Потым было лета — апошнія іх вучнёўскія канікулы. Вольныя дзянькі праляцелі хутка, пачаліся заняткі. Прайшоў верасень, набліжаўся канец першай чвэрці іх апошняга школьнага года. Вось тады якраз і з’явіўся таямнічы рыцарскі ордэн.
Спачатку была аб’ява. Вялікі аркуш, здалёк кідаліся ў вочы словы: “Увага! Увага! Увага!”
Чаго-чаго, а ўвагі гэтаму аркушу хапіла. Ён быў прышпілены на месцы “Вучнёўскага пражэктара”, насценнай школьнай газеты, якая ўжо стала свяціць пажоўклай паперай. Аб’ява з’явілася перад вялікім перапынкам. Калі натоўп каля незвычайнага аркуша вырас настолькі, што заднія не маглі чытаць, а пярэднія ніяк не адыходзілі, уражаныя прачытаным, нехта выгукнуў:
— Чытайце ўголас!
Пачаў адзін, закрычалі: “Грамчэй!”, тут і Генадзь падышоў — як жа гэта, на яго “пражэктары” (ён быў рэдактарам сценгазеты) і нешта там вісіць!
— "Так далей нельга! — звонка пачалі счытваць з аб’явы. — Гэтулькі хлусні, гэтулькі зла, гэтулькі несправядлівасці! І не гэта бяда, а тое, што не было дагэтуль сілы, якая б хоць калі выступіла супраць усяго гэтага. Цяпер такая моц ёсць! Гэта мы — рыцарскі ордэн “Зніч”. Слабыя і зняважаныя! Калі вы не можаце самастойна пастаяць за сваю годнасць — паклічце нас! Подлыя двурушнікі! Ваш час скончыўся! Рыцарскі ордэн на слова адкажа словам, на ўдар — ударам, на кроў — крывёю. Помніце ўсе — мы не жартуем!"
— Фію-ю, — прысвіснулі ў натоўпе, і ўсе ўторпіліся на Генадзя.
Той падышоў, пачаў сам моўчкі чытаць напісаны праз трафарэт тэкст, быццам хацеў яшчэ нешта там знайсці. На аркушы нічога больш не было, толькі крыж у кутку і словы паўкругам над ім: “Сумленне. Адвага. Годнасць”. Відаць, герб.
— Што, Генік, новую забаўку прыдумаў? — выскаліўся Додзік.
— Гэта хто напісаў? — Генадзь на Додзіка ўвагі не звярнуў, аглядзеў прыцішаны натоўп. — Што, няма тут аўтараў? Ну, выдатна! — ён упэўнена зняў аркуш паперы з лінялай школьнай газеты і знік праз момант у былым піянерскім пакоі — там цяпер быў кабінет пазакласнай работы.
Школа зашумела, як вулей. Усе разгубіліся, бо лічылі, што ордэн гэты — чарговая ініцыятыва актыву школы і Генадзя, вядома. Хоць і не вельмі пасавалі тут словы пра бойкі і кроў.
Не вельмі каб, але ўзрушыўся і адзінаццаты. Трохі паспрачаліся — чыя гэта справа, потым — сапраўды ёсць такі ордэн ці гэта толькі так, дзеля смеху. І калі спрэчкі ўжо заціхлі, Косця, запіваючы з’едзены коржык ліманадам, раптам выдаў:
— Не ведаю, хто там, у гэтым ордэне, а я лічу — добрыя хлопцы! Шкада, што адрасу не пакінулі.
— О! У рыцары захацеў?
— І захацеў! — працягнуў Косця, распрамляючы і так шырокія плечы. — Дайце мне латы і меч!
— Ой, трымаце мяне, людцы! Рыцар! Манах Тук! — залямантаваў Лёшка, і клас выбухнуў рогатам.
Гарэзлівая суседка Косці, Галінка, падляцела, абшчаперыла за шыю.
— О, мой рыцар! Ратуй мяне! Абарані! Мяне хочуць сілком выдаць замуж за Прафесара!
І зноў рогат, бо Прафесар — Мішка, вунь сядзіць, усчырванелы, разгублены. Галя — яго даўняя сімпатыя, гэта ўсе ведаюць. Але Мішка гэтакі ўжо няўклюда, што толькі і ўмее паглядваць крадком ды чырванець так, што і рабацінак не відаць. Вучыцца добра, фізіку і інфарматыку ведае лепей за настаўніка, той сам так гаворыць. Вось і мянушка — Прафесар.
— Ат, кіньце вы, — адмахнуўся Косця. — Усё роўна яны малайцы.
— Пісклявы ты хлопец, Косця, — з напускным жалем заўважыў Генадзь, які ў гэты момант зайшоў у клас.
— Гэта чаму? — шчыра здзівіўся той, насцярожыўся.
— Таму. Вусы прабіваюцца, а табе ў дзяцінства пагуляць захацелася.
Косця разгубіўся, і тут на абарону сябра стаў Лёшка:
— Ты, Генадзь! Лепей быць дарослым і калі-некалі гуляць у дзяцінства, чым быць дзіцем і корчыць з сябе вельмі дарослага! — выкрыкнуў ён у твар Генадзя.
Генадзь пабялеў ад пачутага, спытаў патрабавальна, ледзь стрымліваючыся:
— Ты што, мяне маеш на ўвазе?
— Што маю, тое і на ўвазе!
Клас заціх. Не з-за таго, што спужаліся спрэчкі, былі падобныя і раней, і юшка чырвоная з насоў капала, але з Генадзем ніхто, мабыць, з класа пятага не спрачаўся вось так, як зараз.
І тут прагучаў ціхі памяркоўны голас:
— А што дрэннага ці смешнага ў рыцарстве?
Азірнуліся ўсе на яго, як на стрэл. Бо гаварыла Курыца — Насця кульгавая. Гэта было нечакана, але для Генадзя — адзінае выйсце, бо як адказаць Лёшку, ён не ведаў. І таму ўся злосць вылілася на дзяўчыну:
— Па-першае, я з табой не размаўляю. Па-другое...