— Mi verŝos mem, — rapide respondis al ŝi Nikolao Petroviĉ. — Vi, Arkadio, ĉu vi trinkas la teon kun kremo aŭ kun citrono?
— Kun kremo, — respondis Arkadio kaj post mallonga silento li diris demande: — Kara patro?
Nikolao Petroviĉ konfuzite ekrigardis la filon.
— Kio? — diris li.
Arkadio mallevis la okulojn.
— Pardonu, kara patro, eble mia demando ŝajnos al vi nekonvena, — komencis li, — sed vi mem per via hieraŭa malkaŝemo ekscitas min al malkaŝemo … ĉu vi ne koleros?…
— Parolu!
— Vi kuraĝigas min demandi … Ĉu Fen … ĉu ŝi tial ne venas verŝi la teon, ke mi estas ĉi tie?
Nikolao Petroviĉ sin iom deturnis.
— Eble, — diris li fine, — ŝi supozas … ŝi hontas…
Arkadio rapide turnis la okulojn al la patro.
— Senkaŭze ŝi hontas. Unue, vi ja konas mian pensmanieron (al Arkadio agrable estis diri ĉi tiujn vortojn), kaj due, mi tute ne volas eĉ en plej malgranda bagatelo ĝeni vian vivon, viajn kutimojn. Krom tio, mi estas certa, ke vi ne povis fari malbonan elekton; se vi permesis al ŝi vivi sub la sama tegmento, sekve ŝi meritas tion; en ĉiu okazo, filo ne estas juĝanto de sia patro kaj precipe de tia patro, kiu, kiel vi, neniam kaj en nenio ĝenis mian liberecon.
La voĉo de Arkadio en la komenco tremis: li sentis sin grandanima, sed samtempe li komprenis, ke li kvazaŭ donas lecionon al sia patro; sed la sono de la propraj vortoj forte impresas la homon, kaj Arkadio diris la lastajn vortojn firme, eĉ kun iom da deklamo.
— Dankon, Arkaŝa, — diris Nikolao Petroviĉ per surda voĉo, kaj ree frotante la frunton kaj brovojn per la fingroj. — Viaj supozoj efektive estas bravaj: certe, se la knabino ne meritus … Tio ne estas simpla kaprico. Ne facile estas al mi paroli kun vi pri tio; sed vi komprenas, ke malfacile estis al ŝi aperi ĉi tie antaŭ vi, precipe en la unua tago post via veno.
— En tia okazo mi mem iros al ŝi, — ekkriis Arkadio kun nova alfluo de grandanimaj sentoj, kaj salte leviĝis de la seĝo. — Mi klarigos al ŝi, ke ŝi tute ne bezonas honti antaŭ mi.
Ankaŭ Nikolao Petroviĉ leviĝis.
— Arkadio, — komencis li, — mi petas vin … ne eble estas … tie … Mi ne antaŭsciigis al vi …
Sed Arkadio ne aŭskultis plu kaj forkuris de la teraso. Nikolao Petroviĉ sekvis lin per la okuloj kaj konfuzita falis sur la seĝon. Lia koro ektremis … Ĉu prezentis sin en tiu momento antaŭ liaj okuloj la neevitebla strangeco de la estontaj rilatoj inter li kaj la filo, ĉu li konsciis, ke eble pli grandan estimon al li montrus Arkadio, se li tute ne tuŝus la aferon, ĉu li riproĉis al si mem sian malfortecon? — malfacile estas diri; ĉiuj ĉi sentoj neklare aperis en lia konscio, la ruĝo ne forlasis lian vizaĝon kaj lia koro tremis.
Eksonis rapidaj paŝoj, kaj Arkadio suriris la terason.
— Ni koniĝis, patro! — ekkriis li kun esprimo de amika kaj bonkora triumfo sur la vizaĝo. — Fedosia Nikolavna efektive ne tute bone fartas hodiaŭ kaj venos iom poste. Sed kial vi ne diris al mi, ke mi havas fraton? Jam hieraŭ vespere mi kisus lin, kiel mi kisis lin hodiaŭ.
Nikolao Petroviĉ volis ion diri, volis sin levi kaj malfermi la brakojn … Arkadio sin ĵetis al lia kolo.
— Kio? Vi ree kisas unu la alian? — eksonis post ili la voĉo de Paŭlo Petroviĉ.
La patro kaj la filo egale ekĝojis, vidante lin en tiu momento; ekzistas kortuŝantaj situacioj, kies finon tamen oni deziras vidi plej baldaŭ.
— Kio mirigas vin? — gaje diris Nikolao Petroviĉ. — Arkaŝa fine revenis al mi … Mi ne havis ankoraŭ sufiĉe da tempo, de la hieraŭa tago, sate rigardi lin.
— Mi tute ne miras, — rimarkis Paŭlo Petroviĉ, — mi eĉ mem volonte ĉirkaŭprenus lin.
Arkadio proksimiĝis al la onklo kaj ree eksentis sur la vangoj la tuŝon de liaj bonodoraj lipharoj. Paŭlo Petroviĉ sidiĝis ĉe la tablo. Li portis elegantan matenan kostumon laŭ la angla gusto; lian kapon ornamis malgranda fezo. Ĉi tiu fezo kaj nezorge ligita kravato aludis la liberecon de la kampara vivo; sed la rigida kolumo de la ĉemizo kun ordinara senkompateco sin apogis je razita mentono; estas vere, ke la ĉemizo ne estis blanka, sed multkolora, kiel konvenas por la matena tualeto.
— Kie estas via nova amiko? — demandis li Arkadion.
— Li ne estas hejme; li ordinare frue leviĝas kaj promenas. Sed mi petas vin, tute lin ne atentu; li ne amas ceremoniojn.
— Jes, tion oni vidas. — Paŭlo Petroviĉ komencis, ne rapidante, ŝmiri panon per butero. — Ĉu li longe gastos ĉe ni?
— Mi ne scias. Li haltis ĉe ni survoje al la patro.
— Kie loĝas lia patro!
— En nia gubernio, okdek verstojn de tie ĉi. Li havas tie malgrandan bienon. Li estis iam regimenta doktoro.
— Te … te … te … Mi senĉese demandis min mem, kie mi aŭdis ĉi tiun nomon: Bazarov? … Nikolao, ĉu vi rememoras, en la divizio de nia patro estis kuracisto Bazarov?
— Ŝajnas, jes.
— Certe, certe. Do tiu kuracisto estas lia patro. Hm! — Paŭlo Petroviĉ ekmovis la lipharojn. — Kaj sinjoro Bazarov mem, kio li estas? — demandis li malrapide.
— Kio estas Bazarov? — Arkadio ekridetis. — Se vi deziras, onklo, mi diros al vi, kio li estas efektive.
— Mi petas vin, nevo.
— Li estas nihilisto.
— Kio! — demandis Nikolao Petroviĉ, kaj Paŭlo Petroviĉ levis la tranĉilon kun peco da butero sur ĝia ekstremo kaj restis senmova.
— Li estas nihilisto, — ripetis Arkadio.
— Nihilisto, — diris Nikolao Petroviĉ. — La vorto devenas de la latina
— Diru: kiu nenion respektas, — interrompis Paŭlo Petroviĉ kaj rekomencis ŝmiri la panon.
— Kiu rigardas ĉion de kritika vidpunkto, — rimarkis Arkadio.
— Ĉu tio ne estas la samo? — demandis Paŭlo Petroviĉ.
— Ne, ne la samo. Nihilisto estas homo, kiu klinas la kapon antaŭ neniu aŭtoritato, kiu akceptas neniun principon sen esploro, kiel ajn granda estas la respekto, kiun ĝuas ĉi tiu principo.
— Kaj vi trovas, ke tio estas bona? — interrompis Paŭlo Petroviĉ.
— Tio dependas de la persono, onklo. Por unu tio estas bona, kaj por alia, kontraŭe, tre malbona.
— Jen kio. Nu, mi vidas, ke tio estas ekster nia kompreno. Ni, homoj de la malnova tempo, ni opinias, ke sen principoj (Paŭlo Petroviĉ elparolis ĉi tiun vorton mole, laŭ la franca maniero; Arkadio, kontraŭe, malmole, forte akcentante la unuan silabon[18]), sen principoj, akceptitaj, kiel vi diras, blinde, sen esploro, oni ne povas fari unu paŝon, ekspiri.
— Nihilistoj, — respondis Arkadio, akcentante ĉiun silabon.
— Jes. Iam estis hegelistoj, kaj nun nihilistoj. Ni vidos, kiel vi ekzistos en malplenaĵo, en senaera spaco; kaj nun sonorigu, mi petas vin, frato Nikolao Petroviĉ, jam estas tempo por mi trinki la kakaon.
Nikolao Petroviĉ sonorigis kaj ekkriis: «Dunjaŝa!» Sed anstataŭ Dunjaŝa sur la terason venis Féniĉka mem. Tio estis juna virino, dudektrijara, blanka kaj rondeta, kun malhelaj haroj kaj okuloj, kun ruĝaj kaj plenaj lipoj, kiel tiuj de infano kaj kun malgrandaj delikataj manoj. Ŝi portis puran perkalan veston; blua nova tuko malpeze kuŝis sur ŝiaj rondaj ŝultroj. Ŝi portis grandan tason da kakao kaj metinte ĝin antaŭ Paŭlo Petroviĉ, ruĝiĝis: varma sango disfluis kiel ruĝa ondo sub la maldika haŭto de ŝia aminda vizaĝo. Ŝajnis, ke ŝi riproĉas al si, ke ŝi venis, kaj samtempe, ŝi kvazaŭ sentis, ke ŝi havas la rajton veni.
Paŭlo Petroviĉ severe sulkigis la brovojn, kaj Nikolao Petroviĉ konfuziĝis.
— Bonan tagon, Féniĉka, — diris li tra la dentoj.
— Bonan tagon, — respondis ŝi per nelaŭta, sed sonora voĉo, kaj foriris malrapide, ĵetinte ne rimarkate rigardon al Arkadio kiu amike ridetis al ŝi. Ŝi paŝis iom balanciĝante, sed ankaŭ tio estis beleta ĉe ŝi.
[19]
France: vi ŝanĝis ĉion ĉi. (Probable parodio de la proverbiĝinta frazo
[20]
Iomete tordita citaĵo el la versa komedio de Gribojedov «La malfeliĉo esti tro sprita» (2:5).