Patroj kaj filoj

— Kio? Kio? Kion vi diras? — pene ridetas la ĉefo.

— Hodiaŭ estas vendredo, via ekscelenco.

— Kio? Kiel? Kio estas vendredo? Kia vendredo?

— Vendredo, via ekscelenco, tago de la semajno.

— Kio? Ĉu vi volas doni al mi lecionojn?

Mateo Iljiĉ kun tuta sia liberalismo estis tamen tia altrangulo.

— Mi konsilas al vi, mia amiko, fari viziton al la guberniestro, — diris li al Arkadio. — Vi komprenas: mi konsilas tion al vi ne tial, ke mi restas fidela al la antikvaj tradicioj, ordonantaj sin klini antaŭ la ŝtataj povoj, ne; sed simple tial, ke la guberniestro estas homo comme il faut[46]; krom tio, sendube vi deziras koniĝi kun ĉi tiea societo … Vi ne estas urso, mi esperas? Postmorgaŭ la guberniestro donos grandan balon.

— Vi estos tie? — demandis Arkadio.

— Por mi li donos la balon, — respondis Mateo Iljiĉ, preskaŭ kun kompato. — Ĉu vi dancas?

— Mi dancas, sed malbone.

— Domaĝe. Ĉi tie vi trovos kelke da belaj virinoj, cetere, por juna homo estas honto ne danci. Ree mi diras tion ne kiel partiano de la antikvaj moroj; mi tute ne opinias, ke la inteligenteco estas en la piedoj, sed la byronismo estas ridinda, il a fait son temps[47].

— Ne, onklo, ne pro la mi…

— Mi konigos vin kun la ĉi tieaj sinjorinoj, mi prenos vin sub mian flugilon, — interrompis Mateo Iljiĉ kaj ekridis kun kontenta mieno. — Estos varme al vi, ĉu ne?

Eniris servisto kaj anoncis la prezidanton de la registara kaso. Tio estis maljunulo kun dolĉa rigardo, kun sulkigitaj lipoj, kiu ekstreme amis la naturon, precipe somere, kiam laŭ liaj vortoj: «Ĉiu abeleto prenas tributon de ĉiu floreto» … Arkadio foriris.

Li trovis sian amikon en la gastejo, kie ili haltis, kaj longe persvadis lin iri al la guberniestro. «Kion fari!» diris fine Bazarov, «kion oni kuiris, tion oni devas manĝi. Ni venis por rigardi la bienulojn, ni iru rigardi ilin.», La guberniestro akceptis la junulojn ĝentile, sed ne invitis ilin sidiĝi kaj mem ne sidiĝis. Li ĉiam estis okupita kaj rapidis; de la mateno li portis la uniformon, malvastan kaj ekstreme rigidan kravaton, neniam havis tempon por sate manĝi kaj trinki, senĉese donis ordonojn. En la gubernio oni moknomis lin Burdalú[48], aludante per tio ne la faman francan predikiston, sed malbonan bieron, nomatan «burda.» Li invitis Arkadion kaj Eŭgenon al sia balo, kaj post du minutoj ripetis la inviton, opiniante ilin fratoj kaj nomante Kajsarov.

Forlasante la domon de la guberniestro, ili renkontis fiakron, el kiu subite elsaltis homo de nealta kresko, en hungara surtuto laŭ la modo de la slavofiloj[49], kaj kun ekkrio: «Eŭgeno Vasiliĉ!» ekkuris al Bazarov.

— Ah! tio estas vi, Herr Sítnikov, — diris Bazarov, ne interrompante sian paŝadon sur la trotuaro. — Kiel vi venis tien ĉi?

— Imagu, tute okaze, — respondis Sítnikov kaj sin turninte al la fiakro, kelke da fojoj svingis la manojn kaj ekkriis: — Sekvu nin, sekvu! Mia patro havas ĉi tie negocon, — daŭrigis li, transsaltante kaveton, — li petis min … Hodiaŭ mi eksciis pri via alveno, kaj jam estis ĉe vi … (Efektive, la amikoj, reveninte en sian ĉambron, trovis tie vizitkarton kun fleksitaj anguloj, portantan de unu flanko la nomon de Sítnikov france, kaj de la alia — per slavaj literoj) … Mi esperas, ke vi ne venas de la guberniestro?

— Ne esperu, ni venas rekte de li.

— En tia okazo ankaŭ mi iros al li … Eŭgeno Vasiliĉ, konigu min kun via … kun la sinjoro …

— Sítnikov, Kirsanov, — murmuris Bazarov, ne haltante.

— Mi estas ĉarmita, — komencis Sítnikov, paŝante kun la flanko antaŭen, ridetante kaj rapide detirante siajn tro elegantajn gantojn, — Mi multe aŭdis … Mi estas malnova konato de Eŭgeno Vasiliĉ, mi eĉ povas diri: lia lernanto. Al li mi ŝuldas mian renaskiĝon.

Arkadio ekrigardis la lernanton de Bazarov. Maltrankvila kaj rigida esprimo estis legebla en la etaj, cetere agrablaj trajtoj de lia kvazaŭ lekita vizaĝo; malgrandaj, kvazaŭ enpremitaj okuloj rigardis fikse kaj maltrankvile; ankaŭ lia rido estis maltrankvila: ia mallonga, seka rido.

— Ĉu vi kredas al mi, — daŭrigis li, — ke kiam Eŭgeno Vasiliĉ diris unuafoje, ke oni ne devas respekti la aŭtoritatojn, mi eksentis tian ĝojon … mi kvazaŭ retrovis la vidkapablon! «Jen, — pensis mi, — fine mi trovis homon!» A propos, Eŭgeno Vasiliĉ, vi nepre devas viziti unu ĉi tiean sinjorinon, kiu estas plene kapabla kompreni vin kaj por kiu via vizito estos vera festo; vi sendube aŭdis pri ŝi.

— Kiu ŝi estas? — demandis tedite Bazarov.

— Kukŝin, Eudoxie, Eŭdoksio Kukŝin. Rimarkinda naturo, emancipée en la vera senco de l’ vorto, progresema virino. Ĉu vi scias? Ni iru al ŝi nun, ĉiuj kune. Ŝi loĝas du paŝojn de ĉi tie. Vi ankoraŭ ne matenmanĝis?

— Ne ankoraŭ.

— Do bonege. Ŝi, vi komprenas, disiĝis de la edzo, ŝi dependas de neniu.

— Ĉu ŝi estas bela? — interrompis Bazarov.

— N… ne, tion oni ne povas diri.

— Kial do, por kia diablo vi invitas nin al ŝi?

— Ah, vi ŝerculo … Ŝi regalos nin per ĉampano.

— Vere? Tuj oni vidas praktikan homon. Ĉu via patro ĉiam, ankoraŭ sin okupas per branda negoco?

— Jes, — rapide respondis Sítnikov kaj akre ekridis … — Do? Vi iros?

— Vere, mi ne scias.

— Vi volis rigardi la homojn, iru, — diris duonvoĉe Arkadio. — Kaj vi, sinjoro Kirsanov, interrompis Sítnikov. — Ankaŭ vi iru, mi petas, ni ne povas iri sen vi.

— Sed kiel ni povas invadi ĉiuj tri?

— Ne grave. Ŝi estas senceremonia virino.

— Botelon da ĉampano ni ricevos! — demandis Bazarov.

— Tri! — ekkriis Sítnikov. — Mi garantias.

— Per kio!

— Per la propra kapo.

— Prefere estus — per la monujo de via patro. Cetere, ni iru.

XIII

La malgranda nobela domo laŭ la moskva gusto, en kiu loĝis Eŭdoksio Kukŝin, staris en unu el la ĵus forbrulintaj stratoj de l’ urbo M.; kiel oni scias, niaj guberniaj urboj brulas ĉiun kvinan jaron. Ĉe la pordo, super malrekte najlita vizitkarto, pendis la ŝnuro de la sonorilo … En la antaŭĉambro iris renkonte al la venintoj virino en kufo — io meza inter servistino kaj akompanantino; klara signo de la progresemaj ideoj de la mastrino! Sítnikov demandis, ĉu Eŭdoksio Nikitiŝna estas hejme?

— Tio estas vi, Victor? — eksonis alta voĉo el la najbara ĉambro. — Eniru.

La virino en kufo tuj malaperis.

— Mi ne estas sola, — diris Sítnikov, lerte deĵetante la hungaran surtuton, sub kiu li portis specon de angla palto, kaj direktante memfidan rigardon al Arkadio kaj Bazarov.

— Ne grave, — respondis la voĉo. — Entrez![50]

La junuloj eniris. La ĉambro, en kiun ili enpaŝis, similis pli laborkabineton ol salonon. Paperoj, leteroj, dikaj numeroj de rusaj revuoj, kiuj plejparte ne estis distranĉitaj, kuŝis senorde sur tabloj, kovritaj de polvo, ĉie estis disĵetitaj cigaredoj, duone konsumitaj.

[46]

France: deca.

[47]

France: ĝia tempo pasis.

[48]

Louis Bourdaloue (1632–1704): franca predikisto.

[49]

Tiaj en la 4-a jardeko de la 19-a jarcento oni nomis en Rusujo la partianojn de l’ unuiĝo de ĉiuj slavaj popoloj. — Kabe.

[50]

France: eniru!