— Няпраўда, няпраўда...— закрычала Марына.
У яе чамусьці перасеў голас. Яна захрыпела.
«Гэта Мухін»,— падумаў я і выглянуў з-за дзвярэй.
Марына ляжала на канапе, а Мухін, нагнуўшыся над ёю, душыў абедзвюма рукамі. Побач валялася крэсла.
Не памятаючы сябе, я стрэліў раз, другі. Мухін паваліўся на канапу тварам уніз. Я стрэліў яшчэ раз. Потым схапіў Марыну за руку.
— Уцякаем!
Яна толькі пахітала галавой.
— Уцякаем!.. Хутчэй!..— Я цягнуў яе за руку ў сенцы.
— Не, ты адзін... Я не магу. Бяжы адзін. Толькі памажы мне яго пад падлогу сцягнуць.
Мусіць, праўду кажуць: свая кашуля бліжэй да цела. Я паслухаўся Марыну.
Толькі адбегшы кіламетраў за пяць ад горада, я пачаў раскайвацца, што не забраў з сабою Марыну. Але і тут знайшоў сабе апраўданне: яна сама не захацела ісці ў партызаны, можа нават пабаялася. Ды як я сябе не супакойваў, а сумленне не знаходзіла спакою.
I тут, як гэта часта бывае, нечакана для сябе я ўспомніў пра Надзю і як бы забыўся пра Марыну. Спачатку мае думкі былі неакрэсленыя, нават нейкія дзікія і подлыя. Але паступова яны акрэсліліся, і тады я спалохаўся таго намеру, які ўзнік быў на самым пачатку: расказаць Вілюгу і Надзі пра Мухіна. Мне стала шкада Надзю, якая — я быў у гэтым упэўнены — ні ў чым не вінаватая. Людзі часам трапляюць у пастку, думаючы, што гэта палац. Хай яна ніколі не ведае, хто быў Мухін, калі ніхто іншы не скажа ёй пра гэта.
На другі дзень майго жыцця ў атрадзе да мяне зайшоў Вілюга, сеў на лаўку і раптам грукнуў кулаком па стале.
— Жыццё, хай на яго! Тысячу разоў чужыя смерці бачыў, а ўсё балюча.
— Ты чаго?
— Мухін да немцаў трапіў. Колькі разоў яму гаварылі: не прыся сам у разведку, дык не. Хлопцы яго аж суткі чакалі — не вярнуўся.
Я прамаўчаў.
А яшчэ праз тыдзень ці два я атрымаў ад Андрэя запіску. У ёй коратка паведамлялася, што Марыну павесілі на скверыку перад гістарычным музеем.
А потым, выконваючы чарговае заданне, загінулі Андрэй і Ніна.
Толькі цяпер, праз шмат гадоў, я адважыўся расказаць пра ўсё, што было. Не хацелася турбаваць Надзю.