Паўлінка (падбіраючы чарапкі). Заутра госці будуць, а дзядзька апошнюю міску стоўк. Трэба, каб на кірмашы дзве адкупіў.
Пранцісь. Глупства, пане дабрудзею, глупства! Хаўтурнага, собственно, вып'ем па місцы. (Дастае з бакавой кішэні пляшку, пацягае з яе і хавае назад.)
Альжбета (смеючыся). А каб гэта нам сваток даў гэтай сусолькі пассаць. Ці ж мы з сваццяй паскрэбкі…
Паўлінка (выходзячы з чарапкамі). Ого! Гэтых свянцоных кропель дзядзька і канаючаму не даў бы, не то, што… (Выходзіць).
З'ява 8
Сцяпан, Альжбета, Пранцісь, Агата
Пранцісь (услед Паўлінцы). Глупства, глупства, пане дабрудзею. Маладзенькая яшчэ, маладзенькая! Лазы трэба, собственно, вось-цо-да.
Агата (да Альжбеты). Што, свацейка, тудэма-сюдэма, добрага куплялі на рынку?
Альжбета. Ат, сёе ды тое. Паглядзіце, калІ хочаце. НІчога такога цікаўскага. (Устаюць і ідуць абедзве да куфра і разглядаюць кінутыя на ім пакупкі.)
Пранцісь (да Сцяпана). Чуў, сват, пане дабрудзею, што сягоння людзі казалі?
Сцяпан. Не, не, каханенькі, родненькі, не чуў, не было калі! А што?
Пранцісь. Ды як жа, вось-цо-да! Кажуць, пранцуз, пане дабрудзею, ідзе на Барысава па шапку і рукавіцы, што калісь там заставіў. Чатырыста тысяч войска з сабой вядзе і, собственно…
Агата (перабіваючы з месца). Не чатырыста тысяч, а чатыры сотні тысячаў…
Пранцісь. Глупства, глупства, пане дабрудзею. Усё роўна ідзе, восьцо-да. Спранжыновы касцёл з сабой нясе, пане дабрудзею.
Агата (з месца). Тудэма-сюдэма, не нясе, а на паветры, на машыне, што лётаюць, гэты касцёл вязе.
Сцяпан і Альжбета (здзівіўшыся). Ай-я-я! Аж на паветры касцёл вязуць!..
Агата. Але ж, але! Тудэма-сюдэма, я сама на свае вушы чула.
Сцяпан. Во калі пайшло ўсё ўверх нагамі! Як паставяць гэты спранжыновы касцёл, то можна будзе спадзявацца і для нашага брата якога-такога палягчэння. Дзякуй Богу, дзякуй Богу!!! А вось мая гэта ахмістрыня, дачушка мая сакатушка, сплуталася з гэтым… з гэтым бязбожнікам, і хоць ты ей вар на галаву лі.
Пранцісь. Маладзенькая, собственно, восьцо-да. Бярозавай кашы не шкодзіла б, пане дабрудзею.
Альжбета. Дужа трудна паладзіць з цяперашняй моладдзю. Пайшло такое распуства на свеце, што не дай божа! Заместа кніжак ды набажэнства — чытаюць нейкія дрындушкі. Вецер у ва ўсіх па галаве ходзіць. Гэта ж мне калісь сказалі: ідзі за Сцяпана, — я і пайшла без ніякай спрэчкі са сваімі старымі.
Агата. А так, так, тудэма-сюдэма! І мой, як да мяне пасватаўся, бацька-нябожчык і кажа: ідзі, бо ўсё роўна ніхто цябе лепшы не возьме; я падумала, тудэма-сюдэма, ну і пайшла. Глядзяць абедзве на сваіх мужоў, пасля — адна на адну, плююць кожная ў другі бок і разглядаюць ізноў клункі.
Пранцісь. Так, так, пане дабрудзею; іначай калісь было. (Дастае пляшку і п'е, а пасля дае Сцяпану.) Собственно, глупства, вось-цо-да, было, а ты, сват, выпі, каб тое, што было, у памяці не сядзела.
Сцяпан п'е, Пранцісь прытрымлівае за пляшку, каб той залішне не выпіў.
Сцяпан. (абціраючы вусы ды сплёўваючы). Шчыпецца, каб яе гаручка!
Пранцісь. (хаваючы гарэлку). Ага, вось-цо-да, шчыпецца, собственно, бо чужая, пане дабрудзею.
Абодва закурваюць.
Альжбета. (да Агаты). А ці заўтра, свацейка, будзеце на кірмашы?
Агата. Ды трэба ж будзе як сцягацца.
З'ява 9
Тыя ж і Паўлінка
Паўлінка (уваходзячы, да Альжбеты). Можа б, мамка, прыціснулі сыр, бо да заўтрашняга не адціснецца.
Альжбета. Яшчэ паспее… Дай мне з цёткай разгаварыцца.
Паўлінка. Ідзіце, ідзіце, мамка, а я за вас з цёткай пагавару.
Агата. Ідзіце, свацейка, тудэма-сюдэма, не зважайце на мяне. Мы тут з Паўлінкай пачакаем на цябе.
Альжбета (выходзячы). Ну, як сабе хочаце.
Паўлінка з Агатай садзяцца на куфры і жыва аб чымсьці гавораць.
З'ява 10
Паўлінка, Сцяпан, Пранцісь, Агата
Сцяпан. Знаеце, сваток, гэтага, гэтага… як ён… а каб цябе… (Да Паўлінкі.) Паўлінка, як гэты завецца, што мяне сягоння падмазываў?
Паўлінка (з месца). А скуль жа я магу ведаць, хто татку мазаў?
Сцяпан. Ну, гэты ж?., каб ён цяміўся… зяць, зяць!
Паўлінка (прыпамінаючы). Як жа ён, як?… Здаецца, Бык… Бычок…
Сцяпан. Ага, ён, ён. Не, не так! Быкоўскі, каханенькая, родненькая, вось як. Пан Адольф Быкоўскі. (Да Пранціся.) Дык бачыш, сваток, ён, значыцца, падлабуньваецца да маёй Паўлінкі. Што ты на гэта?
Пранцісь (дастаючы гарэлку). Глупства, глупства, пане дабрудзею. Собственно, бычок, вось-цо-да, больш нічога. (П'е і дае гарэлкі Сцяпану.)
Сцяпан (выпіўшы). Заутра, знакам тым, прыедзе абнюхаць, як і што, дык і сваток са сваей загляньце да нас. Ану ж, каханенькі, родненькі, можа, які гандаль будзе наладжвацца, дык прыкінеш якое слаўцо. Прыедзьце толькі.
Пранцісь. Глупства, пане дабрудзею, і прыйсці можна. Собственно, блізка, вось-цо-да.
Сцяпан. Блізка-то блізка, але каб не было слізка: на дождж як бы збіраецца.
Паўлінка (з месца). А ці, татка, каня паілі?
Сцяпан. Не, каханенькая, родненькая. Зараз пайду. (Да Пранціся.) Можа, разам з сватам пойдзем? Я свайго напаю, а сват свайго паглядзіш, ці добра прывязаны.
Пранцісь. Глупства, пане дабрудзею. Собственно, жонка завязе, калі б кабыла ўцякла. (Да Агаты.) Праўда, баба?
Агата (з месца). Што — праўда?
Пранцісь. Собственно, калі б кабыла ўцякла, то мяне тады ты дамоў завязеш, пане дабрудзею.
Агата. А каб ты, тудэма-сюдэма, бокам ездзіў! Ідзі скарэй, паглядзі! Гэта ж і мне з памяці сышло.
Сцяпан. Пойдзем, каханенькі, родненькі. (Абымаюцца і сланяючыся выходзяць, напяваючы.) Чаму ж нам не пець, Чаму ж не гудзець, Калі ў нашых хатачках Парадак ідзець?
З'ява 11
Паўлінка, Агата
Паўлінка. Але ж калі я яго люблю, цётачка.
Агата. Мала што, дзеткі, тудэма-сюдэма, любіш яго, але калі бацька не хоча, дык падумай, што людзі скажуць, як супроці волі старых пойдзеш.
Паўлінка. А што там людзі? Яны ж з ім жыць за мяне не будуць і па маёй смерці за мяне пакутаваць не будуць. Пагавораць, пагавораць ды перастануць, як намазоляць языкі.
Агата. Як уважаеш, мае дзеткі. Што ж я, тудэма-сюдэма, нічога не дараджу.
Паўлінка. (заламаўшы рукі на каленях). Калі ён такі добры, такі разумны, што і сказаць не магу.
Агата. Усе яны добрыя, пакуль не ўбярэ каторы дзяўчыны ў свае рукі, а як убярэ, тады на іншы лад, тудэма-сюдэма, зайграе, а ты танцуй пад яго дудку. І мой, пакуль толькі сватаўся да мяне, — патульны быў, як цялё, а як ажаніўся, дык праўдзівым ваўком зрабіўся.