора той зноў даў яму стрэптацыд і нават вады ў кварце, але Дземідовіч ня дурань: ён толькі зрабіў выгляд, што праглынуў таблетку, а сам крадком сунуў яе ў кішэню. Ужо тыя таблеткі яму не пашкодзяць. Можа, і не памогуць таксама, але тут ужо ён будзе пэўны. Ня трэба яму такая фашысцкая дапамога.
— Ну я уже стал наедаться, — задаволена сказаў Хлебнікаў, каўтаючы чарговую лыжку. — Чтоб тем осталось.
— А хопіць, хопіць і тым, — сказала Серафімка. — Тут шмат, на ўсіх наварыла. Вы ешце, ешце, — заківала яна яфрэйтару, які трохі затрымаў сваю лыжку, зважліва пазіраючы то на яе, то на капітана.
— Это кто — райкомовец? — насьцярожыўся Хлебнікаў, адчуўшы суседа ля чыгуна.
— Не, райкомавец ляжыць. Ідзіце во ешце, — сказала Серафімка, зірнуўшы на Дземідовіча ў куце.
— А, значит, ефрейтор! — здагадаўся капітан. — Ну как русская затирка?
— О, гут! — прамармытаў Хольц.
— Гэта. Калі б яшчэ заскварыць… Ці забяліць. А то што ж — посьніца! — забедавала Серафімка.
— Ничего! И так сойдет!
Хлебнікаў задаволена адхінуўся да земляной сьцяны бліндажу, сапраўды пад’еўшы, ці, можа, робячы выгляд, што сыты. Ля чыгуна працягваў няўмела сёрбаць яфрэйтар. Дземідовіч жа нерухома ляжаў на сьпіне, трохі прыкрыўшыся плашчом, і Серафімка сказала:
— Дык чаго ж вы не ясьцё? Лыжка ж ёсьць.
— Я пасьля, — буркнуў Дземідовіч.
— Як ваша прастуда? Ці лепей крыху?
— Мабыць, ня лепей.
— Ой забылася… Кажух жа вам трэба прынесьці.
— Было б добра — кажух.
— А табачку не того? Не расстарались? — ціхім голасам зважліва папытаўся Хлебнікаў.
— Ой, дык няма ж! Хадзіла па гародах — няма нідзе і самасейкі, — спахапілася Серафімка.
— Да-а? Ну что ж, потерпим. Правда, ефрейтор?
— Я, я, — з гатоўнасьцю азваўся Хольц.
Але той, мабыць, таксама насёрбаўся заціркі і неўзабаве ўзяўся абціраць кавалкам бінту сваю белую лыжку. Тады да чыгуна зьнямогла прысунуўся Дземідовіч. Зацірка для яго была не навіна, ён добра ўведаў яе смак у сваім галаднаватым жыцьці. Але, мусіць, хвароба панішчыла ў ім і адчуваньне голаду, і цяпер больш трох лыжак ён зьесьці ня мог. Ужо колькі дзён ня лезла ў горла ніякая ежа, не пайшла цяпер і зацірка.
— Усё. Больш не магу…
— Ой, дык як жа вы без яды? — гаротна зморшчыла тварык Серафімка.
— Хай вунь той… даядае, — кіўнуў Дземідовіч на немца, і Серафімка спытала:
— Можа і праўда — даясьцё?
Яфрэйтар, на дзіва, зразумеў і зноў з гатоўнасьцю дастаў сваю лыжку. За некалькі хвілінаў ён зусім апаражніў чыгун — рэшту старанна выскраб па берагах — мусіць, ня трэба было і адмываць.
— Ну і добра! — задаволена сказала Серафімка. — Пайду кажух вам прынясу. Ці, можа, увечары?.. Халера на іх, каб на паліцыянтаў не налезьці.
— Ни в коем случае! Слышь, Серафима? — насьцярожыўся капітан.
— Дык я ж панімаю. Што ж я, малая…
— Вот-вот! А иначе всем крышка. И тебе не поздоровится!
— Я ж акуратна. Аглядаюся ўсё. Каб нідзе нікога.
— Правильно! Спасибо тебе, милая женщинка, — пранікнёна вымавіў капітан, і ў Серафімкі прыкметна заружавеліся шчокі. Мусіць, хвалілі яе нячаста ў жыцьці, тым болей незнаёмыя мужчыны, і цяпер тая капітанава пахвала сапраўды кранула жанчыну.
Серафімка загарнула ў анучу пусты чыгун і, прыгнуўшыся, палезла да выхаду. За ёй, трохі счакаўшы, выбраўся яфрэйтар. Хлебнікаў, штосьці засяроджана думаючы, сядзеў пад сьцяной. У бліндажы ўвогуле было ня холадна, толькі часам з траншэі павявала ветрам, а так было зацішна і трохі трымалася накопленае за ноч людское цяпло. Застаўшыся ўдвох, Дземідовіч павярнуў галаву да капітана.